سی سال وحدت آلمان؛ ارزیابیهای متفاوت مردم دو بخش کشور
۱۳۹۹ شهریور ۱۷, دوشنبه
وحدت آلمان؛ یک واقعه و دو دیدگاه. مردم شرق آلمان آن را انقلابی مسالمتآمیز میدانند که زندگی شخصی بسیاری از آنها را زیر و رو کرده در حالی که زندگی شخصی مردم غرب کشور کمتر از آن تأثیر پذیرفته است.
تبلیغات
یک بررسی مطالعاتی ۳۰ سال پس از وحدت آلمان شرقی و غربی به نظرات مردم شرق و غرب این کشور در مورد این رویداد تاریخی پرداخته است.
نتایج این بررسی که روز دوشنبه ۱۷ شهریور (هفتم سپتامبر) در گوترزلوی آلمان منتشر شد نشان میدهد که در شرق و غرب آلمان به این واقعه از دیدگاههای متفاوتی نگریسته میشود.
طبق این بررسی که توسط بنیاد "برتلسمان" انجام شده، وحدت دو آلمان برای بخشی از ساکنان شرق این کشور با تغییراتی شدید در زندگی شخصی همراه بود.
اما در غرب این کشور این تغییرات اجتماعی بهندرت بر زندگی شخصی افراد تا به این حد تأثیر گذاشته است.
در مجموع ۹۰ درصد پرسششوندگان از شرق و غرب آلمان وحدت دو آلمان را رویدادی بزرگ یا بسیار برزگ در سی سال گذشته ارزیابی کردهاند. بحران کرونا در حال حاضر و بحران پناهجویی در سال ۲۰۱۵ در نزد این پرسششوندگان هنوز از اهمیت کمتری برخوردارند.
مطابق این مطالعه تحقیقاتی، تأثیر این رویداد بر زندگی مردم شرق آلمان بسیار بیشتر بوده است. ۷۴درصد از مردم شرق از وحدت کشورشان تأثیر پذیرفتهاند در حالی که همین تأثیرپذیری در جمعیت غرب آلمان ۶۱درصد بوده است.
کای اونزیکار، کارشناس بنیاد "برتلسمان" با اشاره به نتایج این بررسی، در باره حاصل مصاحبهها و بحثهای بینگروهی و همچنین نظرسنجی انجامشده در میان هزار و ۶۰۰ نفر میگوید: «وحدت آلمان در شرق این کشور انقلابی مسالمتآمیز و حاصل تظاهرات مکرر روزهای دوشنبه تلقی شده که سرانجام به فروپاشی دیوار برلین انجامیده است.»
او ادامه میدهد، اما همین رویداد در غرب آلمان به معنای شکست جمهوری دموکراتیک آلمان (آلمان شرقی) در عرصههای اقتصادی و سیاسی است که وحدت دو کشور را اجتنابناپذیر کرد.دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
به علاوه، احساس غالب در شرق آلمان این است که با وحدت دوباره، بسیاری از اموری که به خوبی در آلمان شرقی میچرخید و پیش میرفت از دست رفته است. ۸۴درصد از مردم شرق آلمان چنین نظری دارند. آنها گفتهاند که به هنگام وحدت جامعه مشترکی از دو جامعه ایجاد نشد، بلکه جامعه آلمان شرقی به قبول قوانین و معیارها و ارزشهای جامعه آلمان غربی سوق یافت و شهروندان شرق آلمان چارهای جز تطبیق خود با شرایط جدید نداشتند. ۸۳ درصد پرسششوندگان شرق آلمان گفتهاند که پس از وحدت با آنها رفتار متوازن و عادلانهای نشده و ۶۰ درصد هم خود را شهروند درجه دو کشور واحد حس میکنند.
پژوهشگران این تحقیق تاکید دارند که مجموعه نطرات پرسششوندگان حاکی از پایاننیافتن روند وحدت است، هر چند که به تدریج حس مشترک پیرامون ۴ عنصر زبان، تاریخ، توان و بازدهی اجتماعی و اقتصادی و نیز همبستگی رو به افزایش است و تفاوتها در نسلهای جدیدتر شهروندان شرق و غرب آلمان هم رو به کاهش است.
گاهشمار فروریزی دیوار برلین، نمادهای جنگ سرد
لحظهای بزرگ در تاریخ آلمان: گونتر شابوفسکی در نهم نوامبر سال ۱۹۸۹ پس از پایان یک کنفرانس خبری در برلین شرقی سندی را خواند که بر مبنای آن مرزهای آلمان شرقی برای شهروندان این کشور به طور موقت باز میشدند.
