سپاه "در پوشش کمکهای بشردوستانه به سوریه سلاح فرستاده است"
۱۴۰۲ اردیبهشت ۱۸, دوشنبه
واشنگتن پست در گزارشی از ارسال مخفیانه تسلیحات توسط نیروهای قدس سپاه پاسداران به سوریه در پوشش کمکهای بشردوستانه و کمک به زلزلهزدگان خبر داده است. این سلاحها حملات به نیروهای آمریکایی را امکانپذیر ساختهاند.
تبلیغات
روزنامه واشنگتن پست با استناد به اطلاعات طبقهبندی شده آمریکا و یک مقام نظامی مطلع اسرائیلی گزارش داده است که در پی زمینلرزه مرگبار در اوایل سال جاری میلادی در نواحی مرزی ترکیه و سوریه، سپاه پاسداران و گروههای نیابتی آن تسلیحات و تجهیزات نظامی در پوشش کمکهای بشردوستانه به سوریه ارسال کردهاند.
این تسلیحات امکان حملات به نیروهای آمریکایی مستقر در سوریه را فراهم ساختهاند.
در پی افشای یک رشته اسرار ایالات متحده در پلتفرم پیامرسانی "دیسکورد" که واشنگتن پست به آنها دست یافته است، توانایی آمریکا و متحدانش در رهگیری تسلیحات ایرانی زیر سئوال رفته است؛ تسلیحاتی که به طور معمول برای هدف قرار دادن پرسنل آمریکایی و همپیمانان نظامی و غیرنظامیان در خاورمیانه به کار گرفته میشوند.
این سند فوق محرمانه که پیش از این فاش نشده بود، گزارشهای قبلی درباره تلاشهای ایران برای پنهان کردن ارسال تجهیزات نظامی دفاعی در میان محمولههای کمکهای بشردوستانه به سوریه پس از فاجعه زمینلرزه ماه فوریه را تقویت میکند.
یک مقام وزارت دفاع آمریکا که نخواسته نامش فاش شود، از ابراز نظر در مورد اصالت این سند فاش شده خودداری کرد اما گفت فعالیتی که در آن شرح داده میشود با تلاشهای گذشته سپاه پاسداران در به کارگیری کمکهای بشردوستانه به عراق و سوریه برای ارسال تسلیحات مطابقت دارد.
مقامات جمهوری اسلامی ماه گذشته به رویترز گفته بودند که گزارش این خبرگزاری مبنی بر استفاده تهران از هواپیماهای باری برای قاچاق سامانههای پدافند هوایی به سوریه در پوشش کمکهای امدادی به زلزلهزدگان سوریه "صحت ندارد".
خبرگزاری رویترز پیش از این در ۱۲ آوریل (۲۳ فروردین) با استناد به اظهارات ۹ نفر از سوریه، ایران، اسرائیل و غرب در یک گزارش اختصاصی نوشت که ایران از پروازهای امدادی برای زلزلهزدگان سوری جهت انتقال تسلیحات و تجهیزات نظامی به متحد استراتژیک خود سوریه استفاده کرده است.
بر اساس ارزیابی اطلاعات فاش شده آمریکا، قاچاق تسلیحات تهاجمی ایران به سوریه بدون آنکه وارد جزئیات شود شامل سلاحهای کوچک، مهمات و هواپیماهای بدون سرنشین بوده است. این سند میگوید که ارسال این تسلیحات با استفاده از کاروانهای خودرویی از عراق صورت گرفته که از سوی گروههای نیابتی شبهنظامی و نیروی قدس هماهنگ شده بودند.
یک مقام نظامی اسرائیلی در گفتوگو با واشنگتن پست به شرط ناشناس ماندن تأیید کرده که نیروی قدس سپاه پاسداران در این فعالیت دست داشته است.
در سند اطلاعاتی درز یافته آمده است که بلافاصله پس از وقوع زلزله مرگبار در ترکیه و سوریه، جمهوری اسلامی و نیروهای نیابتی آن به سرعت برای بهرهبرداری از وضعیت هرج و مرج دست به کار شدهاند.
در ۷ فوریه سال جاری، یک روز پس از آن که فاجعه زمینلرزه بسیاری از خانهها و ساختمانها را با خاک یکسان کرد و تلاشهای ناامیدکننده نجات آغاز شدند، یک گروه شبهنظامی مستقر در عراق "از قرار معلوم انتقال تفنگ، مهمات و ۳۰ فروند پهپاد پنهان شده در کاروانهای امدادرسانی را برای حمایت از حملات آینده به نیروهای آمریکایی مستقر در سوریه سازماندهی کردند".
