تنها ۱۷ سانتیمتر برای هر نفر؛ این سهم دانش‌آموزان ایرانی از فضای ورزشی است. وقتی این عدد را کنار آمار مربوط به ورزش دختران می‌گذاریم، وضع اسفناک‌تر می‌شود: بر اساس تحقیق یک موسسه غیردولتی ۸ میلیون دانش‌آموز دختر با نوعی اختلالات جسمی و حرکتی روبرو هستند. مدیرکل تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش در همایش بررسی ساختار قامتی دانش‌آموزان اعلام کرد ۶۹ درصد دانش‌آموزان دختر در مقطع راهنمایی و ۷۲ درصد در مقطع دبیرستان حداقل یک ناهنجاری قامتی دارند. وی بی‌توجهی به ورزش مدارس و نبودن معلم متخصص در زنگ ورزش را از جمله علل این مسئله دانست.

ببینید: گالری عکس• آغاز مدارس در نواحی مختلف ایران

حسین قاسمی مسئول تربیت بدنی آموزش و پرورش شهرتهران به خبرگزاری مهر گفته بیش از ۶۰ درصد دانش‌آموزان تهرانی ناهنجاری قامتی و اسکلتی دارند. وی اضافه کرده که در مورد دانش‌آموزان دختر وضع بدتر است، چرا که در برخی از مدارس به دلیل احاطه و اشراف ساختمان‌های اطراف به حیاط مدرسه، دانش‌آموزان دختر نمی‌توانند تحرک کافی بدنی در حیاط مدرسه داشته باشند.

به همین دلیل است که وزارت آموزش و پرورش طی بخشنامه‌ای اولویت استفاده از سالن‌های سرپوشیده ورزشی را به دانش‌آموزان دختر داده است. اما گویا این اقدام هم نتوانسته تاثیر چندانی بر حل مشکل ورزش دانش‌آموزان دختر بگذارد.

تاثیر کمبود فضای ورزشی بر بدن دانش‌آموزان دختر

پایین بودن یک شانه نسبت به شانه دیگر عارضه‌ای است که با نام "شانه نامتقارن" شناخته می‌شود. این عارضه در میان دانش‌آموزان دختر شیوع زیادی دارد و علت آن نیز حمل کیف سنگین، وضعیت نادرست نشستن و استاندارد نبودن میز و صندلی مدارس است. البته تمام این عوامل اگر با ورزش مرتب و همیشگی همراه باشد، به عارضه شانه نامتقارن منجر نمی‌شود.

عارضه شایع دیگر در میان دختران دانش‌آموز "قوز پشت" است که بیشتر در افراد بلندقد دیده می‌شود. همچنین دختران در سن بلوغ به دلیل رشد پستان به طور ناخودآگاه برای پوشاندن برجستگی جدید، بالاتنه خود را به جلو خم می‌کنند. این عارضه نیز می‌تواند با ورزش و آگاهی‌‌رسانی درست از بین برود.

مریم نورائی‌نژاد در یادداشتی در سایت مدرسه فمینیستی درباره عدم اطلاع‌رسانی صحیح به دختران دانش‌آموزان درباره  بدنشان و تغییرات جسمی سن بلوغ نوشته است: «یادم هست بسیار از جغرافیای زمین خواندیم. یاد گرفتیم مهمترین رود افغانستان را، پایتخت کنیا را و محصول صادراتی کوبا را. اما هیچ درسی در مورد شناخت از حتا یک سانتی متر جغرافیای بدن مان نگرفتیم. چون ما دختر بودیم».

او در ادامه نوشته است:«هیچ به یاد نمی‌آورم  کسی در مدرسه برای یکبار هم که شده به من گفته باشد: "صاف بشین مریم" من که هیچ، حتی یادم نمی آید برای یکبار هم که شده در آن سال‌هایی که بدنم مثل سایر همکلاس‌هایم در حال تغییر و تحول ظاهری بود و ناخودآگاه همه جا مچاله می‌نشستم و قوز داشتم؛ هیچ معلمی یک توضیح پنج دقیقه‌ای راجع به شرایط جسمانی این نوع نشستن به ما دخترها بدهد».

مانتو و شلوار: مانعی دیگر برای ورزش دختران

یک معلم ورزش مدرسه دخترانه که مایل به افشای نام خود نیست، به دویچه وله می‌گوید غیر از فضای مدارس که اجازه ورزش آزاد به دختران نمی‌دهد، پوشیدن مانتو و شلوار و مقنعه در زنگ ورزش نیز مانع جدی دیگری در ورزش دختران است.

وی می‌گوید: «بارها و بارها تقاضا دادیم که دختران لااقل در سالن ورزش بتوانند با لباس عادی ورزشی و بدون مانتو و شلوار و مقنعه ورزش کنند اما با این تقاضای ما موافقت نشد».

او البته تاکید می‌کند که این برخورد سلیقه‌ای است و در بعضی مدارس غیرانتفاعی این اجازه به دختران داده شده اما در مدارس دولتی تا آنجا که وی مطلع است این اجازه صادر نشده است.

این معلم اضافه می‌کند که همین نوع نگاه باعث می‌شود که اصولا زنگ ورزش برای دختران تبدیل به ساعت حرف و بحث و گاهی هم درس خواندن شود. به گفته‌ی وی بسیاری از دختران ترجیح می‌دهند به جای ورزش کردن با مانتو و روسری و شلوار، کارهای عقب‌مانده دروس جدی‌ترشان را در زنگ ورزش انجام دهند.

منع دویدن و پریدن برای دختران

«دختر خوب نیست بدود». این جمله‌ای است که معلم ورزش مدارس دخترانه بارها وبارها از شاگردانش شنیده. او می‌گوید ساعتها از وقتش صرف این می‌شود که  برخی از دختران را قانع کند که آنچه از مادرانشان درباره دویدن و پریدن شنیده‌اند بی‌اساس است.

این معلم ورزش می‌گوید: «شاید باور نکنید اما هنوز هستند مادرانی که معتقدند دویدن و پریدن می‌تواند به پاره شدن پرده بکارت منتهی شود و به همین دلیل دخترانشان را از این کار منع می‌کنند».

او می‌گوید در این باره با مدیر مدرسه هم صحبت کرده اما وی گفته این یک مسئله فرهنگی است و ما نمی‌توانیم زیاد روی آن پافشاری کنیم.

بر اساس تحقیقات انجام‌شده در مرکز پژوهش‌های مجلس، ناهنجاری‌های جسمانی در میان دانش‌آموزان دختر بسیار محسوس است. این گزارش می‌افزاید این واقعیت، ضرورت پرداختن به ورزش دانش‌آموزان دختر را بیشتر نمایان می‌کند.

اردیبهشت ماه سال جاری مجلس ایران تصویب کرد که ۵۰ میلیون تومان از بودجه کمیته ملی المپیک به ورزش مدارس اختصاص پیدا کند. اما در این مصوبه مشخص نشده که چه میزان از این مبلغ در اختیار مدارس دخترانه قرار خواهد گرفت.

میترا شجاعی
تحریریه: مهیندخت مصباح