روسیه و چین می‌خواهند "دوران جدیدی" را در روابط دوجانبه آغاز کنند. شی جین پینگ، در دومین روز از سفر خود به مسکو، به‌رغم صدور حکم بازداشت بین‌المللی برای رئیس جمهور روسیه، پوتین را به چین دعوت کرد.
سفر رسمی شی جین‌پینگ، رئیس دولت و رهبر حزب کمونیست چین به مسکو و دیدار و مذاکره با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه در کرملین، ۲۰ مارس ۲۰۲۳عکس: SERGEI KARPUKHIN/AFP
تبلیغات
شی جین‌پینگ، رئیس دولت و رهبر حزب کمونیست چین، در سفر سه روزه خود به مسکو، از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه و میخائیل میشوستین، نخست‌وزیر این کشور برای دیدار مجدد از پکن دعوت کرد.
شی در دیدار با میشوستین در مسکو گفت: «از شما دعوت می‌کنم در اسرع وقت به چین سفر کنید. سفر پوتین نیز در سال جاری مورد استقبال جمهوری خلق خواهد بود.»
هفته گذشته حکم بازداشت بین‌المللی به دلیل جنایات جنگی در اوکراین، برای پوتین، رئیس کرملین صادر شده است. با این حال، چین و روسیه صلاحیت دادگاه کیفری بین‌المللی را به رسمیت نمی‌شناسند.
بر اساس اطلاعات رسمی، در دیدار شی و میشوستین عمدتاً به مسائل همکاری اقتصادی پرداخته شده است. رئیس دولت روسیه ارزش پروژه‌های سرمایه‌گذاری دوجانبه را بیش از ۱۵۴ میلیارد یورو عنوان کرده است.
میشوستین خواهان کریدور زمینی به چین است
نخست‌وزیر روسیه همچنین از یک کریدور زمینی برای ارسال غلات و سایر محصولات کشاورزی از روسیه به چین حمایت کرد. در جریان مذاکرات تمدید قرارداد صادرات غلات با اوکراین، مسکو اخیرا شکایت کرد که تحریم‌های غرب مانع از ارسال محصولات کشاورزی روسیه شده است.
برای شی، روابط آتی کشورش با روسیه در "اولویت" خواهد ماند. به گزارش خبرگزاری‌های روسیه، شی در دیدار با میشوستین گفت که لی کیانگ، نخست‌وزیر چین "همچنان برای مشارکت استراتژیک جامع میان چین و روسیه تقدم قائل خواهد شد". او روسیه و چین را "قدرت‌های بزرگ همسایه" خواند.
گفت‌وگوهای بیشتر با پوتین
پس از دیدار شی با میشوستین، دور جدید مذاکرات با پوتین در دستور کار قرار دارد. به گفته مقامات روسیه، آنها سپس می‌خواهند یک بیانیه مطبوعاتی مشترک انتشار دهند. کنفرانس مطبوعاتی مشترک اما برگزار نخواهد شد. سران دو کشور پیش از این روز دوشنبه چندین ساعت با یکدیگر گفت‌وگو کرده بودند.
به گفته منابع روسی، پوتین و شی همچنین در مورد پیشنهاد صلح دولت پکن برای اوکراین گفت‌وگو کردند. گفته می‌شود، این یک تبادل نظر "اساسی" بوده است. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین جزئیات بیشتری ارائه نکرد.
چین یکی از متحدان نزدیک روسیه محسوب می‌شود. پکن جنگ تهاجمی روسیه علیه اوکراین را محکوم نکرده اما هم‌زمان موضعی میانجیگرانه را پیش برده است.
غرب نگران از ارسال احتمالی تسلیحات چین به این کشور همسایه است. شی جین‌پینگ تا روز چهارشنبه ۲۲ مارس در سفر رسمی به مسکو به سر خواهد برد.
رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر
امضای توافقنامه راهبردی ایران و چین واکنش‌های بسیاری برانگیخت. ایران در عین حال بخش بسیار کوچکی از سرمایه‌گذاری هنگفت چین در دو دهه اخیر را جذب کرده است. حجم سرمایه‌گذاری چین چقدر و در کدام کشورها بوده است؟
چین بر اساس داده‌های "موسسه امریکن اینترپرایز"، فقط ظرف ۱۵ سال گذشته، ۲ تریلیون و ۱۰۰ میلیارد دلار در همه کشورها سرمایه گذاری کرده است؛ از کشورهای ثروتمند مثل سوئیس و آمریکا گرفته تا کشورهای آفریقایی مانند کنگو.
عکس: picture-alliance/dpa/K.-J. Hildenbrand
سهم ایران از این حجم سرمایه‌گذاری چین فقط ۵۶/ ۲۶ میلیارد دلار بوده که میزان آن در هر دوره پنج ساله تغییر نکرده است؛ یعنی تحریم بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ تاثیر چندانی بر کاهش یا افزایش سرمایه‌گذاری چین در ایران نداشته است. (عکس: کارگران چینی در پروژه آزادراه تهران-شمال)
عکس: farsnews.com
بحران اقتصادی جهانی که سال ۲۰۰۸ شروع شد، فرصت مناسبی برای چین بود تا با عرضه وام‌های کلان، جای پایی در کشورهای جهان، حتی در کشورهای اروپایی باز کند.
