زیر سایه ویروس کرونا و تاکید آمریکا بر ادامه فشارهای حداکثری بر جمهوری اسلامی، مقامات ایران اعلام کردند که صندوق بین‌المللی پول با بخشی از وام درخواستی ایران موافقت کرده است. همزمان رئیس کل بانک مرکزی ایران خبر داد که منابع ارزی مسدود ‌شده ایران در آمریکا به تدریج آزاد می‌شود.

به نظر می‌رسد میان این گشایش‌های مالی، آزاد شدن برخی زندانیان آمریکایی در هفته‌ها و ماه‌های گذشته و نیز تلاش برای آزادی بقیه زندانیان دوتابعیتی ارتباطی وجود داشته باشد. لحن مقامات آمریکا هم در مقابل ایران، اگرچه جدی است ولی ملایم شده است.

آمریکا وام ایران را وتو می‌کند؟

ایران در هفته‌های گذشته از صندوق بین‌المللی پول درخواست پنج میلیارد دلار وام کرده بود. علیرضا رحیمی، نماینده مجلس روز جمعه هشتم فروردین (۲۷ مارس) در توئیتی ضمن اعلام اینکه "بخش قابل توجهی" از این وام مورد موافقت مسئولان این صندوق قرار گرفته، نوشت که "تامین این رقم می‌تواند مقابله با ویروس کرونا در ایران را سرعت بخشد".

عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی در اینستاگرام خود نوشت که او اواسط اسفند گذشته با ارسال نامه‌ای به «کریستالینا گئورگیوا»، رئیس صندوق بین‌المللی پول، خواستار بهره‌مندی ایران از "تسهیلات تامین مالی سریع، RFI " در حدود پنج میلیارد دلار شده بود.

مقامات ایران گفته‌اند با دریافت این وام می‌توانند هم به روند درمان بیماران مبتلا به ویروس کرونا سرعت بخشند و هم چاره‌ای برای مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا بیندیشند.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیش‌تر ضمن "حمایت از درخواست وام ایران" از صندوق بین‌المللی پول، اعلام کرده بود که کمک‌های این اتحادیه برای مبارزه با کرونا در راه تهران است.

از سوی دیگر خبرگزاری آلمان گزارش داد که توماس اوپرمن، معاون رئیس پارلمان آلمان، بوندستاگ، از آمریکا خواسته است كه با توجه به شرایط سخت ایران‌، تحریم‌ها علیه این كشور را كاهش دهد.

این سیاستمدار سوسیال دموکرات به شبکه تلویزیونی RTL آلمان گفت: «این (کاهش تحریم‌ها) باید دستکم به طور موقت اعمال شود تا تهران بتواند از نظر اقتصادی قادر به فعال‌سازی بیشتر نیروها در مقابله با بحران کرونا شود.»

هنوز مشخص نیست صندوق بین‌المللی پول که عضو پرنفوذی همچون آمریکا دارد، با چه میزان از وام درخواستی ایران موافقت کرده است. هر چه باشد، مقامات آمریکا قبلاً اعلام کرده بودند که موافق پرداخت وام به ایران نیستند.

مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریكا هفته گذشته در پیامی ‌توئیتری اعلام كرده بود كه واشنگتن با اولین درخواست وام جمهوری اسلامی‌از صندوق بین‌المللی پول مخالفت کرده و "هر وقت هم می‌تواند از حق وتوی خود در این مورد استفاده کند".

لحن جدی ولی ملایم سخنگوی کاخ سفید

در هفته‌های اخیر و بعد از آزادی یکی از زندانیان آمریکایی در ایران، اگرچه مقامات آمریکا از مواضع خود علیه تهران کوتاه نیامده‌اند ولی لحن آنها شدیدتر هم نشده است.

به گزارش سرویس ترجمه سایت «شفقنا» در ایران، خانم «مورگان اورتاگوس»، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا روز جمعه هشتم فروردین (۲۷ مارس) به روزنامه «الشرق الاوسط» عربستان در واکنش به موافقت صندوق بین‌المللی پول با پرداخت وام به ایران، گفت که وزارت خزانه‌داری آمریکا در این مورد تصمیم می‌گیرد. او به حق و ویآمریکا در این مورد اشاره‌ای نکرده است.

تحریم در کنار کمک بشردوستانه

خانم اورتاگوس با تصریح اینکه تحریم‌های آمریکا و پیشنهاد کمک‌های بشردوستانه و تجهیزات پزشکی و دارویی، دو موضوع جداگانه هستند، گفت که با وجود مخالفت ایران با پیشنهاد کمک‌های آمریکا، "این کمک‌ها هر زمانی که ایران بخواهد، صد در صد در اختیار مردم ایران قرار می‌گیرد و کاملا از تحریم‌ها جداست و ارسال آن به نظام ایران بستگی دارد".

