دکتر پیام محبی،‌رئيس بیمارستان دامپزشکی تهران، صید بی‌رویه و تخریب زیست‌گاه‌های سنجاب‌ها را از مهم‌ترین عوامل خطر انقراض نسل این حیوان در ایران می‌داند.

محبی می‌گوید، سنجاب حیوان خانگی نیست و خروج از زیست‌گاه‌ها این حیوان را با خطراتی جدی مواجه می‌کند. او تأکید می‌کند، سنجاب‌ها قدرت تحمل استرس‌هایی را ندارند که در قفس به آنها وارد می‌آید، «بسیاری از آنها از ترس در قفس سکته می‌کنند و چون به صورت جفت نیستند توان جفت‌گیری و تولید مثل را نیز ندارند».

دکتر محبی به کسانی که دوست دارند سنجاب در خانه داشته باشند توصیه می‌کند، به جای این حیوان "همستر" بخرند. وی در این مورد توضیح می‌دهد: «این حیوان شبیه سنجاب است، ولی برخلاف سنجاب قدرت تطبیق در قفس را دارد و شرایط زندگی در قفس را می‌تواند تحمل کند.»

رئیس بیمارستان دامپزشکی تهران می‌گوید، سنجاب عمر کوتاهی دارد، اما اگر در زیست‌گاه خود باشد نسل آن به دلیل توان تولید مثل محفوظ می‌ماند.

تخریب زیست‌گاه‌های سنجاب‌های ایران

سنجاب‌های ایران عمدتا در غرب این کشور زندگی می‌کنند. جنگل‌های بلوط در دامنه‌ی زاگرس از زیست‌گاه‌های اصلی این حیوان در ایران به حساب می‌آید.

در چند ماه گذشته فعالیت قاچاقچیان حیوانات خانگی، از جمله سنجاب، در ایران افزایش یافته است. همچنین بسیاری از سنجاب‌ها به دلیل حمل و نقل ناروا جان خود را در فاصله‌ی بین صید و فروش در شهرهای بزرگ از دست ‌داده‌اند.

اخبار نشان می‌دهد که تلاش برای زنده گرفتن سنجاب به جنگل‌های بلوط استان لرستان آسیب وارد کرده است. سنجاب‌‌ها بر فراز درختان بلوط آشیانه دارند و از بین بردن این درختان یا شاخه‌های آنها باعث می‌شود که این حیوان منبع غذایی خود را از دست بدهد.

جنگل‌های بلوط به دلایل دیگری نیز مانند آلودگی‌ها، خشکسالی، قطع درختان و شاخه‌های آنها برای تغذیه‌ی دام‌های دامداران با خطر روبرو هستند.

دکتر محبی اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها را از عوامل احتمالی افزایش تخریب جنگل‌ها می‌داند: «شاید طرح هدفمند کردن یارانه‌ها هم این تخریب را بیشتر کرده باشد. کما اینکه بعد از هدفمند کردن یارانه‌ها قیمت سوخت زیاد شده و جنگل‌نشین‌ها برای تأمین گرمای زمستان به بریدن درخت‌ها روی آورده‌اند.»

سنجاب‌، عاملی برای حفظ محیط زیست

پیام محبی سنجاب‌ها را عامل مهمی برای حفظ محیط زیست دامنه‌های غربی و جنوب غربی کوه‌های زاگرس به شمار می‌‌آورد و می‌گوید: «جانوران هر منطقه بی‌دلیل در آن منطقه وجود ندارند، اگر بشر دخالت نکند یک سری از آنها در انتخاب طبیعی می‌مانند و یک سری حذف می‌شوند. اگر حیوانی در یک منطقه بقا دارد یعنی در آن منطقه به این حیوان نیاز بوده، اینها می‌توانند خوراک حیوانات و پرندگان دیگر شوند، می‌توانند باعث جابجا شدن دانه‌ها و انتقال تخم‌های گیاهان و به وجود آمدن نسل جدید گیاهان شوند.»

او ادامه می‌دهد: «اگر سنجاب از یک منطقه حذف شود ممکن است تعدادی از پرندگان شکاری آن منطقه حذف بشوند، چون خوراک خود را از دست می‌دهند، ممکن است مارها و اکوسیستم دچار مشکل شوند. زیست‌گاه‌ها قبل از اینکه مال ما باشند مال حیوانات بودند، فقط بشر است که به خاطر خودخواهی یا منافع شخصی و اقتصادی خود زیست‌گاه‌ها را از این حیوانات می‌گیرد و نسل‌ آنها را منقرض می‌کند.»

دکتر پیام محبی با اشاره به اینکه «در ایران هیچ ارگانی برای نظارت بر فروشگاه‌های حیوانات و منع فروش بعضی از حیوانات وجود ندارد»، از مردم می‌خواهد از خرید سنجاب خودداری کنند. به عقیده‌ی وی، این تنها راهی است که می‌تواند قاچاقچی‌ها را از صید سنجاب منصرف کند.

فریبا والیات

تحریریه: کیواندخت قهاری

برای شنیدن این گزارش می‌توانید به فایل صوتی زیر مراجعه کنید.