گفته میشود یکی از افسران نیروی قدس در روز ۱۳ فوریه به یک گروه شبهنظامی عراقی دستور داده است تا "سلاحها را در محمولههای امدادی مجاز برای زلزلهزدگان جاسازی کنند".
سند فاش شده آمریکا همچنین نشان میدهد که یکی دیگر از افسران نیروی قدس فهرستی از "صدها" خودرو حامل کالاهایی که از عراق وارد سوریه شده بود را در اختیار داشته است. این فهرست برای مدیریت مقصد سلاحهای قاچاق شده تنظیم شده بود.
ارزیابی فاش شده ایالات متحده همچنین از "رئیس ستاد نیروهای حشدالشعبی" نام میبرد که اشاره آشکاری به ابوفدک المحمداوی، یکی از مقامات ارشد نیروهای حشد الشعبی عراق بوده است.
عبدالعزیز المحمداوی (ابوفدک) جانشین ابومهدی المهندس و رهبر "کتائب حزبالله" است. المهندس به همراه قاسم سلیمانی توسط آمریکا در سوم ژانویه ۲۰۲۰ کشته شد.
حشدالشعبی که همکاری نزدیکی با نیروی قدس سپاه پاسداران ایران دارد، با ایجاد یک نهاد رسمی بودجه از دولت عراق دریافت میکند.
این جریان شبهنظامی ادعاها مبنی بر اینکه وابستگانش از محمولههای امدادهای بشردوستانه به عنوان مجرای تحویل سلاح استفاده کردهاند را رد کرده است. یک سخنگوی این جریان گفت که محمولههای امدادی که دولت عراق مجوز آن را صادر کرده بود به مردم نیازمند سوریه رسیده است. وی افزود: «این گونه ادعاها مردم عراق را از کمک به برادران سوری و همراهی با آنها در مصیبت انسانیشان دلسرد نخواهد کرد.»
واشنگتن پست در گزارش خود میافزاید، یافتههای اطلاعاتی فاش شده این واقعیت تلخ را نشان میدهد که با اینکه۲۵۰۰ نیروی آمریکایی به عنوان مستشار در کنار ارتش عراق فعال هستند، به نظر میرسد که مقامات دولت بغداد تمایلی به پیگرد شبهنظامیان حشد الشعبی که تهدیدی برای هر دو ارتش هستند، ندارد.
محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق، سال گذشته با حمایت گروههای مرتبط با ایران به قدرت رسید. یک سخنگوی دولت از ارائه پاسخ در مورد سابقه این همکاری خودداری کرد. با این حال، یک مقام ارشد دفتر السودانی، یافتههای سند آمریکا را رد کرد و آنها را "جعلی" خواند و گفت که هیچ دلیلی برای تامین سلاح گروههایی که در سوریه با ایران همکاری میکنند وجود ندارد.
این مقام ارشد دفتر نخستوزیری عراق گفت: «واقعیت این است که مرزها کاملاً باز هستند و ما هنوز از قاچاقهای مخفیانه از مرز سوریه رنج میبریم. این بدان معناست که اگر این اسناد درست باشند، هر زمان ممکن است چنین چیزی رخ دهد. چرا باید آن را با کاروانهای امداد توجیه کرد؟».
اسناد اطلاعاتی فاش شده میگویند اسرائیل کاروانهای مظنون به حمل تسلیحات به سوریه و لبنان را هدف حملات خود قرار داده است، اما این امر چالشهایی را نیز برای محمولههای واقعی بشردوستانه ایجاد کرده است.
مقامات آمریکایی میگویند در سوریه، جایی که حدود ۹۰۰ سرباز آمریکایی به همراه نیروهای محلی برای جلوگیری از تجدید حیات داعش فعالیت دارند، تهدید از سوی گروههای همسو با جمهوری اسلامی ایران همچنان پابرجاست.
در ماه مارس سال جاری یک پیمانکار آمریکایی مستقر در پایگاه آمریکا توسط یک پهپاد ساخت ایران کشته شد. در این حمله یک پیمانکار دیگر نیز زخمی شد و چند تن از نیروهای آمریکایی در اثر انفجار از ناحیه سر آسیب دیدند.
شبهنظامیان متحد جمهوری اسلامی در منطقه
جمهوری اسلامی ایران با ایجاد گروههای شبهنظامی در منطقه میکوشد، نفوذ سیاسی خود را تثبیت و گسترش دهد. آنچه از ایده صدور انقلاب اسلامی به جا مانده، مداخله فعال در کشورهای منطقه برای حفظ منافع نظام جمهوری است.
عکس: Getty Images/AFP
شورشیان حوثی در یمن
یمن یکی از کشورهای منطقه است که جنگ داخلی در آن ابعاد منطقهای یافته است و کشورهای رقیب یعنی ایران و عربستان سعودی به صورت فعال در آن شرکت دارند. ایران خود را حامی حوثیها میداند که با عنوان "انصارالله" شناخته میشوند.
