شکایت از ابراهیم رئیسی در آستانه سفر احتمالی به سوئیس
۱۴۰۲ آذر ۲۱, سهشنبه
در آستانه نشست مجمع جهانی پناهندگان در ژنو، قربانیان شکنجه شکایتی علیه ابراهیم رئیسی به دادستانی فدرال سوئیس ارائه دادند. رئیس جمهوری اسلامی قرار بود در ژنو حضور یابد. حال وزیر خارجه ایران راهی ژنو شده است.
تبلیغات
مجمع جهانی پناهندگان سازمان ملل متحد از ۱۳ تا ۱۵ دسامبر در ژنو برگزار میشود. ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران نیز قرار بود در این همایش شرکت کند. در پی ارائه دادخواستی از سوی شکنجهشدگان دهه شصت در ایران علیه ابراهیم رئیسی، از قرار معلوم او از این سفر منصرف شده است.
بر اساس گزارش یک روزنامه سوئیسی، دادخواستی از سوی قربانیان ایرانی شکنجه علیه ابراهیم رئیسی، رئیسجمهور اسلامی ایران به دادستانی فدرال سوئیس ارائه شده و در آن خواسته شده است تا رئیسی را بازداشت و به پاسخگویی قضایی بکشانند.
از قرار معلوم با ارائه این دادخواست، ابراهیم رئیسی از سفر به ژنو منصرف شده و سازمان ملل اعلام کرده که حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی هیأت ایرانی را سرپرستی خواهد کرد. گفته میشود امیرعبداللهیان قصد دارد در این مجمع سخنرانی کند و با برخی مقامات بینالمللی دیدار داشته باشد.
"روزنامه برن" چاپ سوئیس در گزارش خود مینویسد، سه قربانی سرکوبهای وحشیانه حکومت جمهوری اسلامی علیه نیروهای اپوزیسیون در دهه ۶۰ خورشیدی، علیه ابراهیم رئیسی، رئیسجمهور ایران در سوئیس شکایت کردهاند.
در این دادخواست که تاریخ دوشنبه ۱۱ دسامبر (۲۰ آذر) را دارد و خبرگزاری فرانسه توانسته آن را رؤیت کند، ابراهیم رئیسی به "نسلکشی، شکنجه، اعدامهای خارج از روال قانونی و سایر جنایات علیه بشریت" متهم شده است.
در این دادخواست از دادستانی فدرال سوئیس خواسته شده است که رئیسی را دستگیر کرده و او را تحت پیگرد قانونی قرار دهد. دفتر دادستانی فدرال در ابتدا دریافت این شکایت را تایید نکرد.
گروههای حقوق بشری بینالمللی مدتهاست در تلاش برای اجرای عدالت در مورد اعدامهای خارج از روال قانونی هزاران نفر در زندانهای ایران در سال ۱۳۶۷ هستند. کشتهشدگان به طور عمده از اعضا و هواداران سازمان مجاهدین خلق ایران بودهاند.
شاکیان، رئیسی را به اعمال خشونتهای بیرحمانه متهم میکنند
شاکیان میگویند که میتوانند شخصاً رئیسی را به عنوان عضو هیأت مرگ شناسایی کنند. اعدام هزاران نفر از زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ نتیجه احکام و تصمیمهای این هیات بود. در این دادخواست آمده است که رئیسی در آن زمان معاون دادستان کل تهران بود و در این کمیسیون با پیگیری خاصی که در صدور حکم اعدام علیه زندانیان داشته، متمایز از دیگران بوده است.
شاکی اصلی، رضا شمیریانی، در سال ۱۳۶۰ دستگیر شد و یکی از حدود ۱۵۰ زندانی (از مجموع ۵هزار زندانی) در بند زندان بوده است که از اعدامهای سال ۱۳۶۷ جان سالم به در بردند. او به گفته خودش تا سال ۱۳۷۰ در زندان بود و هر روز شکنجه میشد.
به موازات این شکایت، یک کمپین بینالمللی در جریان است که از مشارکت برنامهریزی شده رئیسی در مجمع پناهندگان سازمان ملل انتقاد میکند و خواستار تعقیب کیفری وی است.
در این رابطه طوماری منتشر شده که در آن آمده است: «رئیسی یکی از عاملان اصلی کشتار هزاران زندانی سیاسی در سال ۱۳۶۷ بود. حضور او در مجمع سازمان ملل در تضاد با ارزشهای بنیادین سازمان ملل متحد است.»
تاکنون بیش از ۲۰۰ تن از شخصیتهای برجسته، برندگان جایزه نوبل، قضات، وزیران سابق، نمایندگان مجلس و کارشناسان حقوق بشر سازمان ملل این طومار را امضا کردهاند و خواستار پیگرد قانونی ابراهیم رئیسی شدهاند.