اورتاگوس همچنین تاکید کرده است: «ایران در  هر زمانی این فرصت را دارد که پای میز مذاکره بیاید و مانند یک کشور مسئول رفتار کرده، با دونالد ترامپ و مایک پمپئو به مذاکره بنشیند و آن زمان است که می‌توان تحریم‌ها را فورا متوقف کرد و این گزینه همیشه مطرح است».

پیش‌تر روزنامه واشنگتن‌پست در گزارشی نوشته بود که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا باید به جای تشدید تحریم‌ها، از راه اقدام‌های بشردوستانه به ایران فرصت دهد و امکان کاهش تنش‌ها را فراهم آورد.

تبادل زندانی و آزادسازی پول؟‌

احتمال موفقیت ایران در آزادسازی "منابع ارزی بانک مرکزی" مسدود شده در آمریکا را رئیس کل بانک مرکزی ایران اعلام کرده است.

عبدالناصر همتی روز جمعه هشتم فروردین (۲۷ مارس) در توئیتر خود نوشت که تلاش‌های ایران برای آزادسازی منابع ارزی این کشور که "به ناحق و با اعمال فشار دولت آمریکا" مسدود شده بودند، روند مثبتی داشته است. هنوز مشخص نیست چه میزان از این منابع ارزی قرار است تحویل ایران ‌شود.

گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد که میان آزادی برخی زندانیان آمریکایی و آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران ارتباطی هست.

مایکل وایت، شهروند آمریکایی زندانی در مشهد، دو هفته گذشته و با استفاده از "مرخصی به دلایل بهداشتی و انسانی" از زندان آزاد شد. آقای وایت که بیش از یک سال را در زندان محبوس بود، تابستان ٢٠١٨ و آنطور که رسانه‌ها گزارش کردند زمانی که برای ملاقات با دوست دختر خود به ایران رفته بود، دستگیر شد.

ایران و آمریکا زمستان سال گذشته دو زندانی خود را مبادله کردند. ژیائو وانگ، شهروند چینی‌آمریکایی به ازای مسعود سلیمانی، شهروند ایرانی از زندان آزاد شدند.

دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا روز شنبه ۱۶ آذر ( هفتم دسامبر ۲۰۱۹) در توئیتر نوشت: «متشکرم از ایران به خاطر مذاکرات منصفانه. می‌بینید که می‌توانیم با هم به توافق برسیم».

ترامپ همچنین در پیامی‌ دیگر اضافه کرد که «فکر می‌کنم این (مبادله) اتفاق فوق‌العاده‌ای برای ایران بود. بسیار عالی است که نشان بدهیم می‌توانیم کاری انجام بدهیم. این شاید مقدمه‌ای برای کارهایی باشد که می‌توانیم انجام دهیم».

به نوشته خبرگزاری فرانسه، این لحن توئیت‌های رئیس جمهوری آمریکا "بسیار مثبت" بوده است.

آمریکا پیش‌تر از ایران خواسته بود تا همه زندانیان این کشور را آزاد کند. این درخواست کاخ سفید همچنین شامل زندانیان دوتابعیتی مانند باقر و سیامک نمازی می‌شود.

"مرگ لوینسون" و تحریم‌های جدید

این تحولات در حالی صورت می‌گیرد که آمریکا در به کارگیری اهرم تحریم هم عقب‌نشینی نکرده است و بر سر برخی مسائل چون "مرگ لوینسون" درگیری لفظی بین دو کشور در جریان بوده است. 

فوت احتمالی رابرت لوینسون، افسر سابق پلیس فدرال آمریکا که در مارس ۲۰۰۷ در شرایط نامشخصی در جزیره کیش ناپدید شد، می‌تواند بهانه‌ای برای تشدید فشارها بر ایران باشد.

مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا از مقام‌های ایران خواسته است درباره سرنوشت رابرت لوینسون که گفته شده در ایران فوت کرده توضیح دهند.

خانواده رابرت لوینسون روز چهارشنبه ۲۵ مارس (ششم فروردین) با صدور بیانیه‌‌ای اعلام کرد: «ما اخیراً اطلاعاتی را از مقامات دولت آمریكا دریافت كردیم كه آنها هم مثل ما به این نتیجه رسیدند كه همسر و پدر ما در زندان‌‌های ایران فوت کرده است.» مقا‌م‌های ایران بارها منکر بازداشت لوینسون و ناپدید شدن او شده‌اند.

ظرف همین دو روز اخیر تحریم‌هایی علیه جمهوری اسلامی برقرار شده است. پنجشنبه ۲۶ مارس اعلام شد که ۲۰ فرد و شرکت به خاطر حمایت از سپاه پاسداران مشمول تحریم شده‌اند.

گفته می‌شود که این افراد و شرکت‌ها نه تنها در خدمت سپاه پاسداران جمهوری اسلامی‌ فعالیت می‌کرده‌اند، بلکه به حکومت ایران امکان می‌داده‌اند تا از شبه‌نظامیان شیعه فعال در عراق پشتیبانی کند