پرتاب موشک به استپاناکرت، پایتخت جمهوری خود خوانده قره‌باغ و همچنین گنجه و چند شهر دیگر آذربایجان ادامه دارد. تلاش‌های دیپلماتیک برای برقراری آتش‌بس بین دو جمهوری آذربایجان و ارمنستان تا کنون بی‌ثمر مانده‌اند.
عکس: David Ghahramanyan/NKR InfoCenter/PAN Photo/Reuters
تبلیغات
منطقه کوهستانی قره‌باغ و همچنین مناطق مرزی بین ارمنستان و آذربایجان، یکشنبه ناآرامی را پشت سر گذاشتند. یک هفته پس از شروع درگیری جدید دو کشور بر سر قره‌باغ، رویارویی نظامی بین باکو و ایروان تشدید شده است.
حمله موشکی به گنجه، دومین شهر بزرگ جمهوری آذربایجان و همچنین ادامه حمله موشکی به استپاناکرت، پایتخت جمهوری خود خوانده قره‌باغ در روز یکشنبه، به رویارویی نظامی دو کشور ابعاد جدیدی بخشید.
خبرگزاری فرانسه از وقوع چند انفجار و برخاستن ستون سیاه دود از جا به جای شهر استپاناکرت گزارش داد.
تصاویر منتشر شده از سوی رسانه‌های آذربایجان نیز ویرانه‌های برجای مانده از حملات موشکی به گنجه را نشان می‌دهد.
غروب یکشنبه، حکمت حاجی‌اف، مشاور سیاسی الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان، در توییتی نوشت، ارتش ارمنستان مناطق مسکونی و غیرنظامی آذربایجان را هدف حملات موشکی خود قرار داده است.
گفته می‌شود شهر صنعتی مینگه‌چویر و آب‌شوران واقع در ۸۰ کیلومتری باکو، پایتخت آذربایجان نیز هدف حملات موشکی ارتش ارمنستان بوده است.
این در حالی است که آرائیک هاروتیونیان، رئيس جمهور جمهوری خودخوانده قره‌باغ اعلام کرده است که همه خاک آذربایجان هدف حملات نظامی خواهد بود.
آذربایجان و ارمنستان، هر یک دیگری را به حمله به شهروندان غیرنظامی متهم کرده‌اند. تا کنون و بر اساس اخبار تایید نشده، ۲۵۰ نفر در اثر رویارویی‌های نظامی بین دو کشور جان باخته‌اند. گفته می‌شود که ۴۲ نفر از این تعداد شهروندان غیرنظامی بوده‌اند.
شروط علی‌اف برای آتش‌بس
الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان روز یکشنبه در سخنانی خطاب به مردم، شروطی را برای پایان دادن به جنگ اعلام کرد و گفت: «نیروهای ارمنستان باید سرزمین ما را ترک کنند؛ نه در حرف، بلکه در عمل!»
علی‌اف یک جدول زمانی برای خروج کامل نیروهای نظامی ارمنستان از قره‌باغ تعیین کرده و از دولت ایروان خواسته است تا حق مالکیت آذربایجان بر این منطقه را به رسمیت بشناسد.
عکس: Karo Sahakyan/ArmGov/PAN Photo/Reuters
دولت ارمنستان به درخواست علی‌اف همان گونه که انتظار می‌رفت، پاسخ منفی داد. آنا ناگدالیان، سخنگوی وزارت امور خارجه ارمنستان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فرانسه گفت: «شروط علی‌اف غیرقابل قبول است.» او از باکو درخواست کرد به استفاده از قهر برای حل این مناقشه پایان دهد و به پای میز "مذاکره سازنده" بازگردد.
"یک ملت، دو دولت"
دولت ترکیه که عملا در مناقشه اخیر جانب آذربایجان را گرفته، حمله ارتش ارمنستان به شهر گنجه را محکوم کرده و ایروان را به حمله به شهروندان غیرنظامی در جمهوری آذربایجان متهم کرده است.
مقامات ترکیه بر حمایت از کشور "دوست و برادر" آذربایجان تاکید می‌کنند. اخیرا برخی از مقامات ترکیه، مناسبات دو کشور را تحت عنوان "یک ملت و دو دولت" توصیف کرده‌اند.
در واکنش به سخنان مقامات باکو و آنکارا، آرائیک هاروتیونیان گفته است این کشور حمله به پایگاه و تاسیسات نظامی آذربایجان را مجاز می‌داند. او با انتشار یک پست فیس‌بوکی خطاب به مردم آذربایجان گفته است: «من از ساکنان این شهرها درخواست می‌کنم، بی درنگ این مناطق را تخلیه کنند.»
