سیپری: هزینه‌های نظامی در جهان به سرعت در حال افزایش است
۱۴۰۲ اردیبهشت ۴, دوشنبه
مؤسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم (سیپری) در گزارش سالانه خود از افزایش قابل توجه هزینه‌های نظامی در جهان در سال گذشته خبر داد. جنگ اوکراین، تورم و رقابت میان چین و آمریکا عوامل اصلی این جهش عنوان شده‌اند.
حمله نظامی روسیه به اوکراین موجب شده است تا هزینه‌های نظامی در اروپا چنان جهش چشمگیری پیدا کنند که از زمان جنگ سرد تا کنون بی‌سابقه بوده است.
مؤسسه تحقیقات صلح استکهلم (سیپری) در گزارشی که روز دوشنبه (۲۴ آوریل) منتشر شد، نوشت همزمان با افزایش قابل‌توجه این هزینه‌ها در قاره اروپا، آمار سال ۲۰۲۲ حکایت از آن دارد که هزینه‌های نظامی در جهان در این سال رکورد جدیدی را به ثبت رسانده است.
بنا بر این گزارش در سال گذشته ۲/۴ تریلیون دلار یعنی حدود ۲/۲ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی صرف هزینه‌های نظامی شده‌اند.
نان تیان، یکی از نویسندگان این گزارش، در مورد علل افزایش خیره‌کننده این آمار به خبرگزاری فرانسه گفت، به جز جنگ اوکراین که موجب "افزایش بودجه نظامی" در کشورهای اروپایی شد، "تنش‌های حل‌نشده و فزاینده در شرق آسیا" نیز دلیل دیگری بوده است که هزینه‌های نظامی در سطح جهان را در سال ۲۰۲۲ به نسبت سال پیش از آن با افزایش ۳/۷ درصدی مواجه کرد.
بخوانید: انستیتو سیپری: زرادخانه‌های اتمی جهان رو به گسترش است
بنا به گزارش این مؤسسه، کشورهای اروپایی سال گذشته پس از آغاز جنگ در اوکراین ۱۳ درصد بیشتر از سال پیش از آن برای تسلیحات نظامی هزینه کردند که این رقم بالاترین نرخ افزایش در ۳۰ سال گذشته بوده است. در مقایسه با سال ۲۰۱۳ هزینه‌های نظامی کشورهای اروپایی ۳۸ درصد افزایش داشته است.
کشورهای عضو ناتو حداقل از سال ۲۰۱۴ که روسیه به طور غیرقانونی شبه‌جزیره کریمه در اوکراین را ضمیمه خاک خود کرد، هزینه‌های دفاعی خود را افزایش دادند. در واکنش به این اقدام روسیه و حمایت مسکو از جدایی‌طلبان شرق اوکراین، اعضای ناتو تصمیم گرفتند دو درصد از تولید ناخالص داخلی خود را تا سال ۲۰۲۴ صرف هزینه‌های دفاعی کنند. از آن زمان تا کنون شمار زیادی از اعضای ناتو توانسته‌اند به آرامی به سمت این هدف حرکت کنند.
نگاهی دقیق‌تر به ارقام
هرچند آمارهای ارائه‌شده در گزارش مؤسسه سیپری در نگاه اول خیره‌کننده به نظر می‌رسند، اما نگاهی دقیق‌تر به این اعداد و ارقام نشان می‌دهند که افزایش هزینه‌ها اغلب کمتر از آنچه گمان می‌رود، چشمگیر بوده است.
برای نمونه در حالی که میزان هزینه‌های نظامی در جهان در سال ۲۰۲۲ به بیش از دو تریلیون دلار رسیده است، بررسی‌ها نشان می‌دهند که این هزینه‌ها به نسبت آمار سال ۲۰۱۳، یک دهم درصد کمتر از سهم تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده‌اند.
نکته دیگر اینکه هرچند شماری زیادی از کشورهای جهان در ده سال گذشته بودجه‌های نظامی خود را افزایش داده‌اند، نظیر چین (۶۳ درصد)، هند (۴۷ درصد) و اسرائیل (۲۶ درصد)، اما با این حال در همه این کشورها سهم هزینه‌های تسلیحاتی از کل تولید اقتصادی کاهش یافته است.
بخوانید: پژوهشگران صلح: به سوی دوران تازه بحران جهانی حرکت می‌کنیم
تورم بی‌سابقه یک عامل کلیدی در این رابطه بوده است. افزایش قیمت‌های ناشی از تورم موجب شده تا همانگونه که قیمت مواد غذایی در جهان افزایش پیدا کرده، یک جت جنگی نیز در مقایسه با سال‌های گذشته گران‌تر شود. به گزارش مؤسسه سیپری در چنین شرایطی اگر کشوری نه تنها در پی به‌روزرسانی، بلکه به دنبال گسترش ارتش خود باشد، باید بیش از پیش هزینه صرف کند.
افزایش هزینه‌های دفاعی جهان همچنین کمک‌های نظامی به دیگر کشورها را شامل می‌شود که به دلیل جنگ اوکراین به بالاترین سطح رسیده است.
