شهر یزد به عنوان نخستین شهر تاریخی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. یونسکو این شهر را مجموعهای از عناصر معماری اسلامی در دورههای مختلف معرفی کرد. عناصر متفاوت سازگار با آب و هوای محیط طراحی و ساخته شدهاند.
عکس: picture alliance / Prisma
تبلیغات
کمیته میراث جهانی یونسکو روز یکشنبه (۹ ژوئیه/ ۱۸ تیر) به ثبت شهر تاریخی یزد در فهرست میراث جهانیسازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) رأی داد. با این حساب اولین شهر تاریخی ایران در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسید. منطقهی ثبتشده بیش از ٧٠٠ هکتار از اراضی شهر قدیمی یزد را در بر میگیرد.
در توصیف یزد در پایگاه اینترنتی یونسکو آمده است: «بافت تاریخی یزد مجموعهای از بناهای عمومی با معماری اسلامی است که در محدودهای بسیار بزرگ المانهای معماری اسلامی از دورههای مختلف را در بر میگیرد».
معماری این شهر سازگار با اقلیم منطقه توصیف شده است.
یزد در سال ۲۰۰۷ برای ثبت در فهرست میراث جهانی به یونسکو پیشنهاد شده بود.
مدیر پروژه بافت تاریخی یزد پیش از این ابراز نگرانی کرده بود که به دلیل "ساختوساز غیرقانونی"، "تجاوز به حریم باغ دولتآباد" و "عدم امکان ساختوساز با مصالح خشت و گل" ثبت این شهر در فهرست میراث جهانی یونسکو با مشکل روبهرو شود.
دیدنیهای یزد؛ سرزمین آتش مقدس، بیابان و بادگیرها
استان یزد در منطقهای خشک و بیابانی قرار گرفته است. در سرزمین آتشکدهها و بادگیرها، گروه بزرگی از زرتشتیان زندگی میکنند. در این گالری به تنها بخشی از دهها مکان دیدنی و تاریخی این استان پرداخته شده است.
عکس: Fars
مسجد جامع یزد
بر اساس اسناد تاریخی مسجد جامع یزد را بر جای آتشگاه ساسانی ساختهاند و سنگ بنای آن توسط علاءالدوله گرشاسب نهاده شده و بنای اصلی مسجد کنونی، از آثار سید رکن الدین محمد قاضی است. این بنا از لحاظ خوابیدگی گنبد، سردر رفیع و بلند و کاشیکاریهای زیبا و منحصر به فرد، شهرت دارد.
عکس: Shafaqna
مجموعه امیر چخماق
امیر جلالالدین چخماق شامی در دوره تیموریان، به امر شاهرخ تیموری حکومت یزد را بر عهده گرفت. او با کمک همسرش فاطمه خاتون در این مکان، میدانگاهی و در اطراف آن آب انبار، خانقاه، مدرسه، کاروانسرا، چاه آب، بازار و از همه مهمتر مسجد امیر چخماق را بنا کرد. تاریخ بنای آن مربوط به قرن نهم هجری قمری میباشد.
عکس: anobanini.ir
بقعه سید رکن الدین
سید رکنالدین محمد قاضی عارف و دانشمند قرن هشتم هجری قمری، مدرسه رکنیه را بنا کرد. در کتب تاریخی یزد، از این مدرسه و قسمتهای مختلف آن مانند رصدخانه، دارالکتب با سه هزار جلد کتاب، دارالسیاده و دارلادویه یاد شده است. اکنون از آن مدرسه، بقعهای باقی مانده که مدفن خود سید رکنالدین است.
عکس: lastsecond.ir
زندان اسکندر یا مدرسه ضیائیه
این بنا از آثار ضیاءالدین حسین رضی پسر شرفالدین علی یزدی است که در سال ۶۳۱ هجری قمری، آن را بنیان نهاد و بنای آن در سال ۷۰۵ هجری قمری، توسط پسرانش به اتمام رسید. گنبد این زندان یا مدرسه که از پای تا سر از خشت خام ساخته شده، دارای تزئینات و آرایش گچبری نقاشی با آبرنگ طلایی و لاجوردی بوده که در حال حاضر قسمتهایی از آن بر روی گچ سفید باقی مانده است.
