طبق گزارش‌ها و تصاویر منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی سپیده کاشانی و طاهر قدیریان،‌ دو فعال محیط‌ زیست، روز سه شنبه ۲۱ فروردین از زندان اوین آزاد شدند.

شامگاه دوشنبه نیز هومن جوکار و نیلوفر بیانی، دو تن دیگر از فعالان محیط زیستی آزاد شدند. با این وصف، هر چهار کارشناس و کنشگر محیط‌زیست در پرونده موسوم به فعالان محیط‌زیست پس از گذراندن بیش از شش سال حبس همگی آزاد و پرونده آنها بسته شده است.

حجت کرمانی، وکیل این فعالان محیط زیست روز یکشنبه اعلام کرده بود آنها به مناسبت عید فطر مشمول "عفو رهبری" شده‌اند و به زودی از زندان آزاد خواهند شد.

در پی آزادی این فعالان، انتقادهای جدی متوجه دستگاه قضایی جمهوری اسلامی و استقلال آن از دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی شده است. کارشناسان معتقدند بازداشت این فعالان بدون هیچ ادله قضایی صورت گرفته و آنها درحالی مشمول عفو قرار گرفته‌اند که عمدتا مدت زمان محکومیت‌شان رو به پایان بوده است.

نیلوفر بیانی، کاووس سیدامامی، مراد طاهباز، هومن جوکار، طاهر قدیریان، سام رجبی، سپیده کاشانی، امیرحسینی خالقی و عبدالرضا کوهپایه، ۹ کنشگر و فعال محیط‌ زیست بهمن‌ و اسفندماه سال ۱۳۹۶ توسط اطلاعات سپاه پاسداران بازداشت شدند.

قوه‌ قضاییه جمهوری اسلامی اتهام این افراد را "جاسوسی" و "همکاری با دول متخاصم" عنوان کرده بود.

بیشتر بخوانید: ۹ زندانی سابق سیاسی زن خواستار آزادی فعالان محیط زیست شدند

عیسی کلانتری، رئیس وقت سازمان محیط‌ زیست در این باره گفته بود، کمیته چهار نفره‌ای که در هیأت دولت برای رسیدگی به این پرونده تشکیل شده، هیچ سندی برای اثبات اتهامات وارده به آنها پیدا نکرده است. وزارت اطلاعات دولت حسن روحانی نیز به طور آشکار، اتهام جاسوس بودن این فعالان را رد کرد.

به رغم اعتراض‌های گسترده نهادهای بین‌المللی از جمله سازمان ملل، سازمان عفو بین‌الملل و درخواست‌ جمعی از چهره‌های شناخته‌شده بین المللی از مقامات قضایی و امنیتی ایران، این فعالان به مدت دو سال در بازداشت موقت بودند و نهادهای امنیتی مانع از آزادی آنان شدند.

در جریان بازجویی‌ها، کاووس سیدامامی، استاد دانشگاه و از چهره‌های شناخته‌شده حوزه محیط‌ زیست به طرز مشکوکی در سلول خود جان سپرد. مقامات زندان مرگ وی را ناشی از "خودکشی" عنوان کردند و خانواده وی را برای تأیید این ادعا تحت فشار برای اعتراف اجباری تلویزیونی قرار دادند. خانواده سیدامامی در نهایت مجبور به خروج از کشور شدند.

در این مدت گزارش‌های متعددی از اعمال خشونت، تهدید و شکنجه برای اعتراف‌گیری توسط مأموران امنیتی و اطلاعاتی علیه این کنشگران منتشر شد. مواردی از پرونده‌سازی خارج از زندان نیز برای تهیه ویدئو و فیلم از نیلوفر بیانی به طور علنی آشکار شد. نیلوفر بیانی افشا کرد که در جریان بازجویی‌ها مورد شکنجه و تهدید قرار گرفته و از هراس جان، علیه خود اعتراف کرده است.

مراد طاهباز، شهروند چندتابعیتی شهریور ۱۴۰۲ با یک شهروند ایرانی زندانی در آمریکا مبادله شد. عبدالرضا کوهپایه، امیرحسین خالقی و سام رجبی در سال‌های گذشته آزاد شدند.