رقابت چین و آمریکا
بر اساس مطالعات مؤسسه "اقتصاد جهانی کیل" مستقر در آلمان، ایالات متحده به تنهایی ۴۷ میلیارد دلار کمک نظامی در اختیار اوکراین قرار داده است. این کشور همچنان با اختلاف، بزرگترین قدرت نظامی جهان است. طبق آمار رسمی در سال گذشته آمریکا ۸۷۷ میلیارد دلار صرف تسلیحات نظامی کرده است که ۳۹ درصد از هزینه‌های جهانی را در بر می‌گیرد.
به رغم فاصله فاحش چین از آمریکا، مقامات آمریکایی و کارشناسان امنیتی هشدار می‌دهند که پکن در حال گسترش قابلیت‌های نظامی خود است.
با این حال این دو قدرت جهانی همچنان از نظر موقعیت نظامی و جغرافیایی تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند. در حالی‌که چین قدرت نظامی خود را بر منطقه اقیانوس آرام متمرکز کرده، به نظر می‌رسد ایالات متحده همچنان مصمم به ایفای نقش جهانی در حفظ امنیت است.
گزارش تصویری: با بزرگترین سازندگان تسلیحات جهان آشنا شوید
هر سال بر میزان فروش تسلیحات در سراسر جهان افزوده می‌شود. رکورد فروش تسلیحات با نزدیک به ۲ هزار میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ شکسته شد. با بزرگترین سازندگان تسلیحات جهان در این گزارش تصویری آشنا شوید.
عکس: Reuters
لاکهید مارتین
کمپانی آمریکایی لاکهید مارتین بزرگترین شرکت سازنده تسلیحات در جهان است. ۸۹ درصد درآمد این کمپانی از طریق فروش تسلیحات به‌دست می‌آید. تولیدات لاکهید مارتین بیشتر در عرصه هوا-فضا است. این کمپانی در سال ۲۰۱۹ بیش از ۵۳ میلیارد دلار تسلیحات به فروش رساند. عکس: جنگنده اف ۳۵ نیروی هوایی ارتش آمریکا تولید کمپانی لاکهید مارتین
عکس: Reuters
بوئینگ
کمپانی بوئینگ در رتبه دوم فهرست بزگترین تولیدکنندگان جنگافزار در جهان قرار دارد. کل درآمد کمپانی بوئینگ در سال ۲۰۱۹ برابر ۷۶ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار بوده است که از این میزان ۴۴ درصد آن یعنی ۳۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار از طریق فروش جنگافزار به‌دست آمده است.
عکس: Krzysztof Kaniewski/ZUMA Wire/picture alliance
نورثروپ گرومن
کمپانی آمریکایی نورثروپ گرومن در زمینه طراحی و تولید تجهیزات جنگ‌افزاری، هواگردها و هواپیماهای جنگنده، کشتی، شناور و ناوهای هواپیمابر، ماهواره، سامانه‌های دفاع موشکی، رادار و تجهیزات پدافند هوایی فعالیت میکند. ۲۹ میلیارد دلار یا ۸۶ درصد کل فروش این کمپانی در سال ۲۰۱۹ از طریق فروش جنگافزار به‌دست آمده است.
عکس: Alan Radecki/U.S. Navy/Northrop Grumman via Getty Images
ریتیان
فروش کمپانی آمریکایی ریتیان "Raytheon" با افزایش ۸ درصدی در سال ۲۰۱۹ روبرو بود. ۸۵ درصد درآمد این کارخانه یعنی ۲۵ میلیارد دلار از محل فروش جنگ‌افزا بوده است. این کمپانی از بزرگترین تولیدکنندگان موشک‌های هدایت‌شونده در جهان محسوب می‌شود.
عکس: Getty Images/AFP/T. Sloan
جنرال داینامیکس
جنرال داینامیکس یک شرکت صنایع هوا-فضایی و جنگ‌افزاری آمریکایی است که ۶۲ درصد از درآمد خود که بالغ بر ۲۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار می‌شود را از محل فروش سلاح و جنگافزار کسب میکند. جنرال داینامیکس سازنده جنگنده اف ۱۶ (عکس) است.
عکس: picture-alliance/dpa/Wolfgang Mendorf
آویک
شرکت چینی آویک (Aviation Industry Corporation) بزرگترین تولیدکننده سلاح در چین است. ۳۴ درصد درآمد این شرکت در سال ۲۰۱۹ یعنی ۲۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار از طریق فروش جنگافزار به‌دست آمده است. آویک تولیدکننده هواپیما، پهپاد و هلی‌کوپتر است. عکس: پهپاد Cloud Shadow و موشک‌های آن
عکس: Shan He/dpa/picture alliance
"BAE سیستم"
این شرکت بریتانیایی در سال ۱۹۹۹ از ادغام دو شرکت "بریتیش آئرواسپیس" و "جی ای سی – ماکرونی" تاسیس شد و از آن زمان از بزرگترین کمپانی‌های تسلیحاتی جهان و اروپا محسوب می‌شود. ۹۵ درصد درآمد این شرکت یا ۲۲ میلیارد دلار از طریق فروش جنگافزار بوده است. طراحی و تولید ناو هواپیمابر، تولید زیردریایی و مشارکت در ساخت جنگنده‌های اف ۳۵ و یوروفایتر از فعالیت‌های این کمپانی است.
