صدراعظم آلمان وارد پکن شد؛ آغاز سفری کوتاه و پرحاشیه
۱۴۰۱ آبان ۱۳, جمعه
اولاف شولتس برای نخستین بار به عنوان صدراعظم آلمان و همراه با یک هیئت ارشد اقتصادی به چین سفر کرد. انتظار می‌رود شولتس در این سفر که ۱۱ ساعت بیشتر طول نمی‌کشد مسائل مناقشه‌برانگیز حقوق بشری را هم مطرح کند.
عکس: Kay Nietfeld/dpa/picture alliance
تبلیغات
هواپیمای حامل صدراعظم آلمان و همراهانش بامداد جمعه، چهارم نوامبر در فرودگاه بین‌المللی پکن بر زمین نشست. مطابق برنامه‌های از پیش اعلام شده این هواپیما فقط ۱۱ ساعت بعد این فرودگاه را ترک می‌کند.
به این ترتیب سفر اولاف شولتس به چین کوتاه‌ترین سفر یک صدراعظم آلمان به این کشور خواهد بود، اما این تنها ویژگی این سفر نیست.
سیاستمدار حزب سوسیال دموکرات که در دولت قبلی به ریاست آنگلا مرکل وزیر دارایی بود، نخستین بار است که به عنوان صدراعظم آلمان به چین سفر می‌کند.
"ترین"های سفر شولتس به چین
شولتس همچنین نخستین رئیس دولت یک کشور غربی است که دو هفته پس از تحکیم قدرت شی جین پینگ و ادامه فعالیت او برای سومین دوره رهبری حزب کمونیست و ریاست جمهوری چین وارد این کشور می‌شود.
اولاف شولتس همچنین نخستین رئیس دولتی غربی است که از سال ۲۰۱۹ به این سو از چین بازدید می‌کند. این سفر حدود هشت ماه پس از آغاز تجاوز نظامی روسیه به خاک اوکراین انجام می‌شود که پکن از محکوم کردن آن خودداری می‌کند.
بر پایه برنامه‌های اعلام شده نخستین برنامه رسمی سفر صدراعظم آلمان به پکن دیدار با شی جین پینگ و شرکت در ضیافت ناهار است.
شولتس بعد از ظهر جمعه پس از دیدار با لی که چیانگ، نخست‌وزیر چین در میزگردی با شرکت هیئت‌های اقتصادی بلندپایه دو کشور حضور خواهد یافت.
بسیاری از ناظران زمان سفر شولتس به چین را به دلایل مختلف، از جمله تهدیدهای پکن علیه تایوان و ادامه سرکوب اقلیت قومی و مذهبی اویغورها نامناسب ارزیابی می‌کنند.
طرح "موضوع‌های دشوار" در سفر شولتس به چین
بسیاری از منتقدان و مخالفان چینی حکومت بلامنازع شی جین پینگ و کنفرانس جهانی اویغورها پیش از این خواستار به تعویق افتادن سفر صدراعظم آلمان به چین شده‌اند.
شولتس اندکی پیش از این سفر در یادداشتی که در روزنامه "فرانکفورتر آلگماینه" منتشر شد نوشت، چین امروز دیگر همان کشور پنج یا ده سال پیش نیست.
عکس: Kay Nietfeld /AFP
او تاکید کرد که واضح است وقتی چین تغییر کرده نحوه رفتار و تعامل ما با آن هم باید تغییر کند، و افزود در دیدار با رهبران چین از طرح "موضوع‌های دشوار" خودداری نمی‌کند.
به گفته صدراعظم آلمان این موضوع‌ها شامل ضرورت احترام به آزادی‌های مدنی و سیاسی و حقوق اقلیت‌های قومی، از جمله در استان سین کیانگ هستند.
دفتر حقوق بشر سازمان ملل متحد و دیگر نهادهای حقوق بشری رهبری چین را به سرکوب و تحت فشار قرار دادن شهروندان این منطقه که اغلب مسلمانان اویغور هستند متهم می‌کنند.