عکس: goglet.ir
آتشکده زرتشتیان
یزد با وجود داشتن آتشکدههای فراوان به عنوان منطقه مذهبی برای زرتشتیان و افراد علاقمند به دین زرتشت محسوب میشود. از معروف ترین بناهای زرتشتیان، آتشکده یزد است که گفته میشود قدمت آتش آن به ۱۵۰۰ سال میرسد. بنای تازه در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی تحت نظارت و سرپرستی ارباب جمشید امانت ساخته شده است.
عکس: akseir
سرزمین آتشکدهها
آتشکده یزد محل نگهداری آتش مقدس زرتشتی در شهر یزد و نیایشگاه زرتشتیان ساکن در این شهر است. ساختمان اصلی آتشکده بر ارتفاعی حدود ۲۱ متر از زمین و در میان حیاط بزرگی که درختان همیشه سرسبز سرو و کاج آن را پوشانده، قراردارد. نگاره فروهر و سرستونهای سنگی آن زیبایی ویژهای بدان بخشیده و روبروی این بنا حوض آبی قرار دارد. اینکه آتشکدهها کنار آب باشند از خصوصیتهای آتشکدهها بوده است.
عکس: akseir.com
آب انبار شش بادگیری
آب انباری قدیمی با شش بادگیر که در محله تل قرار دارد. این بنا دارای دو ورودی در شمال و جنوب مخزن آب است و مخزن اصلی آب انبار، گنبد تخم مرغی شکلی دارد. ساختمان ۵۵ پله دارد که بین پلههای ۲۵ و ۲۶ آن از بالا، یک هشتی با سنگ فرش آجری قرار دارد و طاق بعد از هشتی شروع می شود. ارتفاع بادگیرها ۱۰ متر است.
عکس: lastsecond.ir
مجموعه مارکار
این مجموعه شامل: مدرسه، پرورشگاه، آب انبار و برج ساعت است که در محله تل شهر یزد قرار دارد. این مجموعه به خواست پشوتن جی سابایی مارکار، از زرتشتیان مقیم هندوستان ساخته شد. ساختمان دارای ۲ قسمت است: آموزشگاه که ۱۸ اتاق و پرورشگاه ۳ سالن خواب و یک سالن با گنجایش ۸۰۰ کودک را دارد. برج ساعت مارکار که به یادبود فردوسی شهرت دارد، در سال ۱۳۲۱ ساخته شد و توسط بانی آن به این ساختمان اهدا شد.
عکس: yazdfarda
کاروانسرای مشیر
کاروانسرای مشیر یزد، یکی از بناهای زیبا و یادگاری از معماری گذشته این منطقه است. این کاروانسرا امروزه به هتلی مدرن تغییر یافته است.
عکس: Fars
خانه ملک التجار
این خانه در حدود ۱۲۰ سال قبل در یکی از بازارهای مهم شهر، ساخته شده و متعلق به ملکالتجار است. ورودی خانه دارای کوچهای دراز و باریک با دیوارهای بلندی است. تزئینات داخلی اتاقهای آن دست کمی از خانههای قدیمی دیگر ندارد. این خانه در حال حاضر تبدیل به مهمانسرای سنتی شده است.
عکس: lastsecond.ir
خانه رسولیان
این خانه در محله سهل بن علی در مرکز بافت قدیم شهر یزد قرار دارد. این بنا در سال ۱۲۸۳ هجری شمسی مصادف با سالهای آخر حکومت سلسله قاجار، به همت حاج میرزا کاظم رسولیان و به دست استاد محمد حسن محمد رحیم ساخته شد. این خانه تا چند سال پیش مسکونی بود اما در حال حاضر دانشکده معماری یزد در آن مستقر است.
عکس: facenama.com
سرو چهارهزار ساله
یکی از درختان سرو کهنسالی که در ایران همچنان استوار است، در شهر ابرکوه است که کهنسالترین سرو جهان به شمار میرود. سرو کهنسال شهرستان ابرکوه با ۲۵ متر ارتفاع ۱۸ متر محیط و ۱۱ و نیم متر اندازه دور تنه با ۴۸۰۰ سال قدمت دومین درخت کهنسال در جهان است. برخی از افسانهها کاشتن آنرا به زرتشت نسبت میدهند و برخی نیز به یافث (پسر نوح).