ابراهیم رئیسی و اعدامهای سال ۶۷ به روایت تصویر
ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران شده است. وظیفه او اما در ۲۷ سالگی بعنوان معاون دادستان عضویت در هیئتی بود که حکم اعدام هزاران زندانی سیاسی را بدون محاکمه صادر کرد. گزارش تصویری زیر مروری است بر آن جنایت و دستاندرکارانش.
عکس: IHR
دادستان در ۲۰ سالگی؟
ابراهیم رئیسی که رئیس جمهور ایران شده، مدت کوتاهی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، فعالیت قضایی خود را در ۲۰ سالگی به عنوان دادستان کرج و سپس همدان آغاز کرد. او در سال ۱۳۶۴ به تهران منتقل شد و جانشین دادستان این شهر شد. رئیسی در این سمت عضو "هیئت مرگ" شد و احکام اعدام هزاران نفر را امضا کرد. (عکس در کنار اسدالله لاجوردی، رئیس پیشین زندان اوین و دادستان انقلاب تهران و اسدالله جولایی)
عکس: Keyhan
جنایتی بزرگ در تاریخ نوین ایران
طی دوماه مرداد و شهریور سال ۱۳۶۷ هزاران زندانی سیاسی که حتی بعضی از آنها مدت محکومیت خود را به اتمام رسانده بودند ولی همچنان زندانی بودند و به اصطلاح "ملی کشی" میکردند، اعدام شدند. تعداد دقیق اعدامها هرگز فاش نشد. تعداد قربانیان این واقعه نزد مراجع مختلف متفاوت و تا ۴۴۸۴ نفر تخمین زده میشود. گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل تعداد زندانیان سیاسی اعدامشده را دستکم ۱۸۷۹نفر اعلام کردهاست.
عکس: IHR
پیشزمینه تاریخی
در مورد علل اعدامهای دستهجمعی در تابستان سال ۶۷ نظرات مختلفی وجود دارد: برخی معتقدند این اعدامها نتیجه جدال جمهوری اسلامی با سازمان مجاهدین ومشخصا واکنش به عملیات "فروغ جاویدان" بوده است. روایت قویتر اما این است که کشتار زندانیان سیاسی از قبل برنامهریزی شده بود، به خصوص که زندانیان اعدام شده فقط اعضای مجاهدین نبودند، بلکه از اعضای گروههای چپ همچون راهکارگر، فدائیان و حزب توده نیز بودهاند.
عکس: Akhbar-rooz
حکم آیتالله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی
پس از قبول قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل و متعاقب آن حمله سازمان مجاهدین و عملیات "مرصاد" ، روح الله خمینی در حکمی افرادی را مامور بررسی مجدد وضعیت زندانیان کرد و نوشت:« کسانی که در زندانهای سراسر کشور بر سر موضع نفاق خود پافشاری کرده و میکنند، محارب و محکوم به اعدام میباشند و تشخیص موضوع نیز در تهران با رای اکثریت آقایان حجتالاسلام نیری و جناب آقای اشراقی و نمایندهای از وزارت اطلاعات میباشد».
عکس: Eghtesadnews.ir
نقش سید احمد خمینی در صدور حکم قتلعام
آیتالله منتظری که در آن زمان جانشین آیتالله خمینی، رهبر جمهوری اسلامی بود در خاطرات خود که سالها بعد منتشر کرد مینویسد که "در آن زمان گفته میشد که نامه اول به خط سید احمد خمینی نوشته شدهاست و در مورد نامه دوم هم آشکارا دستخطِ سؤالکننده و پاسخ دهنده نامه یکسان است". آیتالله منتظری به علت انتقادهایش از سمت خود غزل شد و در حصر خانگی درگذشت.
عکس: jamaran.ir
اعضای هیئت مرگ
گرچه در حکم خمینی از اسامی مرتضی اشراقی (سمت راست- دادستان تهران)، حسینعلی نیری (رئیس هیئت – نفر وسط) و مصطفی پور محمدی (نماینده سازمان اطلاعات- سمت چپ) یاد شده، اما ابراهیم رئیسی (معاون دادستان- پائین سمت راست) و اسماعیل شوشتری (رئیس سازمان زندانها – پائین سمت چپ) نیز در جلسات و صدور احکام حضور داشتند. ابراهیم رئیسی در آن زمان ۲۷ ساله بود.
