سپاه پاسداران «بزرگترین کارفرمای ایران» • مصاحبه
۱۳۸۹ شهریور ۹, سهشنبهروز به روز بر دامنه فعالیت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در بخش اقتصاد ایران افزوده شده است. از این نهاد زاده انقلاب اسلامی مدتهاست که دیگر تنها به عنوان نهادی نظامی امنیتی یاد نمیشود، بلکه به عنوان دستگاهی عظیم که به شیوههای گوناگون و بحثبرانگیز بر صنعت و اقتصاد ایران دامن گسترده است.
انتشار خبری مبنی بر دستگیری آقایان بهمن قاسمی، صاحب سرمایه و رئیس هیئت مدیره آریان فولاد، و حسن نوروزی، مدیر اجرایی این شرکت، و مصادره شرکت به نفع سپاه پاسداران، انگیزهای شد برای مصاحبه با مهدی کوهستانینژاد، مشاور کنفدراسیونهای کارگری جهانی، در مورد فعالیتهای اقتصادی سپاه و نیز عملکرد آن به عنوان «بزرگترین کارفرمای ایران» در حال حاضر.
دویچهوله: آقای کوهستانینژاد، خبری در مورد دست گذاشتن سپاه پاسداران روی شرکت آریان فولاد منتشر شده که میگوید پس از آن، این شرکت تعطیل و ۱۵۰۰ کارگر آن بیکار شدهاند. آیا از جزییات این خبر، اطلاعات بیشتری دارید؟
مهدی کوهستانینژاد: در ماههای گذشته، زمانی که اعلام کردند شرکت آریان فولاد ورشکسته است، ۱۲۰۰ کارگر این شرکت، در بویین زهرا، جلوی فرمانداری تجمع کردند. البته این ورشکستگی ساختگی به سال ۸۸ که بسیاری از معاملات و نهادهای اقتصادی زیر پوشش سپاه قرار گرفت، برمیگردد. شرکت آریان فولاد هم یکی از همان شرکتها است که کارگران آن بیکار شدند و ورشکستگی صاحب کار را نشان میدهد.
آیا تنها این نمونه است که منجر به اعلام ورشکستگی و بیکاری کارگران شده یا نمونههای دیگری را هم میشناسید؟
طبق آماری که خبرگزاری کار ایران (ایلنا) منتشر کرده، سطح تولید ۱۸۳ واحد صنعتی در بخش پتروشیمی، فولاد و… در سال گذشته به زیر ۵۰ درصد رسیده است. یعنی با توجه به شرایطی که در چند سال گذشته حاکم بوده، سطح تولید بسیاری از واحدهای صنعتی بسیار پایین آمده است و با همین مشکل روبرو هستند.
بسیار از دستاندازی سپاه پاسداران در بخش اقتصاد صحبت میشود. شما تا چه تصویب قانونی که خصوصیسازی را از سال ۲۰۰۷ آزاد کرده است، در گسترش اختیارات سپاه در زمینهی اقتصادی مؤثر میدانید؟
در زمانی که اصل ۴۴ برای خصوصیسازی مطرح شد، با این قانون عملاً مسئولیت دولت را کم کردند و خواستند این مسئولیت را به نهادهایی بدهند که بتواند هرگونه فشاری که میخواهند به کارگران و نیروی کار وارد کنند و هر برخوردی که میخواهند با این نیروها داشته باشند.
بهویژه از سال ۸۷ تا به امروز، شاهد هستیم بزرگترین کارفرما در بسیاری از نهادهای پایهای، از بخش تولیدات پتروشیمی گرفته تا مخابرات و بخش خدمات و بانکها، سپاه پاسداران است و انتقال کار و مسئولیت دولت به سپاه هر روز گستردهتر شده است.
از سوی دیگر، شاهد افت بسیار بالای همین واحدهای تولیدی و خدماتی هستیم که به این قضیه برمیگردد که سپاه در ۲۰ سال گذشته، از یک نهاد نظامی به یک نهاد اقتصادی در ایران تبدیل شده است و در یک سال گذشته، عملاً کارفرما بوده است.
آیا مواردی از اعتراض از سوی کارگران وجود داشته؟ و در این صورت، نوع اعتراض کارگران چگونه بوده است؟
در هر اعتراضی که در چند سال گذشته از سوی کارگران در بخشهای مختلف صورت گرفته، از بدترین نوع سرکوب استفاده کردهاند. یعنی بههیچوجه، هیچگونه برخورد انسانی نداشتهاند که نشان از کمی کنار آمدن با کارگران باشد.
در بخش پتروشیمی، در عسلویه، کارگران ذوبآهن و… حتی در همین بویین زهرا، بدترین نوع برخورد را با اعتراضات کارگران داشتهاند. اگر نتوانند آنها متفرق کنند، اول میزنند و بازهم اگر نتوانند آنان را تحت تسلط دربیاورند، هرکاری که بتوانند انجام میدهند. حتی از اینکه بعداً به خانههای این کارگران بریزند، دستگیرشان کنند و به آنها اذیت و آزار برسانند، کوتاهی نکردهاند.
با توجه به اینکه الان بهخصوص تشکلهای مستقل کارگری زیر فشارند، کارگران با چه شرایطی میتوانند تلاشهای خود را پیش ببرند؟
کارگران با همین وضعیتی که در جامعهی کارگری ما وجود دارد، توانستهاند از لحاظ رشد و آگاهی، سطح خود را بسیار بالا ببرند. یعنی در بخش ایمنی کار، تشکلیابی و طرح و بهدست آوردن خواستههایشان در چهارچوب همین قوانین موجود کوتاهی نکردهاند. آنها تلاش کردهاند که در همین شرایط هم بتوانند مبارزات خودشان را پیش ببرند. طوری که حتی سپاه علیرغم فشاری هم که میآورد، میداند به راحتی نمیتواند این شرایط را به نفع خود تثبیت کند.
این مسئله را از روی چه شواهدی میگویید؟
کل اخبار، نوشتهها و گزارشهایی که از وضعیت کارگران میآید، نشان از آن دارد که کارگران در همین شرایط هم مغلوب این وضعیت نمیشوند. خود را متشکل میکنند و مبارزهشان را پیش میبرند. اگر این تشکلیابیشان در چند سال گذشته در نهادهایی بود که میتوانستند اعتراضات خود را ادامه بدهند، امروز در سطح دیگری که سطح آموزش و رفتن به سوی کار جمعی است، دارند حرکت میکنند.
مصاحبهگر: کیواندخت قهاری
تحریریه: مصطفی ملکان