صنعت نفت ایران در اثر تحریم‌های بین‌المللی که در چند سال اخیر افزایش یافته، با مشکلات جدی از جمله کمبود سرمایه‌گذاری، عدم حضور شرکت‌های متخصص خارجی برای اکتشاف و استخراج نفت و فرسودگی صنایع مرتبط روبرو است.

تحریم نفتی اتحادیه اروپا و آمریکا و تصمیم برخی مشتری‌های عمده ایران از جمله ژاپن، هند و چین به کاهش واردات نفت از ایران، موجب شده که صنعت نفت این کشور با مشکلات بیشتری دست و پنجه نرم کند.

بیشتر بخوانید: هند و ترکیه خرید نفت از ایران را کاهش می‌دهند

پس از انتصاب سرتیپ رستم قاسمی فرمانده قرارگاه خاتم الانبیاء به عنوان وزیر نفت، گمانه‌زنی‌هایی در مورد افزایش حضور شرکت‌های وابسته به نهادهای نظامی در صنعت نفت ایران مطرح شد. قرارگاه خاتم‌الانبیاء زیرمجموعه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.

قراردادهای نفتی با شرکت‌های شبه نظامی

روز چهارشنبه سوم خرداد ماه (۲۳ مه) خبرگزاری فارس وابسته به سپاه‌پاسداران ایران از امضای یک تفاهم‌نامه همکاری میان سازمان بسیج مستضعفین و وزارت نفت خبر داد.

بر اساس این گزارش در این تفاهم‌نامه‌ی ۱۰ ماده‌ای محورهای اصلی مشارکت بسیج برای "شتاب بخشی روند خودکفایی صنعت نفت کشور" مشخص شده است.

این در حالی است که یک روز پیش‌تر میان وزارت نفت ایران و دو سازمان وابسته به نیروهای مسلح این کشور سه قرار نفتی جدید به امضا رسید. بر این اساس توسعه میدان‌های نفتی "توسن" و "آلفا" به قرارگاه خاتم‌الاوصیا واگذار شده است.

میدان نفتی توسن در جنوب غربی جزیره قشم قرار دارد و پیش‌تر اکتشاف آن توسط شرکت برزیلی "پتروبراس" صورت گرفته بود. پیش‌بینی می‌شود که این میدان نفتی ۴۰۰ میلیون بشکه ذخیره نفت داشته باشد که ۲۵درصد آن قابل بهره‌برداری است.

میدان نفتی آلفا نیز ظرفیت تولید روزانه تا ۱۰ هزار بشکه نفت خام را دارد و در جزیره‌ی لاوان در فاصله‌ی ۱۸ کیلومتری سواحل جنوبی ایران قرار دارد.

قرارگاه خاتم الاوصیا سال گذشته خورشیدی نیز قردادهایی را با وزرات نفت ایران به امضا رساند. این قرارگاه همچنین برای اجرای کنارگذر ساحلی رامسر و برقی کردن راه‌آهن تهران-مشهد با وزارت راه و شهرسازی قرارداد امضا کرده بود.

در قراردادی دیگر وزرات نفت ایران و شرکت سرمایه‌گذاری سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح (ساتا) در مورد طرح توسعه میدان نفتی "بندر کرخه" به توافق رسیدند. تولید روزانه ۲۰ هزار بشکه نفت و ساخت تاسیسات بهره‌برداری مورد نیاز از جمله مفاد این توافقنامه است.

افزایش تاثیر تحریم‌ها بر صنعت نفت

با وجود روی آوری وزارت نفت ایران به پیمانکاران داخلی و تامین سرمایه مورد نیاز از طریق بانک‌ها و موسسات ایرانی، مسئله فروش نفت تولیدی نیز بر مشکلات این وزرات‌خانه افزوده است.

پس از آن‌که اتحادیه اروپا اعلام کرد که از اول ژوئیه واردات نفت از ایران را متوقف می‌کند، ایران با مشکل فروش نفت خود روبرو شد. این دشواری‌ها زمانی شدت‌ یافت که تحریم شرکت‌های بیمه‌ی خدمات دهنده به صنعت نفت نیز در دستور کار قرار گرفت.

بیشتر بخوانید: کمترین سطح تولید نفت ایران در دو دهه اخیر

در این شرایط وب‌سایت اقتصادی بلومبرگ در گزارشی از تاثیر پیش از موعد تحریم‌ها بر صادرات نفت ایران خبر داده است. بر اساس این گزارش صاحبان تانکرهای نفتی از امضای قراردادهای جدید با ایران خودداری می‌کنند.

بر اساس تصمیم اتحادیه اروپا نفتکش‌هایی با مبدا ایران باید تا پیش از اول ژوئیه محموله‌ی خود را به مشتریان تحویل دهند. پس از این تاریخ هرگونه معامله و جابه‌جایی نفت برای شرکت‌های بین‌المللی با مجازات همراه خواهد بود.

گرچه امید می‌رود مذاکرات میان ایران و گروه ۵+۱ در بغداد، تنش میان ایران و غرب را کاهش دهد و احتمالا تحریم نفتی ایران را با تاخیر روبرو کند، با این‌همه شرکت‌های حمل و نقل برای جلوگیری از ضرر و زیان ناشی از اعمال تحریم‌ها، معاملات خود با ایران را متوقف کرده‌اند.

در ماه مارس امسال گزارش‌هایی از کاهش ۳۰۰هزار بشکه‌ای صادرات نفت ایران منتشر شد. در همین حال نهادهای ناظر بازار نفت پیش‌بینی می‌کنند که در صورت اعمال‌ تحریم‌های اتحادیه اروپا، صادرات ایران در حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یابد که تاثیر مستقیمی براقتصاد متکی به نفت این کشور خواهد داشت.