عکس: Iranhr
آغاز اعدامها
یرواند آبراهامیان تاریخنگار ایرانی مینویسد: «روز جمعه ۲۸ تیرماه ۱۳۶۷ درهای زندانها بسته و تلفنها قطع شد. تلویزیونها را از برق کشیدند و از توزیع نامهها، روزنامهها و بستههای دارویی خودداری ورزیدند. ساعات ملاقات حذف شد و بستگان زندانیان را از حول و حوش زندانها پراکنده ساختند. رفتوآمد زندانیان به مکانهای عمومی مانند درمانگاهها، کارگاهها، قرائت خانهها، تالارهای تدریس و حیاطها ممنوع شد.»
عکس: Private
سئوالات مرگ و زندگی
به گفته آبراهامیان، هیئت اعدام در تهران به زندانیان اطمینان میدادند که چند سؤال برای "اعطای عفو عمومی" میپرسند. در مورد مجاهدین میپرسیدند "آیا حاضر به معرفی یاران سابق خود در برابر دوربین هستید؟"، "آیا حاضر هستید به خط مقدم رفته و از روی مینهای دشمن عبور کنید؟" و در مورد چپ گرایان، "آیا حاضرید علنی ماتریالیسم تاریخی را نفی کنید؟"، "آیا حاضر به نفی اعتقاد گذشتهتان در مقابل دوربین هستید؟"
عکس: Iran-emrooz.net
اعدام با طناب دار
به گزارش شاهدان عینی "هیئت اعدام" در صورت عدم رضایت از پاسخها، فوراً دستور انتقال به اتاقی برای نوشتن وصیتنامه را میداد و سپس زندانیان در دستههای شش نفری و با چشمان بسته به دار آویخته میشدند.
عکس: picture-alliance/NurPhoto/S. Hosseini
دفن در گورهای دستهجمعی
اعدام شدگان بدون اطلاع به خانوادهها، در گورهای دستهجمعی به خاک سپرده میشدند. بیشتر خانوادهها نیز پس از چند ماه خبردار شدند که فرزندانشان اعدام شدهاند.
عکس: DW/S. Montazari
اعتراض آیتالله منتظری
آیتالله احمد عابدینی در خاطراتش میگوید: «بنا شد نزد آیتالله منتظری برویم و بخواهیم موقتاً سکوت کند. او جواب داد: افرادی که محاکمه شدهاند و در زندانند و دوران محکومیت خود را به سر میبرند و جرم جدیدی مرتکب نشدند، به چه دلیل باید دوباره سوال و جواب کرد و سپس اعدام؟ گروهی از منافقان به ایران حمله کردهاند، این چه ربطی به زندانیان دارد؟ میگویید در این امور من سکوت کنم؟».
عکس: DW/A. Amini
"شما را در آینده جزء جنایتکاران درتاریخ مینویسند"
براساس فایل صوتی منتشر شده، آیتالله حسینعلی منتظری در یک جلسه حضوری در مرداد ۱۳۶۷ با حضور اعضای هیئت اعدامها، یعنی حسینعلی نیری (حاکم شرع وقت)، مرتضی اشراقی (دادستان وقت)، ابراهیم رئیسی (معاون وقت دادستان) و مصطفی پورمحمدی (نماینده وقت وزارت اطلاعات در زندان اوین) به آنها میگوید که "شما را در آینده جزء جنایتکاران در تاریخ مینویسند".
عکس: Getty Images
حمید نوری، در زندان سوئد
از جمله کسانی که در زمان اعدامهای مخالفین سیاسی دهه شصت نقش موثری داشت، میتوان به حمید نوری اشاره کرد که دادیار وقت زندان گوهردشت کرج بود. او که در آن زمان با نام مستعار "عباسی" احکام ناعادلانهای را علیه بسیاری صادر کرده، مدتی پیش در سوئد شناسایی، بازداشت و در یک روند قضایی تفهیم اتهام شده است.
عکس: Iraj Mesdaghi
سایه جنایت بر ریاست جمهوری
سازمان عفو بینالملل پس از انتخاب ابراهیم رئیسی به ریاست جمهوری اسلامی با اشاره به اعدام هزاران زندانی سیاسی در تابستان ۶۷ خواستار آن شد که رئيسی، "به خاطر جرائم بینالمللی" تحت تعقیب کیفری قرار گیرد.
رئیسی؛ مدافع حقوق بشر؟
خبرنگار شبکه تلویزیونی الجزیره در اولین نشست خبری پس از انتخابات از ابراهیم رئیسی در مورد نقش او در اعدامهای ۶۷، قرار گرفتن در لیست تحریمهای حقوق بشری و درخواست محاکمه او از سوی نهادهای فعال حقوق بشر پرسید. مترجم این نشست از ترجمه کامل این سوال خودداری کرد. رئیسی بدون اشاره به نقشاش در اعدامها گفت: « تمام اقداماتی که من در مدت مسئولیتم انجام دادم همواره در جهت دفاع از حقوق بشر بوده است.»