اولاف شولتس پیش از سفر به پکن با اشاره به تنش‌های روزافزون در ارتباط با تایوان به طور تلویحی نسبت به حمله نظامی به این کشور هشدار داد.
از دیگر مسائلی که بر سفر شولتس به پکن سایه افکنده ادامه حمایت چین از روسیه به رغم تجاوز نظامی به اوکراین و موانع ایجاد شده بر سر فعالیت شرکت‌های غربی مطابق با موازین تجارت آزاد بین‌المللی است.
به تازگی واگذاری بخشی از بندرگاه هامبورگ به یک شرکت چینی، که شولتس از آن حمایت می‌کند، حتی در دولت ائتلافی نیز با واکنش‌های مخالفت‌آمیزی روبرو شد.
منتقدان معتقدند بحران انرژی ناشی از وابستگی شدید کشورهای اروپایی به روسیه باید زنگ خطری در مورد روابط اقتصادی و تجاری با چین باشد که در حال حاضر دومین قدرت بزرگ اقتصادی جهان است.
رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر
امضای توافقنامه راهبردی ایران و چین واکنش‌های بسیاری برانگیخت. ایران در عین حال بخش بسیار کوچکی از سرمایه‌گذاری هنگفت چین در دو دهه اخیر را جذب کرده است. حجم سرمایه‌گذاری چین چقدر و در کدام کشورها بوده است؟
چین بر اساس داده‌های "موسسه امریکن اینترپرایز"، فقط ظرف ۱۵ سال گذشته، ۲ تریلیون و ۱۰۰ میلیارد دلار در همه کشورها سرمایه گذاری کرده است؛ از کشورهای ثروتمند مثل سوئیس و آمریکا گرفته تا کشورهای آفریقایی مانند کنگو.
عکس: picture-alliance/dpa/K.-J. Hildenbrand
سهم ایران از این حجم سرمایه‌گذاری چین فقط ۵۶/ ۲۶ میلیارد دلار بوده که میزان آن در هر دوره پنج ساله تغییر نکرده است؛ یعنی تحریم بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ تاثیر چندانی بر کاهش یا افزایش سرمایه‌گذاری چین در ایران نداشته است. (عکس: کارگران چینی در پروژه آزادراه تهران-شمال)
عکس: farsnews.com
بحران اقتصادی جهانی که سال ۲۰۰۸ شروع شد، فرصت مناسبی برای چین بود تا با عرضه وام‌های کلان، جای پایی در کشورهای جهان، حتی در کشورهای اروپایی باز کند.
عکس: picture-alliance/dpa
چین در سال ۲۰۱۳ طرح بلندپروازانه خود یعنی "راه ابریشم جدید" را کلید زد. این پروژه دو هدف اساسی دارد: ۱) افزایش تولید با مواد خام ارزان و انرژی ارزان ۲) انتقال مواد خام و فروش کالای چینی از طریق گسترش راه‌ها، بندرها، فرودگاه‌ها و خطوط راه آهن.
بنا بر داده‌های "مرکز مطالعات استراتژیک بین‌المللی" (CSIS) چین تنها طی شش سال (۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹) حدود ۶۲ میلیارد دلار در بخش راه آهن ۳۴ کشور سرمایه‌گذاری کرده است. حضور فعال اقتصادی چین در واقع به معنای گسترش نفوذ سیاسی این کشور هم هست. (عکس: شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۴ در کنار همتای ونزوئلایی خود، نیکلاس مادورو در کاراکاس)
عکس: AFP/Getty Images/L. Ramirez
تصویری از خط آهن باری-مسافری بنگوئلا در آنگولا. این خط از شهر لبیتو در آنگولا شروع و در شهر تنکه در جمهوری دموکراتیک کنگو به پایان می‌رسد. این خط آهن در آنگولا با سرمایه‌گذاری چین احیا شد.