عکس: Zettler/Lukas Schulze
دیگر کسی از دیوار برلین نمیترسد
۴۸ ساعت پس از باز شدن دیوار، ترس و وحشتی که با ساخت این دیوار به وجود آمده بود به پایان رسید. مردم در جلو، پشت و بالای دیوار به جشن و شادمانی پرداختند. بخشهای غربی و شرقی به هم ملحق شده بودند.
عکس: picture-alliance/dpa
پیشینه تاریخی
سربازان مجارستان در دوم ماه مه سال ۱۹۸۹ در چندین نقطه شروع به تخریب سیم خاردار موجود میان این کشور و اتریش کردند. این نخستین ارتباط مستقیم در امتداد خط مرزی ایدئولوژیکی میان اروپای شرقی و غربی پس از پایان جنگ دوم جهانی بود.
عکس: AP
تقلب انتخاباتی سازمانیافته
در هفتم ماه مه سال ۱۹۸۹ شهروندان "جمهوری دموکراتیک آلمان" برای انتخاب شوراهای محلی به پای صندوقهای رای رفتند. همانگونه که انتظار میرفت در نتایج انتخابات تقلب شد. هیئت حاکمه بار دیگر میخواست اعلام کند که ۹۸ درصد آرا را به دست آورده است. اپوزیسیون و مردم علیه این تقلب اعتراض کردند. تظاهرکنندگان روز پس از انتخابات در شهر لایپزیک به خیابانها ریختند.
عکس: picture-alliance/dpa/Roland Holschneider
اعلام پایان دکترین برژنف توسط گورباچف
در ژوئیه ۱۹۸۹ نشست پیمان ورشو در بخارست برگزار شد. گورباچف دکترین برژنف را پایان یافته اعلام کرد. به این ترتیب حق مداخله شوروی سابق در کشورهای "برادر سوسیالیستی" لغو شد. کشورهای عضو پیمان ورشو باید از آن پس خود به امور ملی خود رسیدگی میکردند.
عکس: picture-alliance/dpa
فرار با هرچه دم دست بود
تعطیلات تابستانی شهروندان آلمان شرقی در مجارستان به نقطه عطفی در زندگی بسیاری از آنها تبدیل شد. خانوادههای بسیاری با ضروریترین وسایل خود از راههای باز شده در مرزهای مجارستان خود را به اتریش رساندند. سربازان مرزی فقط نظارهگر این عبور مردمی بودند.
عکس: AP
انبوه مهاجران در سفارتخانههای آلمان فدرال
تابستان سال ۱۹۸۹ برای شهروندان مهاجر "جمهوری دموکراتیک آلمان" شرایط ویژهای برقرار بود. آنها حیاط و ساختمانهای سفارتهای جمهوری فدرال آلمان در کشورهای اروپای شرقی را پر کردند. وضعیت بهداشتی در آنجا تحملناپذیر شده بود.
عکس: picture-alliance/dpa
خبر سفر فوری به آلمان فدرال
هانس دیتریش گِنشر، وزیر خارجه وقت آلمان، در سیام ماه سپتامبر سال ۱۹۸۹ از بالکن سفارت، به هزاران شهروند "جمهوری دموکراتیک آلمان" یا آلمان شرقی، خبر امکان سفر فوریشان به آلمان فدرال را اعلام کرد. این لحظه پیش از سقوط دیوار برلین، اوج عاطفی رویدادها بود. گِنشر بعدها از این مراسم به عنوان تکاندهندهترین تجربه زندگیاش یاد کرد.
عکس: ullstein bild-AP
"ما یک ملت هستیم"
شهروندان "جمهوری دموکراتیک آلمان" در چهلمین سال تاسیس این کشور با جرأت بیشتری وارد عمل شدند. لایپزیگ به شهر اعتراضها تبدیل شده بود. تظاهرات روزهای دوشنبه به سنت اپوزیسیون تبدیل شد. اگر شمار تظاهرکنندگان در پایان ماه سپتامبر ۸ هزار نفر بود، این تعداد در اواسط ماه اکتبر به ۷۰ هزار نفر رسید و در پایان ماه اکتبر ۳۰۰ هزار نفر علیه هیئت حاکمه با شعار "ما یک ملت هستیم" تظاهرات کردند.
