مجمع گفت‌وگوی تهران، بیست و سومین کنفرانس بین‌المللی خلیج فارس، روز سه شنبه (۱۷ دی‌ماه) در دفتر مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امورخارجه ایران، آغاز به کار کرد. بررسی آخرین تحولات منطقه، بررسی طرح‌های همکاری منطقه‌ای و طرح صلح هرمز از موضوع‌های نشست امروز عنوان شده‌اند.

به نوشته رسانههای ایران، یوسف بن علوی، وزیر خارجه عمان و حامد کرزی، رئیس جمهور پیشین افغانستان، برخی از سفرای مقیم کشورهای مختلف و شماری از کارشناسان منطقه‌ای از جمله حاضران در این نشست امروز بودند.

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران سخنران افتتاحیه این نشست بود.

او سخنرانی خود را با اشاره به از کشته‌شدن قاسم سلیمانی به عنوان "یکی از دوستان شجاع، با تدبیر، خردورز و آرمان‌خواه" خود به واسطه جنایت و تروریسم دولتی آمریکا" آغاز کرد. او آنچه در روز جمعه، ۱۳ دی‌ماه اتفاق افتاد را، "نه تنها حمله به حاکمیت ملی عراق و ترور وحشیانه و بزدلانه" سلیمانی نامید که آن را "هدف قراردادن  یکی از ارکان تأمین‌کننده امنیت" در منطقه در برابر "توطئه‌های گوناگون، از القاعده تا داعش و جبهه‌ی النصره" نامید. او این گروه‌ها را "دست‌پرورده‌ آمریکا" دانست که "بزرگترین دشمن خود ررا سردارانی چون سلیمانی می‌دانند."

وزیر امور خارجه ایران از کشتن قاسم سلیمانی به عنوان "خطایی راهبردی برخاسته از حماقت و تکبر رئیس جمهور بی‌ادب و گستاخ آمریکا" نام برد و تأکید کرد، "ایالات متحده آمریکا جواب قاطع و حتمی گستاخی خود را در زمان و مکانی که حداکثر درد را احساس کند، خواهد گرفت".

وزیر امور خارجه ایران گفت که آمریکا با این "ترور، باب روش‌هایی را باز کرده است که دیر یا زود گریبان خودش را از شرق تا غرب عالم خواهد گرفت."

"رویکردی روان‌پریشانه و ناقض حقوق بین‌الملل"

محمدجواد ظریف همچنین با اشاره به توییت رئیس جمهور آمریکا در مورد تهدید به هدف قرار دادن ۵۲ نقطه از جمله مکان‌های فرهنگی ایران، رویکرد آمریکا را "رویکردی روان‌پریشانه و ضد حقوق بین‌الملل" نامید. وزیر امور خارجه ایران گفت که ایالات متحده بار دیگر ثابت کرده است که هیچ تعهد و احترامی به قواعد و قوانین آمره بین‌المللی ندارد.

دونالد ترامپ، در توییتی تهدید کرده بود که اگر ایران به آمریکایی‌ها یا منافع این کشور در تلافی کشتن قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، حمله کند، این کشور۵۲ نقطه در ایران ( به شمار گروگان‌های آمریکایی در گروگانگیری سال ۱۳۵۸) را هدف قرار می‌دهد.  او برخی از این اهداف را "برای ایران و فرهنگ ایرانی" بسیار مهم دانسته بود.

"سوء محاسبات آمریکا از اوضاع داخلی ایران و منطقه"

ظریف در ادامه سخنرانی خود در مجمع گفت‌وگوی تهران، با اشاره به "تشییع مردمی و بی‌سابقه‌‌‌ای که ملت‌های ایران و عراق از پیکرهای سردار شهید سلیمانی و ابومهدی المهندس" انجام دادند، به "سوءمحاسبات و برداشت‌های غلط آمریکا از اوضاع داخلی ایران و منطقه" اشاره کرد. او گفت آمریکا برای چندمین بار نشان داد که چگونه می‌تواند "گام‌های خطرناکی را در ناامن‌ کردن جهان" بردارد. به اعتقاد او بسیاری از رؤسای جمهوری آمریکا، "یک منطقه و حتی جهان را برای اهداف کوته‌بینانه سیاست داخلی خود" به آتش و خون کشیده‌اند.