روسیه، آمریکا و فرانسه از طرفین درگیر در جنگ اخیر قره‌باغ درخواست کرده‌اند، هر چه زودتر به تبادل آتش پایان داده و برای یافتن یک راه حل سیاسی به پای میز مذاکره بازگردند.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نیز نسبت به افزایش شمار قربانیان غیرنظامی در جریان رویارویی اخیر دو کشور ابراز نگرانی کرده است.
از زمان برقراری آتش‌بس در سال ۱۹۹۴، گفت‌وگو بر سر یافتن راه‌حلی برای بحران قره‌باغ آغاز شده که تا کنون پیشرفت چندانی نداشته است.
پس از فروپاشی اتحاد شوروی، در اوایل دهه ۹۰ جنگی تمام عیار بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر قره‌باغ در گرفت که بر اساس آمار منتشر شده از سوی خبرگزاری‌ها حدود ۳۰ هزار کشته بر جای نهاد.
قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی
در حالی‌که جامعه جهانی نگران تشدید درگیری نظامی میان آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه قره‌باغ است، هر دو کشور در پی یارگیری‌های بین‌المللی هستند. به گفته ناظران این مناقشه تنها راه‌حلی سیاسی دارد.
عکس: picture-alliance/dpa/A. Yesayants
منطقه ناگورنو قره‌باغ
بر اساس حقوق بین‌الملل منطقه قره‌باغ متعلق به جمهوری آذربایجان است. اما ارمنی‌ها بر این باورند که در دوران استالین این منطقه ارمنی‌نشین به"ناحق" به آذربایجان داده شده است. پس از نخستین جنگ در سال ۱۹۹۰ و به‌رغم آتش‌بس در سال ۱۹۹۴، درگیری‌های پراکنده میان ارتش آذربایجان و نیروهای نظامی و شبه‌نظامی ارمنی در نواحی مرزی به دفعات رخ داده است.
مذاکرات بی‌نتیجه
الهام علی‌اف (راست) رئیس جمهور آذربایجان و نیکولا پاشینیان (چپ) رئیس جمهور ارمنستان در کنفرانس امنیتی مونیخ در سال ۲۰۲۰
عکس: DW/G. Gontscharenko
درگیری نظامی میان آذربایجان و ارمنستان
سربازان آذربایجان در منطقه مرزی قره‌باغ با خمپاره مواضع ارتش ارمنستان را هدف قرارداده‌اند. تا کنون ده‌ها نفر کشته و مجروح شده‌اند.
ارمنستان با اعلام وضعیت جنگی دست به سربازگیری زده و نیروهای ذخیره خود را فعال کرده است. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد از روسای جمهوری دو کشور متخاصم خواسته که هر چه زودتر به درگیرهای نظامی پایان دهند. راه‌حل سازمان ملل برپایی مذاکرات صلح و اعزام ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا به منطقه است. اتحادیه اروپا نیز خواهان برقرار آتش‌بس فوری شده است.
عکس: Karen Minasyan/AFP/Getty Images
افزایش احساسات ملی‌گرایی
تجمع مردم در باکو؛ بسیاری در آذربایجان خواهان الحاق قره‌باغ به این کشور هستند و حضور نیروهای ارمنی در این منطقه را "اشغال" بخشی از سرزمین خود می‌دانند.
عکس: picture-alliance/dpa/Str
توپخانه آذربایجان
به گفته ناظران بین‌المللی با توجه وضعیت موجود در منطقه و منافع متفاوت و بعضاً متناقض کشورهای درگیر، در این مناقشه طرفی به پیروزی نظامی دست نخواهد یافت و تنها باید در پی راه‌حلی سیاسی بود.
عکس: Defence Ministry of Azerbaijan/Reuters
جنگی ریشه‌دار
آمریکا و اتحادیه اروپا کشورهای ثالث را از مداخله مستقیم در این نزاع برحذر داشته‌اند. اما ترکیه در سال‌های گذشته دست به تجهیز ارتش آذربایجان زده است و نیروهای ارتش روسیه نیز در ارمنستان پایگاه دارند. روسیه حدود ۳۵۰۰ سرباز در منطقه گیومری و ایروان مستقر کرده است. نیروهای روسیه در ارمنستان مجهز به واحدهای تانک، پدافند موشکی و ده‌ها هواپیمای جنگی هستند.
