در جریان درگیریهای مسلحانه میان شورشیان و نیروهای معمر قذافی، صنعت نفت لیبی به شدت آسیب دیده است. به گفته رئیس کنسرن اتریشی OMV ماهها طول خواهد کشید تا تولید نفت لیبی به سطح قبل از درگیریها برسد.

نفت لیبی، کم اما مرغوب

تا پیش از درگیریهای مسلحانه، لیبی روزانه یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه نفت تولید میکرد و با صدور یک میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه، تامینکننده دو درصد از نیاز نفتجهان بود. بخش قابل توجهی از ذخائر نفت و گاز لیبی هنوز کشف نشده است.
 
نفت بیش از ۹۵ درصد درآمد صادراتی لیبی را تامین می‌کند. این رقم در سال ۲۰۰۷ به ۹۷ درصد هم رسید. تا قبل از آغاز تنشها، ۳۸ درصد نفت لیبی به ایتالیا، ۱۵ درصد آن به آلمان، ۹ درصد به اسپانیا، ۶ درصد به ترکیه، ۶ درصد به فرانسه و ۵ درصد به آمریکا صادر میشد.

به دلیل مرغوبیت زیاد نفت لیبی،  نه تنها کنسرنهای غربی، بلکه حتی روسیه نیز که خود از تولیدکنندگان مهم نفت و گاز جهان است، در سالهای گذشته متوجه اهمیت حضور در بازار نفت این کشور شد. در سال ۲۰۰۸ میلادی ولادیمیر پوتین که آن زمان رئیسجمهور روسیه بود به طرابلس سفر کرد. در جریان این سفر، میان روسیه و لیبی بر سر بهرهبرداری از میدانهای نفت و گاز جدید توافقهای مهمی حاصل شد.

یک سال وقت برای بازسازی

"زوددویچه سایتونگ" در گزارشی به نقل از "گرهارد رویس" رئیس شرکت اتریشی او.ام.وی مینویسد:«ایستگاههای پمپاژ، ترمینالها و بنادر لیبی به شدت آسیب دیدهاند. به این دلیل ممکن است یک سال طول بشکد تا تولید نفت لیبی به سطح قبل از ناآرامیها باز گردد.»

شرکت او.ام.وی همکاری نفتی خود را با لیبی از سال ۱۹۸۵ آغاز کرد و برخی از قراردادهای این شرکت تا سال ۲۰۳۰ اعتبار دارد. شرکت اتریشی قبلا ده درصد نفت مورد نیاز خود را از لیبی میخرید و ظرف ۶ ماه گذشته در نتیجه قطع معاملات خود ۲۰۰ میلیون یورو زیان دیده است. اما رئیس این شرکت معتقد است که همکاری با لیبی در دوران پس از قذافی نیز ادامه خواهد یافت.

سهم آلمان از نفت لیبی

رئیس شرکت آلمانی وینترزهال نیز، نظری مشابه همکار اتریشی خود دارد. راینر زله رئیس این کنسرن به روزنامه هندلزبلات گفته است:«شورای موقت لیبی بارها تایید کرده که قراردادهای موجود را محترم خواهد شمرد.»

وینترزهال آلمان یکی از بزرگترین استخراج کنندگان نفت لیبی است. به گفته رئیس این شرکت، اکنون کشورهائی که در عملیات ناتو مشارکت داشتند، برای رسیدن به سهم بیشتری از نفت لیبی میکوشند. فرانسه و ایتالیا در صدر این کشورها قرار دارند. شرکت انی ایتالیا، قبلا نیز ۳۸ درصد نفت لیبی را میخرید.

امضای اولین قرارداد

هم اکنون شرکت گلنکور به عنوان بزرگترین معاملهکننده مواد خام جهان مذاکراتی را با شورای ملی موقت لیبی آغاز کرده است. بهگزارش خبرگزاری رویترز گلنکور توانسته است اولین قرارداد را برای حمل نفت لیبی با شورای موقت ببندد، اما سخنگوی این شرکت حاضر نشده تاریخ آغاز صدور نفت لیبی را فاش کند.

همچنین هفته گذشته نخستین کشتیهای حمل نفت شرکت گونور روسیه و توتال فرانسه راهی کرانههای لیبی شدند.

در این میان ایتالیا میکوشد موقعیت ممتاز خود را در بازار نفت لیبی همچنان حفظ کند. روز شنبه این هفته فرانکو فراتینی وزیرخارجه ایتالیا در یک نشست اقتصادی تصریح کرد که رم به شکرانه حضور چندین دهساله انی در بخش نفت و گاز لیبی، موقعیت خود را به عنوان بزرگترین شریک نفتی لیبی حفظ خواهد کرد.

۱۷۰ میلیارد دلار دارائی بلوکه شده

بازسازی و توسعه صنعت نفت لیبی، کار دشواری نیست. حکومت جانشین قذافی در صورت آزاد شدن دارائیهای توقیف شده لیبی، سرمایه کافی را برای این کار خواهد داشت.

محمود جبرئیل رئیس شورای موقت لیبی، دارائیهای توقیف شده این کشور را حدود ۱۷۰ میلیارد دلار برآورد کرده است. این نزدیک به ۵ سال درآمد نفتی لیبی است و با بخش کوچکی از آن میتوان آسیبهای وارده به تاسیسات نفتی را برطرف کرد.

در حال حاضر روسیه و چین به عنوان اعضای صاحب حق وتوی سازمان ملل متحد، موافق نیستند که این پولها در اختیار شورشیان قرار گیرد. اما گشوده شدن پای شرکتهای روسی به بازار نفت لیبی، میتواند این مانع را نیز برطرف کند.

JT/AJ