عکس: Getty Images/AFP/L. Parnaby
"کمپانی CETC "
این کمپانی چینی در حوزه الکترونیک و در عرصه صنایع رادار فعالیت میکند و ۴۶ درصد از درآمد آن که معادل ۱۵ میلیارد دلار است، از طریق فروش صنایع نظامی کسب می‌شود. این کمپانی در سال ۲۰۲۰ نزدیک به ۱۷۷ هزار و ۵۰۰ کارمند داشته است. در ماه مه سال ۲۰۲۱ دو شرکت چینی "CETC" و "نورینکو" قرارداد همکاری در پروژه‌های نظامی به امضا رساندند.
عکس: Dongxu Fang/Costfoto/picture alliance
گروه نورینکو
کمپانی چینی نورنیکو "Norinco" که یکی از تولیدات آن تانک است، از بزرگترین سازندگان و فروشندگان تسلیحات در جهان به شمار می‌رود. این شرکت ۱۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۹ سلاح فروخته است. این مقدار ۲۲ درصد فروش این کمپانی را تشکیل می‌دهد.
عکس: Reuters/J. Lee
ال ۳ هریس تکنولوژی
این کمپانی آمریکایی در سال ۲۰۱۹ از ادغام "گروه هریس" و "ال ۳ تکنولوژی" تاسیس شد و در عرصه صنایع مخابرات نظامی، دید در شب، مراکز الکترونیک فرماندهی و غیره فعالیت دارد. ۱۴ میلیارد دلار یا ۷۷ درصد درآمد این کمپانی مربوط به فروش تسلیحات است.
عکس: Maurizio Gambarini/dpa/picture alliance
یونایتد تکنولوژی
کمپانی آمریکایی یونایتد تکنولوژی در سال ۲۰۱۹ بیش از ۱۳ میلیارد دلار تسلیحات به فروش رسانده است. این میزان اما تنها ۱۷ درصد از فروش آن را دربرمی‌گیرد. یونایتد تکنولوژی در سال ۲۰۲۰ با کمپانی ریتیان ادغام شد و اکنون جزو بزرگترین تولیدکنندگان و فروشندگان تسلیحات در جهان محسوب می‌شود.
عکس: picture-alliance/dpa
لئوناردو
۷۲ درصد درآمد کمپانی ایتالیایی لئوناردو از فروش تسلیحات نظامی به‌دست می‌آید. این کمپانی سالانه بیش از ۱۱ میلیارد دلار اسلحه صادر میکند و در ساخت جنگنده‌های "یوروفایتر" (عکس) نیز سهیم است.
عکس: DW/Teri Schultz
گروه ایرباس
شهرت کمپانی ایرباس بیشتر به دلیل ساخت هواپیماهای مسافربری است. اما ۱۴ درصد درآمد این شرکت از فروش محصولات نظامی به‌دست می‌آید. ایرباس بیش از ۱۱ میلیارد دلار محصولات نظامی به فروش می‌رساند اما فروش کل آن ۷۹ میلیارد دلار بوده است. آلمان و فرانسه ۱۱ درصد سهام و اسپانیا نیز ۴ درصد سهام کمپانی را در اختیار دارند.
کمپانی فرانسوی تالس سومین کمپانی تولید و فروش تسلیحات در اروپا است. ۲۶ درصد سهام این کمپانی در اختیار دولت فرانسه است. این کمپانی سالانه ۹ میلیارد و ۵۰۰ میلیون یورو سلاح به فروش می‌رساند که حدود ۴۶ درصد کل درآمد کمپانی تالس را تشکیل می‌دهد.
عکس: Getty Images/AFP/E. Piermont
کمپانی روسی " Almaz-Antey"
۹۸ درصد محصولات این کمپانی روسی که در سال ۲۰۰۲ از ادغام دو شرکت "آلماز آنتی" و "ان پی او الماز" به وجود آمد را تسلیحات تشکیل می‌دهند. "آلماز-آنتی" با کاهش فروش روبرو بوده و در رده‌بندی صنایع نظامی سه رتبه سقوط کرده است. با این حال این کمپانی ۹ میلیارد یورو در سال ۲۰۱۹ فروش داشته است.
عکس: Imago/Itar-Tass
راین متال
۱۵ کمپانی این گزارش تصویری ۳۰۸ میلیاد دلار از نزدیک به ۲ هزار میلیارد دلار فروش تسلیحات در سال ۲۰۱۹ را کسب کرده‌اند. شرکت "EDGE" از امارات متحده عربی اولین شرکت یک کشور عربی است که به جمع ۲۵ تولیدکننده و فروشنده اول جنگافزار جهان راه یافته است. از آلمان دو شرکت در لیست ۱۰۰ شرکت اول جهان حضور دارند. شرکت "راین‌متال"، سازنده تانک لئوپارد (عکس) با فروش تقریبا ۴ میلیارد دلار یکی از این شرکت‌هاست.
