محمود احمدی‌نژاد با استناد به اصل ۱۲۷ قانون اساسی در احکامی جداگانه، نمایندگان ویژه‌ای را برای کار در چهار منطقه جهان منصوب کرده‌است. این نواحی شامل خاورمیانه، آسیا، حوزه خزر و افغانستان می‌شود و کار در آنها بر عهده رحیم مشایی، حمید بقایی، محمد مهدی آخوندزاده و ابوالفضل زهره‌وند سپرده شده است.

نخستین انتقاد مخالفان به این گزینه‌ها، سوابق و موقعیت این افراد در برابر دیگر اعضای هیات دولت است. آنها می‌گویند که از میان این چهارتن، دو نفر هیچ تجربه دیپلماتیک یا نقش‌آفرینی در حوزه‌های تعیین شده را ندارند (مشایی و بقایی) و کارنامه تجربی دو نفر دیگر در حوزه‌های محوله نیز چندان پربار نیست.

پاره‌ای ناظران، تصمیم اخیر رییس جمهور را برگرفته از الگوهای موجود در سیستم سیاسی ایالات متحده آمریکا می‌دانند. به تاکید آنها، کشورهای معدودی دارای نماینده ویژه برای ماموریت‌های بین‌المللی هستند و این فرستادگان عموما از سوی نهادهای جهانی چون سازمان ملل منصوب می‌شوند. آنها می‌گویند این نمایندگان هیچ تداخل و تزاحمی با وزارت خارجه کشور متبوع خود ندارند و ماموریت‌شان اساسا، ماموریتی بین‌المللی است.

معتمدین دولت در برابر وزارت‌‌خارجه؟

نمایندگان مجلس و محافل رسانه‌ای، ایجاد پست‌ها و ماموریت‌های هم‌عرض با وظایف سفارت‌خانه‌ها و میزهای تخصصی وزارت‌خارجه را پرسش‌برانگیز و چالش‌آفرین می‌دانند. مرکز پژوهش‌های مجلس روز سه‌شنبه ۱۵ شهریور گزارشی در خصوص انتصاب‌های اخیر منتشر کرد و از زمزمه دور زدن وزارت خارجه توسط آقای احمدی‌نژاد و بالا بردن حجم حضور معتمدین وی در دستگاه سیاست خارجی نام برد. در این گزارش از جمله به اختلاف ابوالفضل زهره‌وند با منوچهر متکی در زمان سفارت در ایتالیا اشاره شده است.

وزیر خارجه ایران نیز هم‌زمان با این گزارش در سخنانی صریح و بی‌سابقه از انتصاب‌های اخیر انتقاد کرد و لزوم پرهیز از موازی‌کاری در سیاست خارجی را یادآور شد. منوچهرمتکی گفت: « تضعیف دستگاه دیپلماسی کشور به‌ویژه درشرایط کنونی آن هم توسط برخی افراد دولت مصداق بارز برشاخه نشستن و بن بریدن است.»

روی سخن متکی با حمید بقایی، معاون رییس‌جمهور و یکی از چهار نماینده منصوب شده بود. حمید بقایی که چندی پیش با اظهارنظر در باره قتل‌عام ارامنه، تنشی سیاسی را میان ترکیه و جمهوری اسلامی دامن زد، روز دوشنبه ۱۴ شهریور اعلام کرد که به‌زودی نمایندگان ویژه رییس جمهور در حوزه‌های آفریقا و آمریکای جنوبی نیز معرفی می‌شوند. متکی از مسئولان و مدیران به ویژه در قوه مجریه خواست که هزینه کشور در اداره روابط خارجی را با سخنان ناپخته بالا نبرند.

بالا گرفتن مخالفت مجلس

غلامرضا کرمی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفتگو با خبرگزاری مهر خواسته که احمدی‌نژاد افراد منصوب شده را شخصا عزل کند. وی با اتکاء به نهی آیت‌الله خامنه‌ای از موازی‌کاری در سیاست خارجی و با اشاره به دیدگاه‌های مخالفان تاکید کرده که این انتصاب‌ها در جهت تضعیف وزارت‌خارجه هستند.

در ادامه مخالفت‌های جاری، ۱۲۲ نماینده مجلس در روز سه‌شنبه ۱۵ شهریور به محمود احمدی‌نژاد تذکر کتبی دادند. آنها انتخاب نمایندگان ویژه را خلاف قانون دانسته‌ و از رییس دولت خواسته‌اند از دوباره‌کاری در سیاست خارجی پرهیز کند. آقای احمدی‌نژاد پیش از این نیز ازسوی سه نماینده از طیف اصولگرایان تذکری در همین خصوص دریافت کرده بود. آقایان دهقان، سبحانی‌نیا و بادامچیان از رییس دولت دهم خواسته بودند که ماموریت نمایندگان ویژه خود در سیاست خارجی را لغو کند.

MDM/BM