دبیر شورای عالی امنیت ملی در واکنش به انتقاد اخیر رئیس دفتر حسن روحانی، این شورا را یک نهاد فراقوه‌ای و حاکمیتی خواند. به تازگی میان شمخانی و دولت از جمله بر سر اعتراض‌های آبان ۹۸ اختلاف‌هایی رخ داده است.
عکس: borna
تبلیغات
علی شمخانی در سخنانی که انتقاد از عملکرد دولت حسن روحانی به نظر می‌رسد گفته است: «شاخص‌های اقتصادی ما مناسب و شایسته مردم ایران نیست.» او ظاهرا با توجه به رو به پایان بودن عمر دولت دوازدهم و انتخابات آینده ریاست جمهوری تاکید کرده که این شاخص‌ها قابل تغییر هستند.
دبیر شورای عالی امنیت ملی در بخشی از گفت‌وگوی مفصلی با خبرگزاری ایسنا که دوشنبه ۲۵ اسفند منتشر شد گفت: «مسئله اصلی انتخابات این نیست که گروه‌های سیاسی چه کسی را برای حضور در انتخابات معرفی می‌کنند تا رای آوری مناسبی داشته باشد، کسی باید خود را در معرض انتخاب مردم قرار دهد که توانمندی ارتقای شاخص‌های توسعه کشور را داشته باشد.»
او درباره بحث‌ها در مخالفت با نامزدی نظامیان در انتخابات ریاست جمهوری خاطر نشان کرد که زدن "برچسب‌هایی چون خشونت‌گرا و معتقد به تفکر پادگانی و مستبد" به نامزدان با سابقه نظامی برای بیرون کردن آنها از میدان رقابت مطرح می‌شود.
بسیاری از ناظران معتقدند اکثریت مردم به دلیل بی‌اعتمادی به هر دو جناح اصلی حکومت، مانند انتخابات مجلس یازدهم مشارکت بالایی در انتخابات ریاست جمهوری نخواهند داشت.
در انتخابات دوم اسفند سال ۹۸ کمتر از ۴۳ درصد دارندگان حق رای به پای صندوق‌ها رفتند که این کمترین میزان مشارکت در انتخابات مجلس در چهار دهه گذشته بود.
دولت از نفس افتاده روحانی
شمخانی ادعا می‌کند بر اساس نظرسنجی‌ها مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری بیشتر از انتخابات مجلس خواهد بود. او به طور تلویحی دولت حسن روحانی را از نفس‌افتاده خواند و گفت: «تشکیل دولت جدید و تازه نفس هم حتما فضای کار و تلاش را در کشور افزایش می‌دهد.»
دور تازه اختلاف میان شمخانی و دولت پس از تصویب طرح موسوم به "اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران" در آذر ماه آغاز شد.
دولت با این طرح به شدت مخالفت کرد اما شمخانی در مقام دبیر شورای عالی امنیت ملی با انتشار بیانیه‌ای از اقدام مجلس پشتیبانی کرد.
این اختلاف‌ها چند روز پیش با سخنان علی شمخانی درباره حرکت‌های اعتراضی آبان ۹۸، که در پی سه برابر شدن ناگهانی بهای سوخت آغاز شد، وارد مرحله جدیدی شده است.
افزایش سه برابری بهای بنزین با موافقت رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای انجام شد. دبیر شورای عالی امنیت ملی هم از افزایش قیمت‌ها دفاع کرده و در عین حال حرکت‌های اعتراضی را نتیجه سوءمدیریت دولت در اجرای این طرح عنوان می‌کند.
به گزارش خبرگزاری ایلنا، محمود واعظی، رئیس دفتر روحانی ۲۲ اسفند با اشاره به مصاحبه چند روز قبل شمخانی گفت: «حال یک وقتی نغمه‌هایی زده می‌شود و مصاحبه‌های صورت می‌گیرد که به نظر می‌رسد در این شرایطی که کشور در حال جنگ اقتصادی است به جای اینکه فضا را آرام کند باعث بروز مشکلاتی می‌شود.»
واعظی می‌گوید از آنجا که حسن روحانی رئیس شورای عالی امنیت ملی است، دبیرخانه شورا هم "باید مانند گذشته" خودش را با رئیس آن هماهنگ کند .