عکس: picture-alliance/dpa
چین در سال ۲۰۱۳ طرح بلندپروازانه خود یعنی "راه ابریشم جدید" را کلید زد. این پروژه دو هدف اساسی دارد: ۱) افزایش تولید با مواد خام ارزان و انرژی ارزان ۲) انتقال مواد خام و فروش کالای چینی از طریق گسترش راه‌ها، بندرها، فرودگاه‌ها و خطوط راه آهن.
بنا بر داده‌های "مرکز مطالعات استراتژیک بین‌المللی" (CSIS) چین تنها طی شش سال (۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹) حدود ۶۲ میلیارد دلار در بخش راه آهن ۳۴ کشور سرمایه‌گذاری کرده است. حضور فعال اقتصادی چین در واقع به معنای گسترش نفوذ سیاسی این کشور هم هست. (عکس: شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۴ در کنار همتای ونزوئلایی خود، نیکلاس مادورو در کاراکاس)
عکس: AFP/Getty Images/L. Ramirez
تصویری از خط آهن باری-مسافری بنگوئلا در آنگولا. این خط از شهر لبیتو در آنگولا شروع و در شهر تنکه در جمهوری دموکراتیک کنگو به پایان می‌رسد. این خط آهن در آنگولا با سرمایه‌گذاری چین احیا شد.
عکس: DW/N. Sul D'Angola
آفریقا با گسترش سریع شهرنشینی روبرو است. حتی کارشناسان می‌گویند که انقلاب چهارم صنعتی در آفریقا رخ می‌دهد. این در حالی است که زیرساخت‌های کافی برای تحقق این تحول هنوز وجود ندارد. چین و هند از این خلا استفاده می‌کنند. (عکس: سرمایه‌گذاری چین در بخش شیلات موزامبیک)
عکس: DW/S. Lutxeque
به نوشته مجله فوربس، چین بزرگترین شریک تجاری آفریقا است و حجم سالانه تبادلات دو طرف به ۲۰۰ میلیارد دلار می‌رسد. بر این اساس، بیش از ۱۰۰ هزار شرکت چینی در آفریقا فعالند. بنا بر داده‌های بخش تحقیقات تجارت چین – آفریقا در دانشگاه جان هاپکینز، بیشترین صادارات از آفریقا به چین در سال ۲۰۱۹ به ترتیب از کشورهای آنگولا، آفریقای جنوبی و جمهوری کنگو صورت گرفته است.
عکس: picture-alliance/Photoshot/Zhang Gaiping
مجله فوربس نوشته است که آفریقا ۲۰ درصد کتان مورد نیاز چین را تامین می‌کند. آفریقا نصف ذخایر منیزیم جهان را هم دارد که در صنعت فولاد به کار می‌رود و جمهوری دموکراتیک کنگو به تنهایی نصف ذخایر تلق جهان را در اختیار دارد. آفریقا همچنان ذخایر قابل توجه کولتان دارد که مورد نیاز صنعت الکترونیک است. چین به همه این منابع نیاز دارد. (عکس: معدن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو)
عکس: Getty Images/AFP/F. Scoppa
دَن روخِفِن، پژوهشگر هلندی و بنیانگذار مؤسسه معماری "MORE" است. او تألیفات متعددی از جمله در زمینه گسترش شهرنشینی در آفریقا دارد. به گفته او، «در آفریقا هیچ پروژه ساختمانی بلندتر از ۳ طبقه و هیچ راهی طولانی تر از ۳ کیلومتر وجود ندارد که در دست چینی‌ها نباشد.» (عکس: کارگر چینی و محلی در کارگاه ساخت یک اتوبان در اوگاندا)
عکس: Imago
اما در ایران چه اتفاقی خواهد افتاد؟
جزئیات توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین منتشر نشده است. روزنامه "نیویورک تایمز" پیش از این نوشته بود که طرح این توافقنامه را رئیس‌جمهور چین پنج سال پیش (۲۰۱۶) پیشنهاد کرده بوده است. پیش‌نویس این توافقنامه ۴ تیرماه ۱۳۹۹ در پکن به امضا رسید. دو هفته بعد، روزنامه نیویورک تایمز به جزئیات این پیش‌نویس ۱۸ صفحه‌ای دست یافت و آن را منتشر کرد.
عکس: ana.press
"نفت در برابر سرمایه‌گذاری"
به نوشته وبسایت اقتصادی "بلومبرگ"، چین در چارچوب این توافق «۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و در مقابل از ایران با تخفیف زیاد و به‌طور مداوم نفت می‌خرد». چین دقیقا مشابه همین استراتژی را در قاره آفریقا در پیش گرفته است. چین در مقابل بازسازی زیرساخت‌ها، حدود یک‌سوم نفت مورد نیاز خود را از کشورهای آفریقایی وارد می‌کند.
عکس: Mana Neystani
اگر موضوع "سرمایه‌گذاری در برابر نفت ارزان‌قیمت" درست باشد، پکن بخشی از سرمایه‌گذاری خود را از طریق اختلاف قیمت نفت ارزان جبران می‌کند. سود حاصل از سرمایه‌گذاری نیز بخش دیگری از هزینه‌ها را تأمین می‌کند. گسترش حوزه نفوذ چین در منطقه را هم می‌توان به سود اقتصادی افزود. توافقنامه ۲۵ ساله با چین کدام منافع ایران را تأمین می‌کند و چقدر برای ایران از نظر اقتصادی به صرفه است؟
