تا کنون گزارش‌های مختلفی از شکنجه و آزار مخالفان سوری توسط سازمان امنیت سوریه منتشر شده است، اما کمتر کسی از محل این شکنجه‌گاه‌ها اطلاع درستی در اختیار داشته است.

سازمان دیده‌بان حقوق‌بشر با تحقیقات مفصلی موفق به شناسایی ۲۷ مرکز مخفی سازمان امنیت سوریه شده که در آنها معترضان بازداشتی مورد شکنجه ماموران قرار گرفته و می‌گیرند. گزارش دیده‌بان حقوق‌بشر در این زمینه در روز سه‌شنبه (۳ ژوئیه/۱۳ تیر) در نیویورک منتشر شد.

دیده‌بان حقوق‌بشر کوشیده ‌است که در آخرین گزارش خود پرده از این شکنجه‌گاه‌ها بردارد. به گزارش این سازمان حقوق‌بشری دست‌کم ۲۶ مرکز شکنجه متعلق به سازمان امنیت بوده و یک زندان عادی نیز به این منظور مورد استفاده نیروهای امنیتی قرار می‌گیرد.

جاسوسان و ماموران سازمان امنیت سوریه در اواخر آوریل ۲۰۱۱ در دو طبقه این زندان مستقرشده، زیرا که بازداشتگاه‌های امنیتی سوریه در پی اوج‌گیری اعتراضات گنجایش زندانیان را نداشته است.

از دانشگاه تا شکنجه‌گاه فاصله‌ای نیست

میان دانشکده‌های انفورماتیک و آموزش مالی در بزرگراه حافظ اسد در دمشق ساختمان بتونی خاکستری رنگی وجود دارد که بطور یقین کلاس درسی در آن برگزار نمی‌شود.

به گفته سازمان دیده‌بان حقوق‌بشر این ساختمان "جهنمی بر روی زمین" است که روزانه انواع مختلف شکنجه در آن صورت می‌گیرد. از شلاق زدن با کمربند تا دادن شوک‌های الکتریکی از طریق اتصال کابل‌های برق به اندام‌های تناسلی زندانیان.

این ساختمان خاکستری‌رنگ، محل استقرار واحد امنیتی معروف به "واحد فلسطین" است. این واحد به "گروه ۲۳۵" نیز شهرت دارد. به گفته سازمان دیده‌بان حقوق‌بشر تقریباَ تمامی مراکز امنیتی سوریه دارای اتاق‌های مخصوص برای شکنجه بوده و اغلب این مراکز نیز دارای "کدهایی سه رقمی" هستند.

تقسیم‌بندی شکنجه‌گاه‌های سوریه

شکنجه‌گران و جاسوسان سازمان امنیت سوریه، معروف به "استخبارات" در بخش‌های پیچیده و مراکز متعدی فعالیت کرده و گاهی در رقابت با یکدیگر نیز دست به عمل می‌زنند.

بر اساس گزارش دیده‌بان حقوق‌بشر بطور کلی می‌توان شکنجه‌گا‌ه‌های سوریه رابه چهار بخش کلی تقسیم کرد. ۱- مراکز امنیتی نیروی زمینی ۲- بخش امنیتی نیروی هوایی ۳- مراکز امنیت سیاسی و ۴- مرکز امنیتی سراسری وعمومی.

علیرغم این تقسیم‌بندی، نحوه عمل و روش‌های این مراکز امنیتی تفاوت چندانی با یکدیگر ندارد. مهم‌تر از این تقسیم‌بندی کدهای این شکنجه‌گاه‌هاست که برخی با دینامیزم درونی خود به مخوف‌گاه‌های بدنامی بدل شده‌اند که از آن جمله می‌توان به "واحد فلسطین" اشاره کرد.

شناسایی شکنجه‌گران

سازمان دیده‌بان حقوق‌بشر از ماه آوریل ۲۰۱۱ تا کنون با بیش از ۲۰۰ نفر از زندانیان پیشین و شکنجه‌شده مصاحبه کرده است. اغلب این افراد مردان جوان بوده‌اند، اما زنان، کودکان و سالمندان نیز در میان آنان دیده می‌شوند.

گزارش بر اساس شهادت مجزا و مستقل دست‌کم ۲ یا ۳ شاهد عینی تنظیم شده که در ساختمان‌های واحدی نگهداری می‌شدند. تنها از این طریق سازمان دیده‌بان حقوق‌بشر قادر به شناسایی این مراکز امنیتی و تنظمیم نقشه‌ای ماهواره‌ای از این محل‌ها شده است.

برخی از افراد شکنجه‌شده به دلیل اینکه چشمانشان بسته بوده، قادر به توصیف محل بازداشتگاه خود نبوده‌اند و بدین دلیل از بررسی‌های سازمان دیده‌بان حقوق‌بشر کنار نهاده شده‌اند. دیده‌بان حقوق‌بشر تاکید می‌کند که دقیقاَ به این دلیل تعداد مراکز شکنجه باید بیش از آمار منتشر شده از سوی این سازمان باشد.

به کمک شاهدان عینی تا کنون۳۰ فرد مسئول (رئیس یا معاونان) از ۲۱ شکنجه‌گاه توسط دیده‌بان حقوق‌بشر شناسایی شده‌اند. برخی از این افراد بر روی فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا قرار دارند.

سازمان دیده‌بان حقوق‌بشر از مجامع جهانی خواسته است که این "شکنجه‌گران" را مشمول تحریم‌های بین‌المللی کنند. تا کنون تمامی اقدامات تنبیهی علیه رژیم بشار اسد در شورای امنیت سازمان ملل به علت مخالفت روسیه و چین ناکام مانده‌اند.

دستگیری ده‌ها هزار نفر معترض

بر اساس تحقیقات یک "مرکز سوری جمع‌آوری اسناد" و بنا به شواهد و مدارک موثق دست‌کم ۶۰۳ نفر تحت شکنجه در مراکز امنیتی سوریه جان خود را از دست داده‌اند که نحوه مرگ همگی آنان نیز مستند شده است.

این مرکز اسناد می‌گوید که از آغاز ناآرامی‌ها (از حدود مارس ۲۰۱۱) در سوریه تا کنون توانسته ۲۵۴۲۰ شهروند سوری را شناسایی کند که تحت بازداشت نیروهای امنیتی بوده‌اند. در این میان یک پنجم این افراد دوباره آزاد شده‌اند.

این بدین معناست که بیش از ۲۰ هزار نفر همچنان در بازداشت نیروهای امنیتی به سر می‌برند. کارشناسان بر این باورند که آمار واقعی بازداشت‌شدگان (موقت و دائمی) به مراتب بیش از رقم‌های ذکر شده و "حدود صدها هزار" نفر است.

شمار زیاد زندانیان از یک سو و کمبود زندان و بازداشتگاه‌ها از سوی دیگر سبب شد که نیروهای امنیتی از استادیوها، مدارس و بیمارستان‌ها به عنوان زندان استفاده کنند.