مخالفت با واعظی درباره نقش روحانی در شورا
شمخانی بدون نام بردن از واعظی به ایسنا گفته که بسیاری "حتی برخی مسئولینی که اساسا باید اطلاعات کامل‌تری نسبت به افراد عادی داشته باشند" فکر می‌کنند چون رئیس جمهوری، هم‌زمان رئیس شورای عالی امنیت ملی نیز هست، بنابر "این نهاد امنیت ملی بخشی از دولت محسوب می‌شود".
او در ادامه تاکید کرد: «این نگاه به هیچ وجه صحیح نیست. نهاد امنیت ملی بر اساس قانون، ساختاری فراقوه‌ای و حاکمیتی با اختیاراتی است که در قانون اساسی برای آن تعیین شده است. بر اساس قانون، کلیه مصوبات شورای عالی امنیت ملی پس از تایید از سوی مقام معظم رهبری قابلیت اجرایی پیدا می‌کند.»
ترکیب اعضای شورا، حیطه وظایف آن و قابل اجرا بودن مصوبات آن پس از تائید "مقام رهبری" در اصل ۱۷۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی مشخص شده است. در این اصل آمده است که «به منظور تامین منافع ملی و پاسداری از انقلاب اسلامی و تمامیت ارضی و حاکمیت ملی "شورای عالی امنیت ملی" به ریاست رئیس جمهور،(با ۶ وظیفه) تشکیل می‌گردد.»
بنا بر این اصل مصوبات شورای عالی امنیت ملی بعد از تایید رهبر جمهوری اسلامی قابل اجراست
اعتراضات آبان ۹۸؛ سرکوب شدید و احکام سنگین
اعتراض به بالا رفتن ناگهانی بهای بنزین به سرعت در میان لایه‌های محروم گسترش یافت. نیروهای امنیتی با معترضان با خشونت بی‌اندازه روبرو شدند و دستگاه قضایی درباره آنها احکامی بیرحمانه صادر کرد. مرور رویدادها با چند عکس
عکس: picture-alliance/abaca/SalamPix
افزایش بهای بنزین، آغاز اعتراضات مردمی
در شامگاه جمعه ۲۴ آبان ۹۸ تصاویر و ویدئوهای کوتاهی از ایران در فضای مجازی منتشر شد. این تصاویر مردم ایران را از نقاط مختلف کشور نشان میدادند، مردمی که به خیابانها آمده بودند تا صدای خشم و اعتراض خود را نسبت به افزایش بهای بنزین به گوش مقامات و دولتمران جمهوری اسلامی برسانند.
عکس: picture-alliance/dpa/abaca/Salampix
گسترش تجمعات اعتراضی در ایران
یک روز از این واقعه نگذشته بود که در اکثر شهرهای ایران، از تهران گرفته تا سیرجان و زاهدان، تجمعات اعتراضی خودجوش مردم شکل گرفت. هر روز به تعداد معترضان افزوده می‌شد.
عکس: picture-alliance/AP Photo
مردم در برابر دولت
اعتراضات مردمی با خشونت نیروهای امنیتی و انتظامی روبرو می‌شود. مردم برای دفاع از خود دست به سازماندهی می‌زنند. آنان با وسایل نقلیه شاهراهها و جاده‌های اصلی را مسدود می‌کنند. چند بانک به آتش کشیده می‌شود. اینترنت در دومین روز اعتراضات با تصمیم شورای امنیت کشور (شاک) قطع می‌شود. مدارس و بازار تهران تعطیل می‌شوند
عکس: picture-alliance/AA/Stringer
واکنش مقامات دولتی
محمدجعفر منتظری دادستان کل کشور معترضان را "اخلالگر" خواند. خامنه‌ای از مسئولان حفظ امنیت خواست به وظایف خود عمل کنند. ابراهیم رییسی، رییس قوه قضاییه، نیز از دادستان‌ها خواست در برابر آنچه "جریانات ضد انقلاب"، "نفوذی‌ها" و "اقدامات خرابکارانه" خواند، قاطعانه اقدام کنند. روحانی گفت "اخلالگران عددی نیستند". شریعتمداری تهدید به "قلع‌وقمع اوباش" کرد.