عکس: picture alliance/dpa/AP/H. Mohammed
حوثیها و حملات موشکی به عربستان
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد در اواسط ژوئن ۲۰۲۰ در گزارشی به شورای امنیت خبر داد که موشکهای کروز و تجهیزاتی که در حمله به تاسیسات نفتی آرامکو و فرودگاه بینالمللی ابها عربستان سعودی، و دستکم دو حمله پیش از آن استفاده شده "منشا ایرانی" داشتهاند.
عکس: picture-alliance/dpa/H. Al-Ansi
تماسهای رسمی حوثیها و مقامات ایران
تحولاتی که درسال ۲۰۱۰ به "بهار عربی" موسوم شد، سبب تغییراتی در آرایش نیروهای سیاسی در بسیاری از کشورهای عربی از جمله یمن شد. پس از تصرف صنعا برخی از مقامهای حوثی به ایران سفر کردند. بسیاری از رهبران حوثی روابط نزدیکی با روحانیون شیعه در ایران دارند. کارشناسان سازمان ملل میگویند که ایران به حوثی سلاح، پول ارسال میکند و کارشناسان نظامی ایران در یمن حضور دارند.
عکس: picture-alliance/dpa/H. Al-Ansi
جنگ ریشهدار قومی یا جنگ نیابتی در یمن
یمن که در دوران جنگ سرد به یمن جنوبی و یمن شمالی تفسیم شده بود، پس از وحدت نتوانست مشکلات قومی خود را حل کند. در حال حاضر نیز گروههای مختلف یمنی با منافع و اهداف متفاوت روبروی یکدگیر صفآرایی کردهاند. اما عربستان و متحدانش از یکسو و ایران از سوی دیگر، یمن را به کانون یک جنگ نیابتی بدل کردهاند. به گفته سازمان ملل تا کنون بیش از ۲۰۰ هزار نفر بر اثر جنگ یا پیامدهای پس از جنگ کشته شدهاند.
عکس: Getty Images/AFP/A. Hyder
گروههای شبهنظامی در عراق
سقوط صدام حسین و ناكارآمدی سیاستمداران عراقی زمینه مناسبی را برای دخالتهای جمهوری اسلامی در این کشور فراهم کرد. برخی از گروههای شیعه عراقی که در زمان جنگ ایران و عراق به ایران آمده بودند، ساختارهای تشکیلاتی خود را حفظ کردند و با کمک جمهوری اسلامی به گروههای سیاسی و شبهنظامی فعال در عراق بدل شدند.
عکس: Reuters/Stringer
همکاری نزدیک با ایران
برخی از گروههای شیعه عراقی پنهان نمیکنند که با جمهوری اسلامی مناسبات نزدیکی دارند و سیاستهای خود را با نظر ایران تنظیم میکنند. ایران از این گروهها به عنوان اهرم فشار بر سیاستمداران عراقی استفاده میکند. از سوی دیگر جمهوری اسلامی در نزاع خود با آمریکا از این نیروها نیز بهره میگیرد.
عکس: AFP/A. Al-Rubaye
شبهنظامیان شیعه و جنگ علیه داعش
پیروزهای اولیه داعش در عراق و سوریه نشان داد که دولتهای مرکزی در این کشورها عاجز از بسیج عمومی علیه این افراطگرایان هستند. دولت عراق که همچنان به طور عمده از سیاستمداران شیعه تشکیل شده با نادیده گرفتن منافع اقلیت سنی راه برای نارضایتی سنیها در این کشور باز کرد و مناطق شمالی و شرقی عراق به راحتی به دست نیروهای داعش افتاد. در سال ۲۰۱۶ شبهنظامیان شیعه در جنگ علیه داعش نقشی فعال داشتند.
عکس: picture-alliance/dpa/A. Jalil
نزدیکی سپاه قدس و حشدالشعبی
قاسم سلیمانی، فرمانده وقت سپاه قدس و ابومهدی مهندس از رهبران حشد الشعبی از جمله کسانی بودند که در عملیات "آذرخش کبود" توسط نیروهای آمریکایی در عراق در ژانویه ۲۰۲۰ کشته شدند. مقامات آمریکایی بارها هشدار داده بودند که قاسم سلیمانی به طور مستقیم و غیرمستقیم نقشی اساسی در حمله به نیروهای آمریکایی مستقر درعراق داشته است.
