تنها چند روز پس از موضعگیری باراک اوباما، رییس‌جمهوری آمریکا، مبنی بر تشدید تحریم‌ها علیه ایران، محمود احمدی‌نژاد، در گردهمایی ۲۲ بهمن اعلام کرد که نخستین محموله‌ی سوخت ۲۰ درصدی توسط کارشناسان هسته‌ای ایران تهیه شده است.

اکنون ایالات متحده‌ی آمریکا قصد دارد، برای افزایش فشار به جمهوری اسلامی، سپاه پاسداران را در کانون تحریم‌های خود قرار دهد. با این همه، موضع کارشناسان آمریکایی درباره‌ی چنین اقداماتی محتاطانه است.

گری سیک، کارشناس ایران در دانشگاه کلمبیای نیویورک، به «اشپیگل آنلاین» گفت: «چنین اقداماتی می‌تواند فشار موثری بر سپاه پاسداران وارد کند، ولی نامحتمل است که بتواند ایران را به تمکین وادارد».

به باور گری سیک، بسیاری از چهره‌های کلیدی جمهوری اسلامی، هم‌اکنون نیز مشمول تحریم‌ها هستند و بعید است شخصیت‌های مهمی وجود داشته باشند که ایالات متحده آمریکا نسبت به آنان دچار تغافل شده باشد.

روز چهارشنبه (۱۰ فوریه) نیز اعلام شد که مقامات آمریکایی، تحریم‌‌هایی را علیه یک شرکت ساختمانی ایرانی و یکی از شرکت‌های زیرمجموعه‌ی آن وضع کرده‌اند که به سپاه پاسداران تعلق دارد. دارایی‌های مالی این شرکت در آمریکا منجمد و مبادلات اقتصادی با آن ممنوع شده است. استوارت لوی، معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا گفت که سپاه پاسداران خود را پشت این‌گونه شرکت‌ها پنهان کرده و فعالیت‌های خطرناک خود را از این راه تامین می‌کند.

«بسته‌ی تحریمی» در راه است

به گزارش اشپیگل آنلاین، واشنگتن قصد ندارد تحریم‌های خود را تنها به سپاه پاسداران محدود کند که بازوی مسلح و محافظ رژیم ایران محسوب می‌شود، بلکه این کشور در تدارک تحریم‌های گسترده‌تری علیه تهران است. صدها شرکت ایرانی می‌توانند از این تحریم‌ها متضرر شوند.

اوباما روز سه‌شنبه (۹ فوریه) اعلام کرد که آمریکا با اعضای شورای امنیت سازمان ملل درباره‌ی یک «بسته‌ی تحریمی مهم» مشغول مذاکره است. این بسته به مقامات ایران تفهیم خواهد کرد که تا چه اندازه از نظر بین‌المللی منزوی هستند.

با این همه، کارشناسانی چون گری سیک، تاثیر چنین اقداماتی را بر روی سران رژیم ایران جهت عقب‌نشینی در مناقشه‌ی هسته‌ای ناچیز ارزیابی می‌کنند. وی تحریم‌های سخت اقتصادی علیه رژیم بعثی عراق را مثال می‌زند و یادآوری می‌کند که آن تحریم‌ها هم نتوانستند دارودسته‌ی صدام حسین را تضعیف کنند، بلکه تاثیری معکوس داشتند.

فلینت لورت، عضو شورای امنیت ملی آمریکا در زمان کابینه‌ی بوش نیز خوش‌بین نیست. به گفته‌ی وی: «باور به اینکه چنین اقداماتی می‌توانند تحولی در برنامه‌ی اتمی ایران ایجاد کنند، توهمی بیش نیست».

لورت معتقد است که چین و روسیه به عنوان شرکای تجاری ایران، از تحریم‌های گسترده‌تر علیه این کشور استقبال نمی‌کنند، زیرا در غیر این‌صورت به منافع خود آسیب می‌زنند. البته اکنون ممکن است روسیه در شورای امنیت با تحریم‌های بیشتر موافقت کند، زیرا ایران رسما اعلام کرده که اورانیوم با غلظت بیشتر را غنی می‌کند. ولی همین روسیه تا چندی پیش در قبال ایران تفاهم نشان می‌داد و نام بسیاری از افراد و شرکت‌ها را که با آن‌ها معامله می‌کرد، از لیست تحریمی خود حذف کرده بود.

چین هم که معاملات تجاری با جمهوری اسلامی برایش مهم‌تر است، در حال حاضر با آمریکا بر سر موضوعاتی مانند فروش اسلحه آمریکایی به تایوان و مساله‌ی دالای لاما در مناقشه‌ی دیپلماتیک بسر می‌برد و بعید است با سیاست آمریکا برای فشار بیشتر به ایران موافقت کند.

«محاسبه‌ی سیاسی»

با این همه‌‌، به باور برخی از ناظران سیاسی، نقشه‌ی آمریکا برای تشدید تحریم‌ها علیه ایران، برآمده از یک محاسبه‌ی سیاسی است. کابینه‌ی اوباما با این اقدام از یک سو می‌خواهد کسانی را خاموش کند که خواهان حمله‌ی نظامی به ایران هستند و صدایشان هر روز بلندتر می‌شود. و از سوی دیگر به رژیم ایران ضربه بزند و نگذارد این رژیم از ادامه‌ی برنامه‌ی اتمی برای خود موضوعی تبلیغاتی ایجاد کند. این ناظران معتقدند که تحریم‌های هدفمند علیه سپاه پاسداران، همزمان هر دو هدف را دنبال می‌کند.

در مقابل، برخی رسانه‌ها نسبت به کارآیی تحریم‌های اقتصادی علیه سپاه پاسداران ابراز تردید می‌کنند. روزنامه‌ی آلمانی «زود دویچه» در شماره‌ی ۱۲ فوریه‌ی خود می‌نویسد، مجازات‌هایی که فقط دستگاه اقتصادی سپاه پاسداران را هدف بگیرد، محتملا کارساز نیست. زیرا پاسداران انقلاب سال‌هاست که شبکه‌های پنهان و پیچیده‌ی‌اقتصادی خود را متشکل از شمار زیادی شرکت‌های گوناگون تجاری ایجاد کرده‌اند و تحریم علیه این یا آن شرکت، بر روی این شبکه‌ی گسترده‌تاثیر چندانی نخواهد داشت.

به نوشته‌ی روزنامه‌ی یادشده، چشم‌انداز تغییر رژیم ایران در چند سال آینده وجود ندارد، ولی امکان دستیابی ایران به بمب اتمی در چند سال آینده وجود دارد. بر این پایه، اگر کسی بخواهد مانع از آن شود که «کشور اتمی» ایران، به «کشور سلاح‌های اتمی» تبدیل شود، باید تحریم‌های بسیار شدیدی وضع کند، حتا اگر این تحریم‌ها به ضرر اپوزیسیون ایران باشد.

«ریسک رویارویی نظامی»

به موازات آن، ژرار آرو، سفیر فرانسه در سازمان ملل، خواستار آن شد که برای وضع کردن تحریم‌های شدیدتر علیه ایران، موافقت چین نیز جلب شود. به گزارش خبرگزاری رویترز، وی روز ۱۲ فوریه در نیویورک گفت که همکاری چین در این زمینه ضرورت مطلق دارد.

آرود در برابر این پرسش که چه اتفاقی خواهد افتاد اگر جامعه‌ی جهانی نتواند ایران را از دستیابی به بمب اتمی بازدارد، گفت: «آن‌وقت ریسک رویارویی نظامی وجود خواهد داشت».

BM/MM