مهدی غضنفری، وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران اواسط مردادماه امسال از توافق بانک مرکزی و خودرو سازان برای حل مشکل سرمایه در گردش واحدهای تولیدی این صنعت خبر داد.

بر اساس این توافق مقرر شد بخشی از سهام متعلق به شركت‌های خودروسازی در قالب وثيقه و یا برای فروش در اختیار بانک مركزی و يا بانک‌های عامل قرار گیرد و در ازای آن به هر یک شرکت‌های سایپا و ایران خودرو مبلغ ۵۰۰ میلیارد تومان وام پرداخت گردد.

بیشتر بخوانید: «صنعت خودروسازی در آستانه زمین‌گیری»

غصنفری با اشاره به افزایش نرخ ارز تصریح می‌کند که این موضوع می‌تواند به یک بحران "حاد و فراگیر" تبدیل شود. بانک مرکزی سقف اعتبارات شرکت‌های تولیدی را افزایش و منابع جدیدی نیز برای افزایش سرمایه در گردش این شرکت‌ها اختصاص داد.

انتقادات تند توکلی به تصمیم شورای پول و اعتبار

اقدام وزارت صنایع و بانک مرکزی با انتقاد احمد توکلی عضو ناظر بر مصوبات شورای پول و اعتبار روبرو شد. وی در گزارشی به رئیس مجلس نهم مدعی شد که این اقدام دولت تصمیمی "تورم‌زا، تبعیض‌آمیز و به زیان دیگر بنگاه‌های تولیدی" است.

نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه ایران‌خودرو و سایپا همواره از امتیازات ویژه برخوردار بوده‌اند، تاکید کرد: «بازار حفاظت شده، ارز ترجیحی، تخصیص اعتبارات جدید به رغم داشتن بدهی معوق از جمله امتیازاتی است که این شرکت‌ها از ان بهره برده‌اند.»

توکلی در بخش دیگری از گزارش خود به اختصاص "یارانه ویژه‌ای از اقتصاد ملی" به سایپا و ایران‌خودرو انتقاد می‌کند و می‌افزاید: «آزادی عمل آنها در قیمت‌گذاری نیز، با بنگاه‌های دیگر قابل مقایسه نیست.»

وی علت را در نفوذ صاحبان این دو بنگاه در دولت، مجلس، کمیسیون‌ها، نزد روسا و وزارتخانه‌ها می‌داند و تصریح می‌کند: «قدرت لابی هر یک از این دو، شاید بیش از جمع صنعت باشد.»

پاسخ تند مدافعان پرداخت تسهیلات به توکلی

انتقاد‌های احمد توکلی اما بدون پاسخ نماند. سایت شبکه‌ی ایران نزدیک به دولت در مقاله‌ای به سخنان این نماینده مجلس پاسخ داد و وی را به سوءاستفاده متهم کرد.

این مقاله‌ که روز دوشنبه ششم شهریور (۲۷اوت) منتشر شده، تاکید می‌کند که خودروسازان سالانه ۲هزار میلیارد تومان سود به شبکه‌ی بانکی کشور پرداخت می‌کنند و اعتبار تصویب شده اخیر نیز با سود ۲۵ درصد در نظرگرفته شده است.

مقاله نویس "شبکه‌ ایران" در ادامه این پرسش را مطرح می‌کند که اگر آقای توکلی وام با بهره ۲۵ درصدی را لطف و یا تبعیض می‌داند، دریافت چند هزار مترمربع زمین در شهرک غرب به بهانه انجام امور عام المنفعه، اما استفاده شخصی از آن را چه می‌نامد؟

این گزارش با اشاره به اینکه تعداد زیادی از شرکت‌های قطعه‌سازی در چندماه اخیر نتوانسته‌‌اند طلب خود را از سایپا و ایران‌خودرو دریافت کنند این نگرانی را ابراز می‌کند که عدم تخصیص اعتبار نقدی لازم منجر به تعطیلی این شرکت‌ها و بیکاری هزاران کارگر شاغل در این بنگاه‌های اقتصادی شود.

واکنش خودروسازان و دفاع از "پرداخت مشروط"

از سوی دیگر احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان با اشاره به دخالت‌های دولت در صنعت خودرو در پاسخ به انتقاد‌های احمد توکلی گفت: شما که نگران تورم‌زا بودن وام به خودروسازان هستید و از اصول اقتصاد می‌‌گویید، چرا وقتی دولت در قیمت‌گذاری خودرو‌ها دخالت می‌‌کند، سکوت اختیار کرده و حرفی نمی‌زنید؟

به گزارش روزنامه دنیای اقتصاد، نعمت‌بخش با اشاره به اینکه یکی از دلایل کمبود نقدینگی خودروسازان، سقف اعتباری در نظر گرفته شده برای لیزینگ‌ها از سوی بانک مرکزی است، افزود: پس چرا از این موضوع انتقاد نمی‌کنید؟

ساسان قربانی، دبیر انجمن قطعه‌سازان نیز نظر مشابهی دارد: «مگر وقتی آمریکایی‌ها به خودروسازان بزرگ خود وام دادند، بعدا جامعه آمریکا دچار تورم شد؟ نتیجه آن چیزی جز بازگشت جنرال موتورز و کرایسلر به عرصه تولید و بازار نبود.»

بیشتر بخوانید: خودروسازی ایران زیر فشار سلطه دولت و تحریم‌های خارجی

سعید لیلاز کار‌شناس مسائل اقتصادی نیز به دنیای اقتصاد گفت که با "پرداخت مشروط" وام به خودروسازان موافق است.
وی با اشاره به اینکه باید ابتدا از خودروسازان پرسید آیا به جز پول گرفتن از دولت، راه‌های دیگر را هم امتحان کرده‌اند، گفت: «اگر پاسخی به این پرسش‌ها داده شد و حق باز هم با خودروسازان بود، باید به آن‌ها وام داد.»

به نظر می‌رسد کشمکش میان موافقان و مخالفان کمک به صنعت خودروسازی ایران تنها جنبه اقتصادی و کارشناسی ندارد. ریشه این اختلافات را می‌توان در کشمکش‌های سیاسی میان دولت و برخی نمایندگان منتقد جست‌وجو کرد. شاید به همین دلیل کارشناسان اقتصادی معتقدند در شرایط حاضر برای بررسی بی‌طرفانه‌ درست و یا غلط بودن تصمیمات اتخاذ شده مناسب نیست.

لیلاز نیز تاکید کرد که فضای اقتصادی کشور به‌گونه‌ای است که ممکن است هر تصمیم درستی، اشتباه به نظر آید و هر تصمیم اشتباهی، درست. وی گفت: «خیلی نمی‌توان به تصمیمات اتخاذ شده ایراد گرفت، چون فضا اجازه قضاوت صحیح را نمی‌دهد.»