عکس: yazd.ac.ir
خانه مرتاض
این خانه در عهد قاجار بوده و در کوچه مرتاضیون شهر یزد قرار دارد و از دو بخش اندرونی، بیرونی تشکیل شده است. مساحت حیاط اندرونی تقریبا سه برابر مساحت حیاط بیرونی است. تالار بزرگی در راس حیاط قرار گرفته و بر فضاهای اطراف کاملا تسلط دارد. از دیگر ویژگی های این بنا، دو طبقه بودن کلیه فضا است. مصالح آن گچ و سنگ است.
عکس: yazd.ac.ir
برج و باروی قدیمی شهر
حصار و بارو از جمله آثاری است که در تمدن شهرنشینی قدیم اهمیت فوقالعادهای برای آن قائل بودند. حصار یا باروی یزد توسط سرهنگ امیر عضدالدین علاء ساخته شده است. این حصار قدیمی دارای چهار دروازه بود که این تعداد در آخرین حصار و باروی ساخته شده به پانزده دروازه رسید.
عکس: ghoolabad.com
باغ دولت آباد
محمد تقی خان مشهور به خان بزرگ که سر سلسله خانهای یزد در زمان زندیه بود، ابتدا قناتی با نام دولتآباد به وجود آورد و پس از آن، عمارت باغ دولتآباد را در امتداد آن احداث کرد. این ساختمان محل زندگی این حاکم نیز بود. این بنا مجموعهای از چندین عمارت شامل: هشتی، بادگیر، بهشت آیین، تالار آیینه، سردر اصلی و سردر جنوبی است.
عکس: Makanbin.com
دخمه زرتشتیان
دخمه محلی است که زرتشتیان، از دیر باز تا حدود چهل سال پیش اموات خود را طبق اصول، فرهنگ و آداب مذهبی خود و طی انجام مراسم ویژه در آن می نهادند تا طعمه کرکسهای کوههای اطراف شوند. وسط فضای میان تهی دخمه چاهی وجود داشت که به آن استودان میگفتند و استخوانهای به جای مانده از اجساد را به داخل آن میریختند. واژه دخمه در فرهنگ زرتشتیان به معنای سردابه مردگان، خانه زیر زمین برای مردگان و گورخانه است.
عکس: Iranpedia.ir
حمام خان
حمام خان به دوره قاجار تعلق دارد. جنس دیوارهای حمام از سنگ، آجر و آهک است. در ورودی حمام آثاری از شاهنامه دیده میشود. این بنا شامل ورودی، دالان، سربینه، میان در، گرمخانه، خزینه، تون، گاورو، فضای پشتیبانی رویس است.
عکس: shahremajazi.com
شهر بادگیرها
شهر تاریخی یزد به شهر بادگیرها معروف است و به تحقیق، نسبت به سایر شهرهای مرکزی ایران دارای بیشترین تعداد بادگیر است. در این شهر، مرتفع ترین بادگیر جهان یعنی بادگیر باغ دولت آباد با ارتفاع در حدود ۳۴ متر وجود دارد.
عکس: Mehr
هتل تاریخی داد
هتل داد یادگاری هشتاد ساله است که در مرکز تاریخی شهر یزد و در مجاورت آثار شناخته شده میراث فرهنگی قرار گرفته است. این هتل دارای ۵۴ باب اتاق یک تخته، دو تخته ، سه تخته، اتاقهای متصل به هم، اتاق مخصوص عروس و داماد و اتاقهای VIP با طراحی سنتی و امکانات رفاهی مدرن میباشد.
عکس: Taknaz.ir
موزه آب
در قسمت شمال میدان امیر چخماق یزد، یکی از ارزشمندترین آثار معماری این شهر قرار دارد که موزه آب در آن جای گرفته است. این ساختمان در سال ۱۲۶۶ هجری شمسی احداث گردیده و در حال حاضر به بینظیرترین موزه آب دنیا تبدیل شده است. از ویژگی های این موزه، پنج طبقه بودن آن و گذشتن کاریز صد ساله می باشد.