معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران روز دوشنبه ۲۵ شهریور (۱۶ سپتامبر) با شرکت در شصت و سومین اجلاس عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین، به تشریح دیدگاه‌های جمهوری اسلامی در مورد توافق هسته‌ای و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) پرداخت.

علی اکبر صالحی در این اجلاس گفت: «برجام یک توافقنامه چندجانبه است که در برگیرنده حقوق و مسؤولیت‌هایی برای همه طرفین است، اجرای چنین توافقی توسط فقط یک عضو آن، نه یک انتظار مشروع، و نه یک امکان عملی می‌باشد.»

به گزارش خبرگزاری فارس، صالحی با اشاره به این که همکاری ایران با آژانس "فراتر از تعهدات استاندارد ذیل موافقتنامه جامع پادمان" بوده، و تهران به رغم بهره‌مند نشدن از مزایای برجام تمام تعهدات خود را به طور کامل اجرا کرده از حاضران پرسید: «آیا هنوز هم منصفانه است که ایران به اجرای یکجانبه این توافق ادامه دهد؟»

رئیس سازمان انرژی اتمی ایران افزود: «با این حال و بعد از خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام، ایران برای بیش از یکسال از خود صبر استراتژیک نشان داد تا به باقیمانده اعضای برجام اجازه دهد که اثرات این خروج را جبران کنند.»

خروج آمریکا از برجام، محدودیت‌های اروپا

ایالات متحده آمریکا اردیبهشت سال پیش و پس از خروج از توافق هسته‌ای تحریم‌های لغو یا تعلیق شده علیه جمهوری اسلامی را دوباره اعمال کرد. این تحریم‌ها که در ماه‌های گذشته تشدید شده دیگر کشورهای طرف توافق، به خصوص سه کشور اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان را برای پایبندی به برجام و همکاری اقتصادی و تجاری با ایران دچار محدودیت‌های شدید کرده است.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

جمهوری اسلامی ۱۸ اردیبهشت و در نخستین سالروز خروج آمریکا از توافق هسته‌ای میان ایران و کشورهای پنچ به علاوه یک، اعلام کرد در صورتی که کشورهای اروپایی برای بهره‌مند شدن تهران از مزایای اقتصادی برجام گام ملموسی بر ندارند هر ۶۰ روز اجرای بخشی از تعهدات برجامی خود را متوقف می‌کند.

این کاهش تعهدات پیشتر در دو مرحله، به صورت رعایت نکردن سقف مجاز درصد غنی‌سازی و میزان ذخیره اورانیوم غنی‌شده انجام شد و مرحله سوم آن از ۱۵ شهریور آغاز شده است.

به گزارش خبرگزاری ایرنا، رئیس جمهوری، حسن روحانی در نشست بیستم شهریور هیئت دولت گفت: «گام سوم کاهش تعهدات برجامی مهم‌ترین گام جمهوری اسلامی محسوب می‌شود و قابل مقایسه با دو گام قبلی نیست و اگر ضرورت داشته باشد در آینده باز هم گام‌های دیگر را برخواهیم داشت.»

به گفته بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، گازدهی به سانتریفیوژهای پیشرفته یکی از محورهای اصلی سومین مرحله کاهش تعهدات برجامی جمهوری اسلامی است.

کاهش تعهدات؛ "جزیی و قابل بازگشت"

علی‌اکبر صالحی در سخنرانی خود در مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین کاهش تعهدات برجامی ایران را "جزئی" خواند و در عین حال تاکید کرد که این اقدام "در صورت اجرای موثر و کامل برجام توسط اعضای باقیمانده در این توافق، قابل برگشت می‌باشد".

قابل بازگشت بودن کاهش تعهدات برجامی موضوعی است که پیش از این نیز شماری دیگر از مقام‌های ارشد دولتی به آن اشاره کرده‌اند.

به گزارش خبرگزاری ایرنا، علی ربیعی، سخنگوی دولت در نشست خبری ۱۱  شهریور خود "تعهد در برابر تعهد" را استراتژی جمهوری اسلامی توصیف کرده و گفته در صورت اجرای تعهدات اروپا، ایران "به اجرای کامل  برجام باز خواهد گشت".

امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه برای کاهش تنش میان تهران و واشنگتن و نجات توافق هسته‌ای پیشنهادهایی مطرح کرده که یکی از محورهای اصلی آن ایجاد یک خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری با ضمنت منابع حاصل از فروش نفت ایران است. این پیشنهاد به دلیل عدم همراهی آمریکا به نتیجه‌ای نرسیده است.

صالحی آمریکا را به نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که برجام ضمیمه آن است متهم کرد و اقدام این کشور را "شامل اعمال تحریم‌های غیرقانونی یک‌جانبه و اعمال فراسرزمینی قوانین ملی به دیگر کشورها" خواند.

هشدار صالحی به جامعه بین‌المللی

او هشدار داد: «اگر جامعه بین المللی در نجات فوری برجام کوتاهی کند، در این صورت، چندجانبه‌گرایی کارایی خود را از دست خواهد داد، هرگونه حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات به چالش کشیده خواهد شد، و در نهایت شرایط در راستای منافع جنگ‌طلبان خواهد بود.»

آمریکا هدف از تشدید تحریم‌های علیه تهران را وارد کردن "فشار حداکثری" بر جمهوری اسلامی برای تغییر رفتار این کشور در عرصه‌هایی چون برنامه‌های موشک‌های بالستیک و حمایت از گروه‌های نیابتی در منطقه عنوان می‌کند.

رئیس سازمان انرژی اتمی ایران اقدامات آمریکا را به خطر انداختن "رویه‌های دیپلماسی" و نابودی دستاوردهایی خواند که برای آنها تلاش‌های زیادی شده و گفت: «رفتار مخرب ایالات متحده آمریکا و پیگیری تروریسم اقتصادی از سوی دولت این کشور علیه دیگر کشورها، بایستی از سوی جامعه بین‌المللی محکوم و رد شود.»

مسئولان جمهوری اسلامی سیاست فشار حداکثری آمریکا را عامل اصلی ناکامی تلاش کشورهای اروپایی برای متقاعد کردن جمهوری اسلامی به پایبندی کامل به تعهدات برجامی عنوان می‌کنند.

سیاست ادامه‌دار فشار حداکثری

حسن روحانی در نشست بیستم شهریور هیئت دولت تاکید کرده بود که آمریکا باید بفهمد سیاست‌ جنگ‌طلبی سودی ندارد و باید این سیاست‌ها و فشار حداکثری بر ایران را رها کند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

پس از برکناری جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، شماری از مقامات ارشد دولتی، از جمله سخنگوی دولت، محمود واعظی، رئیس دفتر و حسام‌الدین آشنا مشاور حسن روحانی، بولتون را جنگ‌طلب‌ترین شخصیت دولت دونالد ترامپ خوانده و کنارگذاشتن او را نشانه شکست سیاست فشار حداکثری ارزیابی کرده‌اند.

با این همه مایک پمپئو، وزیر خارجه و استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری ایالات متحده ۱۹ شهریور در یک نشست خبری تاکید کردند که کنارگذاشتن بولتون به معنای تغییر سیاست‌های دولت آمریکا در مورد فشار حداکثری بر جمهوری اسلامی نیست و این سیاست‌ها ادامه خواهد داشت.