عکس: Karen Minasyan/AFP
انهدام تانک آذربایجان
وزارت دفاع ارمنستان با انتشار شماری عکس و ویدئو مدعی شد که برخی از تانک‌ها و خودروهای زرهی آذربایجان را منهدم کرده است.
عکس: Armenian Defense Ministry/Reuters
خسارت مالی و جانی
اولینا هوهانیشیان، ۷۰ ساله، در دهکده‌ای در منطقه قره‌باغ زندگی می‌کند. به گفته او جنگ برای ساکنان این منطقه جز ویرانی چیزی در پی ندارد. جمعیت منطقه قره‌باغ حدود ۱۴۵ هزار نفر است که اکثراً ارمنی هستند.
عکس: Karen Minasyan/AFP/Getty Images
فرار از مناطق جنگی
نزاع بر سر منطقه قره‌باغ ۳۰ سال است که ادامه دارد. آتش‌بس میان دو کشور در سال ۱۹۹۴ این امید را بوجود آورد که راه‌حلی سیاسی یافته شود، اما درگیری‌های پراکنده در سال‌های گذشته نشان داد که هیچ‌یک از طرفین در پی حل بحران نیستند.
عکس: Hayk Baghdasaryan/Reuters
سربازگیری
هر دو کشور پس از آغاز نبردها دست به سربازگیری زده‌اند. ارمنستان که دارای ارتش کوچک‌تری در مقایسه با آذربایجان است، از مردان خواسته است که داوطلبانه به ارتش این کشور بپیوندند.
عکس: Melik Baghdasaryan/Tass/dpa/picture alliance
نبرد در مناطق مرزی
آذربایجان بارها گفته است که صلح دائمی در گرو بازگرداندن منطقه قره‌باغ به آذربایجان و پایان "اشغال" این منطقه توسط ارمنستان است. جنگ میان دو کشور در سال ۱۹۹۰ حدود ۳۰ هزار کشته بر جا گذاشت. در آن زمان نیز روسیه از ارمنستان طرفداری کرد. مذاکرات سرانجام در سال ۱۹۹۴ با توافقی بر سر آتش‌بس به پایان رسید، اما تنش‌ها هم‌چنان بر جا ماند.
مردان جوان در ایروان، آماده پیوستن به ارتش ارمنستان
مقامات ارمنستان گفته‌اند که در صورت ادامه نبردها از روسیه کمک خواهند گرفت. سفیر ارمنستان در مسکو تاکید کرد که پایگاه روسیه در منطقه گیومری یکی از فاکتورهای تامین امنیت در قفقاز به شمار می‌‌آید. ماموریت سربازان روسی در ارمنستان تا سال ۲۰۴۴ در نظر گرفته شده است
عکس: Melik Baghdasaryan/Reuters
مقایسه میان دو کشور
ارمنستان: جمعیت؛ ۲ میلیون و ۹۵۸ هزار نفر/ مساحت ۲۹۷۴۰ کیلومتر مربع/ تولید ناخالص داخلی ۱۲ میلیارد دلار/ ارتش ۴۷ هزار نفر/ بودجه ارتش ۶۳۴ میلیون دلار
آذربایجان: جمعیت ۱۰ میلیون و ۲۳ هزار نفر/ ۸۶۶۰۰ کیلومتر مربع/ تولید ناخالص داخلی ۵/ ۳۷ میلیارد دلار/ ارتش ۲۱۶ هزار نفر/ بودجه ارتش ۲/ ۲ میلیارد دلار
داده‌ها از مرکز آمار آلمان
عکس: Ibrahim Hashimov/Sputnik/dpa/picture-alliance
طرفداری رئیس جمهور ترکیه از آذربایجان
رجب طیب اردوغان درباره درگیری‌های اخیر گفت: «ترکیه به ایستادن در کنار برادران آذربایجانی با تمام امکانات خود ادامه می‌دهد. فقط با عقب‌نشینی فوری ارمنستان از مناطق اشغال شده آذربایجان است که منطقه روی صلح و ثبات را خواهد دید.»
عکس: Aziz Karimov/Reuters
استقبال از سربازان آذربایجان
تبادل آتش میان نیروهای دو کشور در روز یکشنبه ۲۷ سپتامبر آغاز شد. هر دو طرف دیگری را مسئول شروع جنگ می‌دانند. روسیه و ایران به عنوان همسایگان این کشورها پیشنهاد میانجیگری داده‌اند.
