آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران مجوز داده است تا برای بازدید از سایت نظامی پارچین از کارشناسان خود که تحت نظارت بازرسان این سازمان خواهند بود، استفاده کند. خبرگزاری آسوشیتدپرس این خبر را روز چهارشنبه (۱۹ اوت/ ۲۸ مرداد) بر اساس نسخه پیش‌نویس سندی که می‌گوید اختصاصا دریافت کرده، منتشر کرد. آسوشیتدپرس توافق ایران و آژانس را توافقی "غیرمعمولی" خوانده و افشای آن را "به طور قطع" موجب برآشفتن منتقدان توافق هسته‌ای میان ایران و شش قدرت جهانی خصوصا اسرائیل و منتقدان اوباما در آمریکا دانست.

ایران و شش کشور قدرتمند جهان (آمریکا، روسیه، بریتانیا، چین، فرانسه و آلمان) پس از یک دوره طولانی مذاکره برای پایان دادن به مناقشه اتمی جمهوری اسلامی، در روز چهارشنبه ۲۳ تیر (۱۴ ژوئیه) به توافق نهایی دست پیدا کردند.

سندی که به رویت خبرگزاری آسوشیتدپرس رسیده است نسخه پیش‌نویس متن نهایی است اما یک مقام آگاه که نخواست نامش فاش شود در گفت‌وگو با این آژانس خبری گفت که این نسخه با نسخه نهایی تفاوتی ندارد. بر اساس همین گزارش٬ عنوان این سند "توافق جداگانه ۲" است که حکایت از وجود توافق محرمانه‌ی دیگری میان آژانس و ایران دارد.

بیش‌تر بخوانید: تمایل سنای آمریکا به آگاهی بیشتر از نقش آژانس در برجام

بر اساس نسخه پیش‌نویس توافق ایران و آژانس٬ قرار است متخصصان ایرانی از نقاطی در سایت پارچین که آژانس انرژی اتمی اعتقاد دارد در آن‌ها فعالیت‌های مرتبط با پرونده اتمی در جریان است فیلم و عکس تهیه کنند و در اختیار آژانس قرار دهند. بازرسان آژانس معمولاً برای بررسی مدارک و شواهد نمونه‌هایی نیز از مواد در محیط بر می‌دارند که توافق پارچین این وظیفه را نیز برعهده‌ی متخصصان ایرانی قرار داده است تا برای بازرسان آژانس نمونه‌گیری‌های خواسته شده را انجام دهند.

با این‌همه میزان نمونه‌گیری در داخل سایت پارچین قرار است از هفت مورد فراتر نرود. امکان نمونه‌برداری‌های بیش‌تر در خارج از پارچین که هنوز مکان آن مشخص نیست، وجود دارد.

نسخه پیش‌نویس توافق ایران و آژانس هنوز به امضای طرفین نرسیده است اما اسم علی حسینی تاش٬ معاون راهبردی شورای عالی امنیت ملی٬ به عنوان امضاکننده نهایی سند از سوی ایران نوشته شده است که می‌تواند نشانه‌ای از حساسیت موضوع برای تهران باشد.

اطلاع شش قدرت جهانی از توافق ایران و آژانس

به گزارش آسوشیتدپرس اگرچه "توافق پارچین" به صورت مجزا از توافق اتمی جامع ایران و شش قدرت جهانی انجام شده است٬ اما شش قدرت جهانی توسط آژانس در جریان این توافق هستند و آن را به عنوان بخشی از توافق بزرگ‌تر با ایران تایید کرده‌اند.

بر اساس مقررات آژانس انرژی اتمی٬ همه اعضای آژانس موظف‌اند به این نهاد در خصوص فعالیت‌های اتمی خود گزارش دهند. در حالی در مورد برخی کشورهای عضو ارائه تنها یک گزارش سالیانه کفایت می‌کند که درباره برخی دیگر از اعضا٬ نظیر ایران٬ که متهم به فعالیت‌های هسته‌ای نظامی هستند٬ نظارت گسترده‌تری نظیر بازرسی‌های دقیق در نظر گرفته می‌شود. با این همه توافق اخیر آژانس و ایران برای واگذاری بازرسی به کارشناسان ایرانی از آن‌چه تا کنون عرف عملکرد آژانس در قبال کشورهای عضو محسوب می‌شده، به دور است.

بیش‌تر بخوانید: ایران ادعای "پاکسازی پارچین" را رد کرد

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سازمان‌های جاسوسی غربی گمان می‌برند که ایران در پارچین آزمایش‌های انفجاری شدیدی را انجام داده که از ملزومات ساخت چاشنی بمب اتمی بوده است. دولت ایران ایران اما ارتباط این مرکز با فعالیت‌های هسته‌ای را رد می‌کند و می‌گوید که دسترسی به این تاسیسات به دلیل نظامی بودن شامل تعهدات ایران در چارچوب "معاهده منع گسترش سلاح‌های اتمی" نمی‌شود.

"پارچین" در جنوب شرقی تهران واقع شده است. این مرکز یک پادگان نظامی به شمار می‌رود که در اختیار سپاه پاسداران قرار دارد.

«یک قرارداد فنی معمولی»

به گزارش آسوشیتدپرس دولت آمریکا بدون افشای محتوای قرارداد ایران و آژانس٬ آن را یک "قرارداد فنی معمولی" برای بازرسی از پارچین خوانده است و وجود توافقی پنهانی میان ایران و آژانس را که به منافع ایران نزدیک است، رد کرده است.

جان کری٬ وزیر امور خارجه آمریکا٬ در این‌باره گفته است که سند پارچین مثل دیگر قراردادهای معمولی آژانس انرژی اتمی با اعضای خود است. با این‌همه یوکیا آمانو٬ مدیر آژانس انرژی اتمی٬ پیش از این در گفت‌وگو با نماینده‌های جمهوری‌خواه آمریکا٬ با اعلام محرمانه بودن اسناد توافق از در میان گذاشتن مفاد آن خودداری کرده بود.

بیشتر بخوانید: آمانو: آژانس مفاد توافق محرمانه با ایران را افشا نخواهد کرد

در پی این امر لیندسی گراهام٬ رئیس جمهوری‌خواه کمیته فرعی تخصیص بودجه سنای آمریکا٬ با طرح درخواست دریافت کپی از هر توافقی میان آژانس و ایران، تهدید کرد که در صورت برآورده نشدن این امر آمریکا کمک مالی خود به آژانس را قطع خواهد کرد.

به گزارش آسوشیتدپرس سخنگوی آژانس انرژی اتمی از موضع‌گیری فوری آژانس درباره آن‌چه متن توافق محرمانه با ایران خوانده شده، خودداری کرد. مقام‌های ایرانی نیز هنوز واکنشی به این گزارش نشان نداده‌اند.