عکس: Mehrnews
سرکوب اعتراضات توسط نیروهای امنیتی
مردم با خشونت بی‌سابقه نیروهای انتظامی روبرو می‌شوند. ماموران برای سرکوب معترضان از گاز اشک آور، باتوم و اسلحه استفاده می‌کنند. ویدئوهای منتشرشده در فضای مجازی از حمله نیروهای امنیتی به تظاهرکنندگان و تیراندازی به سوی معترضان و کشته شدن صدها تن حکایت می‌کنند. تلویزیون دولتی ایران با پخش یک گزارش ویدیویی کشته‌شدن معترضان در نیزارهای ماهشهر را تایید می‌کند.
عکس: picture-alliance/abaca/Salampix
"آبان ۹۸ گسترده‌تر و مخرب‌تر از دیماه ۹۶"
خبرگزاری سپاه پاسداران اذعان داشت که میزان خشونت و تخریب نسبت به تجمعات دیماه ۹۶ گسترده‌تر و مخرب‌تر بوده است. شهردار اصفهان مدعی شد که نا‌آرامی‌های اخیر حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومان به "زیرساخت‌ها، معابر و تاسیسات شهری" اصفهان خسارت وارد کرده است. بر اساس گزارش‌های نهادهای نزدیک به حوزه‌های علمیه در ایران حدود ۹ حوزه علمیه و دفتر امام جمعه به آتش کشیده شد.
عکس: AFP
بازداشت‌های فله‌ای
حسین نقوی حسینی سخنگوی کمیته امنیت ملی مجلس اعلام کرد ۷هزار نفر در ارتباط با اعتراضات اخیر در سراسر کشور دستگیر شده‌اند. دادستان کل کشور از"غربالگری" دستگیرشدگان خبر داد. هلاله موسویان وکیل دادگستری گفت رده سنی بازداشت‌شدگان از ۱۸ تا ۳۰ سال است و در میان آنان افراد زیر ۱۸ سال نیز هستند که عمدتا ۱۳ تا ۱۵ ساله‌اند.
عکس: Fars
آزار جنسی و تجاوز به کودکان بازداشت‌شده در کردستان
کاوه کرمانشاهی سخنگوی حقوق بشر کردستان خبر داد که بازداشت‌شدگان حوادث آبان‌ماه در شهرهای مختلف کردستان در معرض شکنجه‌های جسمی و آزار و اذیت‌های جنسی قرار گرفته‌اند. وی اضافه کرد که اخباری از آزارهای جنسی و حتی تجاوز به کودکان به وسیله باتوم در بازداشتگاه رسیده است. به گفته او از جمله موارد ثابت شده آزار جنسی و تهدید به تجاوز در مورد سه دانش آموز مریوانی است.
"کشتار با تیراندازی مستقیم"
دفتر حقوق بشر سازمان ملل از استفاده نیروهای امنیتی ایران از گلوله جنگی برای مقابله با معترضان ابراز نگرانی کرد. کیهان نوشت "مجازات اعدام با طناب دار برای لیدرهای آشوب" قطعی است. فرماندار بهارستان گفت "بابت تحویل اجساد قربانیان پولی دریافت نشده است". رویترز به نقل از چهار منبع موثق رسمی ایران گزارش داد در اعتراض‌های هفته آخر آبان حدود ۱۵۰۰ نفر کشته شده‌اند که از آن میان ۱۷ کودک و ۴۰۰ تن زن بودند.
عکس: Amnesty International
۱۶ آذرِ، یک دقیقه سکوت در روز دانشجو
در مراسم روز دانشجو به میهمانان مورد نظر دانشجویان مجوز داده نشد. به نقل از باشگاه خبرنگاران ابراهیم رییسی رئیس قوه قضاییه در دانشگاه تهران سخنرانی کرد. حسین اشتری فرمانده نیروی انتظامی در سخنرانی خود در این روز گفت ماموران انتظامی توانستند اتفاقات را در کمتر از ۴۸ ساعت خنثی کنند. یک دقیقه سکوت در دانشگاه‌ها و مدارس درخواست چند تشکل صنفی در اعتراض به سرکوب اعتراض آبان ۹۸ بود.
