پس از ۷ ماه توقف عملیات حفر تونل‌ متروی اصفهان و گمانه‌زنی‌های مختلف در باره‌ی علت انحراف دستگاه حفار یا TBM اینک مسئولان اذعان دارند که این دستگاه نه تنها به خارج از مسیر اصلی منحرف شده، بلکه به سطح زمین نیز نزدیک شده است. این به معنای آن است که سردستگاه حفار به پایه‌های سی و سه پل برخورد کرده است.

شورای شهر اصفهان چندی پیش در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر دو راه حل را برای خروج از این بن‌بست ارائه کرد. نخستین راه حل ایجاد شفت یا گودال در سطح زمین و خارج کردن دستگاه و اصلاح انحراف بود و راه حل دوم عقب کشیدن دستگاه . TBM

کارشناسان با هر دو راه حل مخالفت کرده‌اند

مجتبی کنعانی، سخنگوی ائتلاف میراث اصفهان، می‌گوید به علت انحراف دوگانه‌‌ی سر دستگاه و بخصوص نزدیک شدن آن به سطح زمین (به اندازه‌ی ۶ متر) دیگر راهی برای گریز از این بن‌بست باقی نمانده است:«اگر این انحراف دوم به وجود نمی‌‌آمد این امکان وجود داشت که دستگاه مسیر خودش را ادامه بدهد و مثلا در مسیر شرقی یک ایستگاه را حذف کنند و لازم نباشد این شفت احداث شود. اما از آنجایی که دستگاه در این محدوده ثابت مانده و دیگر نمی‌شود آن را به عقب برگرداند تنها راه حل موجود این است که یک شفت احداث کنند».

کنعانی در پاسخ به این پرسش که چرا نمی‌توان دستگاه حفار را به عقب برگرداند می‌گوید: ‌«این دستگاه هر یکی دو متری که پیشروی می‌کند یک سری دال‌های بتونی، حدود ۷ دال بتونی، را پشت آن کار می‌گذارند و آن را پر از بتون می‌کنند. پس پشت سر این دستگاه به خاطر اینکه پر از بتون شده حدود یک متر کمتر از دهنه‌ی مته‌ی اصلی می‌شود. گذشته از این اگر بخواهند این دیواره‌های بتونی را خراب کنند امکان تخریب هم وجود دارد و این تخریب خیلی بیشتر به ۳۳ پل آسیب می‌زند».

محمد مجد اردکانی، مجری ارشد پروژه‌ی ساخت متروی تهران، در گفت‌وگو با ایلنا نظر مشابهی ارائه داده و تصریح کرده است که «با توجه به اینکه قطر همه‌ی دستگاه‌های "تی بی ام" از مسیر تونلی که حفر می‌کنند بیشتر است، برگشت آنها از مسیر تونل غیر ممکن است و این مسئله طبیعتا شامل تونل متروی اصفهان نیز می‌شود».

وی می‌افزاید: «برای دستگاهی که از مسیر خود منحرف شده هیچ راهی برای بازگشت از تونل وجود ندارد و مجریان طرح الزاما مجبور هستند برای اصلاح مسیر گودالی در سطح زمین حفر کنند».

اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که حفر گودال یا شفت در کنار سی و سه پل بسیار خطرناک است و ممکن است به ریزش پل منجر شود.

مجتبی کنعانی، سخنگوی ائتلاف میراث اصفهان، با ایجاد شف نیز مخالفت کرده و می‌گوید: «بخش زیادی از رمپ جنوب سی و سه پل داخل این شفت قرار می‌گیرد. یعنی ناگزیرند، این قسمت را تخریب کنند تا گودال را حفر کنند. چیزی به وسعت حدود ۶۰۰ متر مربع در عمق ۱۷ متر یعنی حدود ۲۲ هزار متر مکعب باید خاکبرداری کنند. به گفته‌ی کارشناسانی که در حوزه‌ی میراث فرهنگی و سازه هستند این کار خطر بالقوه‌ای ایجاد می‌کند و به هیچ عنوان تضمینی وجود ندارد که سی و سه پل آسیبی نبیند».

«تنها راه این است که تونل بسته شده و به تونل عبرت تبدیل شود»

کنعانی به سخنان معاون حفظ، احیا و ثبت آثار تاریخی سازمان میراث فرهنگی اشاره کرد و گفت، راه حل دیگری هم وجود دارد،‌اینکه «تونل را به همین شکل ببندند و از آن به عنوان موزه‌ی عبرت استفاده کنند».

مسعود علویان صدر، معاون سازمان میراث فرهنگی، پیش از این گفته بود که مسئولیت بررسی تأثیرات عبور مترو از محور چهارباغ بر عهده‌ی دانشگاه علم و صنعت قرار گرفته است. وی تأکید کرده بود که اگر کارشناسان این دانشگاه به این نتیجه برسند که عبور مترو از این محور برای سی و سه پل خطرناک است مسیر قطار شهری اصفهان تغییر خواهد کرد. علویان صدر همچنین ابراز امیدواری کرده بود که کارشناسان به همین نتیجه برسند و «این تونل به موزه‌ی عبرت تبدیل شود».

مجتبی کنعانی، سخنگوی میراث اصفهان، در پایان به شکایتی که در مورد متروی اصفهان در طول سال‌های گذشته مطرح بوده و «عدول دادستان اصفهان از وظیفه‌ی خودش» اشاره کرده و می‌افزاید: «امیدواریم که به نوعی این صدا به گوش رئيس قوه‌ی قضائيه برسد و از دادستان بخواهند که بر مبنای قانون عمل کند و قانون هم از کسانی که کار را به اینجا کشانده و این همه هزینه‌ی مادی و معنوی را به مردم اصفهان تحمیل کرده‌اند بازخواست کند».

وی با اشاره به اینکه «حدود ۱۰ روز دیگر» قرار است در باره‌ی عملیات متروی اصفهان تصمیم‌گیری شود ابراز امیدواری می‌کند که احداث شفت تصمیم نهایی نباشد: «من امیدوارم هر تصمیمی گرفته شود غیر از احداث شفت. چون احداث شفت بافت این منطقه را به کل نابود می‌کند. از آنجایی که قرار است در قالب احداث ‌شفت یک زیرگذر و میدانگاه هم در کنار سی و سه پل احداث شود این هم یک فاجعه‌ی دیگر را به دنبال خواهد آورد».

فریبا والیات

تحریریه: بهمن مهرداد

برای شنیدن این گزارش می‌توانید به لینک زیر مراجعه کنید.