سیل و سوانح اخیر، شمه‌ای ناچیز از حوادث آینده
۱۳۸۹ شهریور ۱, دوشنبه
در هفته‌های گذشته اخبار مربوط به بلاهای طبیعی، از جمله سیل در پاکستان و رانش زمین در چین، جایگاه خاصی را در رسانه‌های جهان به خود اختصاص داد.
سیل ناشی از باران‌های موسمی پاکستان "سیل قرن" نامیده شد و وضعیت مناطق سیل‌زده‌ی این کشور همچنان خطرناک اعلام می‌شود.
سیل و رانش زمین چین را به مصیبت افکند. آخرین گزارش‌ها از وضعیت ناگوار ده‌ها هزار تن از مردم شهر میلیونی دانگ‌دونگ در این کشور خبر می‌دهد.
طغیان رودخانه‌ی یالو صدها واحد خانه‌‌ی مسکونی را در این منطقه ویران کرد و بسیاری از راه‌ها و وسایل ارتباطی در روستاهای اطراف و مرز بین چین و کره‌ی شمالی قطع شد.
برخی از کارشناسان معتقدند که گرمایش زمین به بلاهای طبیعی شدت تازه‌ای بخشیده است. آنها تصور می‌کنند که اگر چه بارش باران‌های موسمی و چرخه‌های طبیعی آب و هوایی همیشه وجود داشته اما این پدیده‌ها با گرمایش زمین شدت بیشتری گرفته است.
"لا نینا" و "ال نینو"
علت باران‌های موسمی شدید را باید در پدیده‌ای به نام "لا نینا" جست که در زبان اسپانیایی به معنای "دختربچه" است. این پدیده یکی از چرخه‌های معروف آب و هوایی است که در مقابل پدیده‌ی "ال نینو" یا به زبان اسپانیایی "پسربچه" به کار می‌رود.
"لا نینا" که هر ۳ تا ۷ سال رخ می‌دهد وضعیتی است که در آن در مناطق مرکزی و شرقی استوایی اقیانوس آرام آب سردتر از حالت طبیعی می‌شود. در حالیکه در پدیده‌ی "ال نینو" عکس این حالت اتفاق می‌افتد.
این دو پدیده به همراه یکدیگر یکی از قدرت‌مندترین نوسان‌های طبیعی را به وجود می‌آورند که نه تنها آب و هوای مناطق گرمسیری را تحت تأثیر قرار می‌دهد بلکه بر آب و هوای کل زمین تأثیر می‌گذارد. این پدیده‌ها اگرچه طبیعی هستند اما در طول دهه‌های اخیر بروز آنها غافلگیرانه‌تر و شدیدتر از گذشته شده است.
ایستگاه‌های هواشناسی پاکستان میزان بارش روزانه‌ی باران در بسیاری از روزهای ماه‌های ژوئیه و اوت سال جاری در این کشور را تا ۲۸۰ لیتر در هر متر مکعب گزارش کرده‌اند. در حالیکه در آلمان به طور معمول این مقدار باران در طول کل فصل تابستان می‌بارد.
گرمایش زمین، تشدیدکننده‌ی بلاهای طبیعی
گرهارد مولرـ وسترمایر، کارشناس مرکز هواشناسی آلمان، معتقد است که با گرمتر شدن هوای اطراف زمین "چرخه‌های آب و هوایی جهانی" نیز شدت خواهد گرفت، یعنی آب بیشتری تبخیر و ریزش‌های آسمانی بیشتر خواهد شد.
با این همه وی هشدار می‌دهد که نباید همه‌ی بلاهای طبیعی را با این علت توجیه کرد. به طور مثال علت جاری شدن سیل در شهر دانگ‌دونگ چین نوسان‌های طبیعی منطقه‌ای است و نه گرمتر شدن زمین.
مجیب لطیف، از دیگر کارشناسان امور آب و هوایی، نیز معتقد است که جهان‌گرمایی نمی‌تواند سیل‌های اخیر آسیا و دیگر بلاهای طبیعی اخیر، مانند خشکسالی در روسیه، را توجیه کند. این بلاها می‌توانند حاصل "تصادف محض، افزایش جمعیت یا سیاست نادرست اسکان‌دهی" باشند.
با این حال بسیاری از کارشناسان معتقدند که تغییرات آب و هوایی ناشی از گرمتر شدن کره‌ی زمین در آینده به چنان سوانحی منجر خواهد شد که «تجربیات امروز ما در قیاس با آنها تنها حوادثی ناچیز خواهد بود».
FV/AA