تلاش برای مهار آتش چاه نفتی که در ۱۰۰ کیلومتری شمال غربی ایلام دچار حریق شده وارد ششمین هفته شد. شعله‌های آتش چاه شماره ۲۴ از هشتم خرداد ماه که فوران کرد به دکل حفاری و تاسیسات جانبی نیز سرایت کردند و کار مهارکنندگان و متخصصان وزارت نفت را دشوارتر از پیش ساختند.

انتقاد به شیوه خبررسانی وزارت نفت

در هفته‌هایی که از آغاز این آتش‌سوزی می‌گذرد شیوه خبررسانی وزارت نفت در مورد این واقعه با انتقادهای فراوانی روبرو بوده است. گزارش‌های رسمی اغلب خبر از شروع عملیاتی داده‌اند که قرار بوده مهار حریق را به دنبال داشته باشد، اما از نتیجه‌ی عملیات اطلاعات دقیقی منتشر نمی‌شود.

به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی (شانا)، کارشناسان وزارت نفت از آغاز عملیات خود شیوه‌های مختلفی را برای مهار فوران نفت و آتش ازموده‌اند. این خبرگزاری روز چهارشنبه نهم تیرماه خبر از شروع عملیاتی داد که به نوشته‌ی این خبرگزاری "شیوه‌ای مخصوص به کارشناسان ایرانی" است. این عملیات «حمله مستقیم به آتش برای کشتن چاه از سطح» توصیف شده. ظاهرا به دلیل فروریختن بیش از ۳۰۰ تن سازه‌های فلزی تاسیسات و تجهیزات در دهانه‌ی چاه نفت، اجرای موفقیت‌آمیز این عملیات میسر نشده است.

ناکامی عملیات اول

در حالی که وزارت نفت در مورد سرانجام عملیات چهارشنبه خبری منتشر نکرده، خبرگزاری ایلنا در گزارش ویژه‌ای که عصر شنبه، ۱۲ تیرماه، انتشار یافت عملیات یاد شده را "ناموفق" خواند و از شروع عملیات جدیدی برای مهار چاه شماره ۲۴ خبر داد. بنابر این گزارش در عملیات اول آتش برای ۱۵ دقیقه مهار شده بود. مسئولان وزارت نفت از عملیات دیگری در روز پنجشنبه خبر داده‌اند.

بهرام تیموری، فرماندار قصرشیرین روز شنبه به خبرنگاران گفت «تمام امکانات محلی و شهرستان‌های مجاور برای کمک به مهارگران چاه بسیج شده است.» او می‌گوید «مهم‌ترین نیاز عملیات مهار چاه تامین آب آتش‌نشانی است که با توجه به فصل خشک سال و از سوی دیگر افزایش مصرف در منطقه با هماهنگی و شناسایی منابع آب، اولویت با تامین آب عملیات مهار چاه است و برای این منظور از تمام ظرفیت‌ها و منابع آبی موجود در منطقه استفاده می‌شود.»

وجود مین‌های دوران جنگ

منطقه‌ای که آتش سوزی از شش هفته پیش در آن ادامه دارد یکی از محروم‌ترین مناطق ایران محسوب می‌شود. منابع خبری از قول فرماندار قصر شیرین گزارش می‌دهند «وقوع این حادثه باعث شده است تا برای محرومیت‌زدایی از منطقه و به طور کلی نقاط مرزی تمرکز و توجه بیشتری صورت بگیرد.»

در بسیاری از شهرها و روستاهای ایلام هنوز مین‌های باقی‌مانده از جنگ ایران و عراق به طور کامل پاکسازی نشده است. فرماندار قصر شیرین در مورد این مین‌ها می‌گوید «از آنجا که در عملیات مین‌روبی تا ۸۵ درصد پاکسازی می‌شود و با توجه به موقعیت چاه حادثه دیده بازهم گلوله‌های عمل نکرده و انواع مین در منطقه وجود دارد.»

روابط عمومی شرکت نفت مناطق مرکزی که مسئولیت هماهنگی عملیات مهار چاه نفت را بر عهده دارد هفتم تیرماه خبر از پاکسازی ۲۵۰ هزار مترمربع از محوطه اطراف چاه ۲۴ و مسیرهای مورد نیاز گروه‌های عملیاتی از مین و گلوله‌های باقیمانده از دوران جنگ داده‌اند.

عدم تامین کامل تجهیزات

مدیرعامل شرکت نفت مناطق مرکزی ایران، مهدی فکور، روز جمعه در مورد تلاشی که نهم تیرماه برای مهار چاه اغاز شد گفته است «در این عملیات با تزریق دو هزار بشکه گل حفاری، مرحله اول حمله انجام و از نتایج به دست آمده از این عملیات، مرحله دوم مهار چاه طراحی شد.» او به ناموفق بودن این عملیات اشاره‌ای نکرده است.

به گزارش خبرگزاری شانا مهدی فکور گفته است «روز پنجشنبه (۱۰ تیر) نیز مرحله دوم بر اساس نتایج اولین حمله به چاه ۲۴ نفت شهر آغاز شد و در این مرحله با تزریق ۴ هزار بشکه آب، نتایج جدیدی به دست آمد که بر اساس آن تغییراتی در محاسبات و تجهیزات لازم انجام و مرحله سوم عملیات کشتن چاه از سطح انجام می‌شود.» او می‌افزاید «در صورت تامین کامل تجهیزات لازم، عصر جمعه مرحله بعدی این عملیات انجام می‌شود.» گرچه وزارت نفت در مورد به تعویق افتادن این عملیات گزارشی منتشر نکرده خبرهای منتشر شده این تاخیر را تایید می‌کنند.

"آمادگی سپاه برای مهار نشت نفت در خلیج مکزیک"

مدیر عامل شرکت نفت مناطق مرکزی در سخنان روز جمعه تلویحا وجود اشتباهاتی در محاسبات پیشین برای مهار چاه ۲۴ را تایید کرده است. خبرگزاری شانا روز جمعه از قول فکور نوشت «با انجام تغییرات جزئی در محاسبات صورت گرفته، چاه در روزهای آتی به صورت کامل در کنترل مهارگران قرار می‌گیرد.»

کارشناسان وزارت نفت پیش از انقلاب تجربه‌های وسیعی در مهار فوران و آتش چاه‌های نفت و گاز به دست آورده بودند و از همکاری فنی متخصصان خارجی نیز بهره‌مند بودند. پس از انقلاب این همکاری‌ها به شدت کاهش یافت اما دوران جنگ با عراق، زمینه‌ی کسب تجربه‌های تازه‌ای را فراهم کرد. برخی از کارشناسان معتقدند امکانات ایران با جدیدترین استانداردهای مهار حریق در جهان فاصله دارد. به رغم این، رستم قاسمی فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیا سپاه پاسداران، در همان روزهایی که چاه ۲۴ در آتش می‌سوخت مدعی شد اگر آمریکا و بریتانیا رسما درخواست کنند این قرارگاه آمادگی و توانایی مهار نشت نفت در خلیج مکزیک را خواهد داشت.

BK/MM