عکس: Fars
شبهنظامیان عراقی تحت فرماندهی سپاه
گروههای شیعه شبهنظامی با انگیزههای متفاوتی در عراق شکل گرفتهاند. این گروهها، از عصائب اهل حق گرفته تا سپاه بدر، بنا به مصلحتها و ضروت در امور مختلفی دخالت میکنند. آمریکا به گروههای شیعه عراقی تحت کنترل ایران عنوان "گروههای ویژه" را داده است. همه این گروهها به درجات معینی در راستای منافع ایران عمل میکنند.
عکس: picture-alliance/AP Photo/J. al-Helo
جنگجویان خارجی تحت فرماندهی سپاه
ایران از جنگجویان خارجی در جنگ سوریه استفاده میکند. نیروهای شیعه افغان موسوم به لشکر فاطمیون از داوطلبانی تشکیل شده که برای تثبیت رژیم بشار اسد به سوریه اعزام شدند. ایران از این نیروها به عنوان مدافعان حرم نام میبرد. در مورد شمار لشکر فاطمیون ارقام متفاوتی از ۱۲ تا ۴۰ هزار نفر یاد میشود. اما بنا به گفته یکی از رهبران این لشکر در سال ۲۰۱۸ حدود ۲ هزار از آنان کشته و ۸ هزار نفر زخمی شدهاند.
عکس: Mashreghnews.ir
جنگجویان که به آنان اعتمادی نیست
برخی از نیروهای فاطمیون که به دلایل مختلف به افغانستان بازگشتهاند، بنا به گفته مقامات افغانستان میتوانند سبب بیثباتی در این کشور شوند. بنا به گزارشهای مختلف، افغانها اغلب به دلیل فقر و بیکاری به لشکر فاطمیون پیوستهاند. برخیها از آنها در ایران زندگی میکنند، اما هزاران نفر از آنان به افغانستان بازگشتهاند.
عکس: Tasnim
زینبیون، جنگجویان شیعه پاکستانی
در صفوف جنگجویان خارجی در سوریه اتباع پاکستانی نیز تحت لشکر زینبیون حضور دارند. گرچه این گروه در آغاز وظیفه اصلی خود را دفاع از "حرم زینب" دختر امام اول شیعیان میدانست، اما در بسیاری از جبهه سوریه در صف مقدم علیه مخالفان اسد وارد جنگ شده است.
عکس: AFP/Getty Images
زینبیون، آوارگان افغان در پاکستان
به گفته سایتهای وابسته به سپاه پاسداران، بخش اعظم لشکر زینبیون (برخی آن را تیپ زینبیون مینامند) از آوارگان افغان هستند که در پاکستان زندگی میکنند. این افغانها شامل شیعیان هزاره میشوند که در شرایط بسیار بدی درپاکستان روزگار میگذرانند.
عکس: G. Kakar
محمدحسین باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در حلب
مقامات ایرانی مدعیاند که نیروهای نظامی این کشور تنها به عنوان مستشاران نظامی در سوریه عمل میکنند و نقشی مستقیم در عملیات جنگی ندارند. اما تا کنون دهها نفر از فرماندهان سپاه در نبردهای سوریه کشته شدهاند. اسرائیل نیز تا کنون صدها بار مواضع نیروهای ایرانی و متحدانش را در سوریه هدف قرار داده است.
عکس: picture-alliance/AP Photo/Syrian Central Military Media
حزبالله لبنان، متحد استراتژیک سپاه
جمهوری اسلامی ایران در نحوه همکاری و اعتماد به گروههای خارجی به گونههای مختلف عمل میکند. شکلگیری حزب الله لبنان از آغاز توسط نیروهای ایرانی صورت گرفت. ایران از طریق این گروه شیعه در جنوب لبنان، رویارویی غیرمستقیم با اسرائیل دارد.
عکس: Getty Images/AFPM. Zayyat
حزبالله و عمق استراتژیک جمهوری اسلامی
مقامات مختلف جمهوری اسلامی بارها اعلام کردهاند که عمق استراتژیک ایران در غرب تا دریای مدیترانه است. سیاست "نابودی اسرائیل" از یک سو و بلندپروازیهای ایدئولوژیک جمهوری اسلامی از سوی دیگر توجیهای برای حضور ایران در لبنان تلقی میشود.
عکس: picture-alliance/AA
حزبالله در سوریه
بر خلاف گروههای فلسطینی مورد حمایت ایران که تنها در غزه و کرانه باختری فعال هستند، حزبالله نه تنها در لبنان سیاستی منطبق با خواستهای جمهوری اسلامی را نمایندگی میکند، بلکه یکی از بازوهای نظامی ایران در منطقه به حساب میآید. هزاران نفر از نیروهای حزبالله تا کنون در جنگ سوریه شرکت داشتهاند. به گفته محافل غربی کارشناسان نظامی حزبالله در یمن نیز در کنار ایران حوثیها را آموزش میدهند.