عکس: DW/N. Sul D'Angola
آفریقا با گسترش سریع شهرنشینی روبرو است. حتی کارشناسان می‌گویند که انقلاب چهارم صنعتی در آفریقا رخ می‌دهد. این در حالی است که زیرساخت‌های کافی برای تحقق این تحول هنوز وجود ندارد. چین و هند از این خلا استفاده می‌کنند. (عکس: سرمایه‌گذاری چین در بخش شیلات موزامبیک)
عکس: DW/S. Lutxeque
به نوشته مجله فوربس، چین بزرگترین شریک تجاری آفریقا است و حجم سالانه تبادلات دو طرف به ۲۰۰ میلیارد دلار می‌رسد. بر این اساس، بیش از ۱۰۰ هزار شرکت چینی در آفریقا فعالند. بنا بر داده‌های بخش تحقیقات تجارت چین – آفریقا در دانشگاه جان هاپکینز، بیشترین صادارات از آفریقا به چین در سال ۲۰۱۹ به ترتیب از کشورهای آنگولا، آفریقای جنوبی و جمهوری کنگو صورت گرفته است.
عکس: picture-alliance/Photoshot/Zhang Gaiping
مجله فوربس نوشته است که آفریقا ۲۰ درصد کتان مورد نیاز چین را تامین می‌کند. آفریقا نصف ذخایر منیزیم جهان را هم دارد که در صنعت فولاد به کار می‌رود و جمهوری دموکراتیک کنگو به تنهایی نصف ذخایر تلق جهان را در اختیار دارد. آفریقا همچنان ذخایر قابل توجه کولتان دارد که مورد نیاز صنعت الکترونیک است. چین به همه این منابع نیاز دارد. (عکس: معدن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو)
عکس: Getty Images/AFP/F. Scoppa
دَن روخِفِن، پژوهشگر هلندی و بنیانگذار مؤسسه معماری "MORE" است. او تألیفات متعددی از جمله در زمینه گسترش شهرنشینی در آفریقا دارد. به گفته او، «در آفریقا هیچ پروژه ساختمانی بلندتر از ۳ طبقه و هیچ راهی طولانی تر از ۳ کیلومتر وجود ندارد که در دست چینی‌ها نباشد.» (عکس: کارگر چینی و محلی در کارگاه ساخت یک اتوبان در اوگاندا)
عکس: Imago
اما در ایران چه اتفاقی خواهد افتاد؟
جزئیات توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین منتشر نشده است. روزنامه "نیویورک تایمز" پیش از این نوشته بود که طرح این توافقنامه را رئیس‌جمهور چین پنج سال پیش (۲۰۱۶) پیشنهاد کرده بوده است. پیش‌نویس این توافقنامه ۴ تیرماه ۱۳۹۹ در پکن به امضا رسید. دو هفته بعد، روزنامه نیویورک تایمز به جزئیات این پیش‌نویس ۱۸ صفحه‌ای دست یافت و آن را منتشر کرد.
عکس: ana.press
"نفت در برابر سرمایه‌گذاری"
به نوشته وبسایت اقتصادی "بلومبرگ"، چین در چارچوب این توافق «۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و در مقابل از ایران با تخفیف زیاد و به‌طور مداوم نفت می‌خرد». چین دقیقا مشابه همین استراتژی را در قاره آفریقا در پیش گرفته است. چین در مقابل بازسازی زیرساخت‌ها، حدود یک‌سوم نفت مورد نیاز خود را از کشورهای آفریقایی وارد می‌کند.
عکس: Mana Neystani
اگر موضوع "سرمایه‌گذاری در برابر نفت ارزان‌قیمت" درست باشد، پکن بخشی از سرمایه‌گذاری خود را از طریق اختلاف قیمت نفت ارزان جبران می‌کند. سود حاصل از سرمایه‌گذاری نیز بخش دیگری از هزینه‌ها را تأمین می‌کند. گسترش حوزه نفوذ چین در منطقه را هم می‌توان به سود اقتصادی افزود. توافقنامه ۲۵ ساله با چین کدام منافع ایران را تأمین می‌کند و چقدر برای ایران از نظر اقتصادی به صرفه است؟