عکس: picture-alliance/dpa
قطارهای ویژه در مسیر غرب
در آغاز اکتبر، سفارت آلمان فدرال در پراگ بار دیگر مملو از شهروندان "جمهوری دموکراتیک آلمان" شد. در نمایندگی جمهوری آلمان فدرال در ورشو نیز مردم خواهان مسافرت به آلمان غربی بودند. گفتوگوهای دیپلماتیک میان آلمان غربی و شرقی در سکوت اما با شدت هرچه تمامتر ادامه داشت. سرانجام موافقت شد که بیش از ششهزار شهروند "جمهوری دموکراتیک آلمان" سفارتخانهها را به مقصد آلمان غربی ترک کنند.
عکس: picture-alliance/dpa
یکدندگی پس از چهلسال
فروپاشی درونی "جمهوری دموکراتیک آلمان" یا آلمان شرقی در چهلمین سال تاسیساش افزایش یافته بود. در آغاز حرکتهای اعتراضی، معترضان خواهان اصلاحات بودند، اما همین افراد در ماه اکتبر همان سال خواهان انتخابات آزاد، مرزهایی باز و رفاه همگانی شدند. اریش هونکر، رهبر جمهوری دموکراتیک آلمان اما همچنان انعطافناپذیر بود.
عکس: picture-alliance/dpa
اگون خیلی دیر آمد
اریش هونکر، رئیس حزب و دولت "جمهوری دموکراتیک آلمان" تا پایان فعالیت سیاسیاش، انعطافناپذیر باقی ماند. او در هجدهم اکتبر از طرف حزب و شورای دولت مجبور به کنارهگیری شد. اگون کرنتس بر جای او نشست، اما تلاشهای او نیز برای حفظ "جمهوری دموکراتیک آلمان" بینتیجه ماند.
عکس: picture-alliance/dpa/Peter Kroh
مردم به ستوه آمده بودند
در آغاز نوامبر سال ۱۹۸۹ جنبش اعتراضی به پایتخت رسید. صدها هزار کارگر و دهقان برای اصلاحات علیه دولت تظاهرات میکردند. شعار آنها این بود: "از اقدامات قهرآمیز خودداری کنید!" این بزرگترین تظاهرات در طول چهل سال حکومت "جمهوری دموکراتیک آلمان" بود.
عکس: picture-alliance/dpa
خواست اپوزیسیون مشخصتر میشود
تظاهرات در میدان الکساندر در برلین شرقی به صورت زنده از رسانهها پخش میشد. این رویداد شگرف، درماندگی حکومت کرنتس را افزایش داد. خواستهای اپوزیسیون، بنیادهای اصولی رژیم را هدف قرار داده بود: اپوزیسیون خواستار آزادی سفر، آزادی مطبوعات و آزادی تجمعات بود و این که با "اشتازی" یا دستگاه جاسوسی آلمان شرقی برخورد شود.
عکس: picture-alliance/dpa/Martti Kainulainen
چندکلمهای که روابط را تغییر داد
گونتر شابوفسکی، عضو کمیته مرکزی حزب سوسیالیست متحد آلمان که حزب حاکم در آلمان شرقی بود، بسیار خسته و بدون آمادگی، در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: «شهروندان جمهوری دموکراتیک آلمان میتوانند آزادانه به کشورهای غربی سفر کنند.» او در جواب مصرانه خبرنگاری گفت این حکم میتواند فوری و "بدون تاخیر" اجرایی شود. خبرگزاری رویترز این خبر تاریخی را ساعت هفتو سه دقیقه روز نهم نوامبر ۱۹۸۹ پخش کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
پیش به سوی غرب
روزهای نهم و دهم نوامبر ۱۹۸۹ رویاها به واقعیت تبدیل شدند. در خلال ۴۸ ساعت صدها هزار شهروند "جمهوری دموکراتیک آلمان " یا آلمان شرقی پیاده، با دوچرخه یا خودروهای "ترابانت" به سوی برلین غربی در جمهوری آلمان فدرال به حرکت درآمدند.
عکس: picture-alliance/dpa
اریش میلکه خواستار تفاهم شد
چهارروز پس از فروپاشی دیوار برلین اریش میلکه، رئیس اشتازی یا سازمان امنیت "جمهوری دموکراتیک آلمان" که سیاستمدار سرسخت کمیته مرکزی حزب حاکم نام گرفته بود، از اعضای پارلمان این کشور خواستار تفاهم شد. این آخرین سخنرانی حقارتبار سیاستمداری بود که دستهایش به خون مردم شرق آلمان آلوده بود.