به گفته‌ی ظریف "به دلیل تجاوزهای بی‌پایان آمریکا و درگیری‌های چند سال اخیر"،  "منطقه دچار وضعیت جنگ بی‌پایان، افراطی‌گری و خشونت " شده است. او جنگ را "استثنائی در روابط بین‌الملل" دانست که به دلیل "نگرش آمریکا و دنباله‌روان او" در منطقه تبدیل به "هنجار و قاعده" شده است. به اعتقاد او این "حلقه معیوب" باید "توسط کنشگران منطقه و تمامی متعهدان به صلح و آرامش شکسته شود."

وزیر امور خارجه ایران "اختلال شناختی و سوء‌محاسبات را صرفا منحصر به ایالات متحده" ندانست. به گفته‌ی او "برخی متحدین و همفکران منطقه‌ای آمریکا نیز، به دلیل وابستگی مطلق به بیگانگان و خرید مشروعیت و امنیت از خارج، همین مسیر غلط و فاجعه بار را در پیش گرفته‌اند". محمدجواد ظریف این مسیر را مسیری دانست  که به "شکاف‌ها و نبردهایی" انجامیده است که "فضای تنفس را برای نیروهای شر در داخل و خارج منطقه فراهم کرده است" که  به گفته‌ او " با سوءاستفاده از این شرایط و از طریق برساختن تهدیدهای جعلی و ناامن سازی‌های مصنوعی به گسترش حضور نامشروع و غیرقانونی نظامی خود در منطقه بپردازند." او فروش "صدها میلیارد دلار سلاح" به منطقه را "وجه دیگر این سیاست‌های مخرب و آتش‌افراوزانه دانست".

"راه‌حل بحران کنونی: ارتقاء همبستگی درون منطقه‌ای، تفاهم مشترک"

ظریف با اشاره بر "تجمیع و تعمیق بحران‌ها" در منطقه گفت، «به عنوان وزیر خارجه ایران عمیقا معتقدم، راه‌حل بحران‌های کنونی در واقع نزدیک و در دسترس است.»

او با اشاره به "پارادایم تحمیل شده بر منطقه که بر این اصل استوار است که سلاح آمریکایی و جنگ امنیت می‌آورد"، ضامن امنیت و صلح پایدار در غرب آسیا و خلیج فارس را "ارتقاء همبستگی درون منطقه‌ای، تفاهم مشترک و روابط مبتنی بر همکاری" دانست.

ظریف "تغییر پارادایمی"، "شجاعت" و "تلاش دسته‌جمعی" را لازمه رسیدن به راه‌حل برای بحران‌های کنونی منطقه دانست.

او تنها روش "واقع‌بینانه خروج از تسلسل بحرانی کنونی" را "پذیرش پارادایم فراگیری و هم‌افزایی منطقه‌ای" دانست وگفت: «این نقطه مهمی در تاریخ منطقه و جهان است تا ما کشورهای پیرامون تنگه هرمز، با کنارگذاشتن پارادایم حذف و دشمن‌تراشی بر اساس توهم خرید امنیت و توسعه از خارج، به سوی آیندهای شکوفا با چشم اندازی روشن برای نسلهای آتی برویم.»

او "گفت‌وگوی فراگیر و جامع درون‌منطقه‌ای" را آن‌چیزی دانست که امروز منطقه بیش از هرزمان دیگری به آن نیازمند است. طرحی که به گفته‌ی او امروز با ابتکار رئیس جمهور ایران، به عنوان پویش صلح هرمز شناخته میشود.

وزیر امور خارجه ایران، مسیری که آمریکا برای خود و منطقه پیش گرفته است را "مسیر ناامنی، جنگ و خونریزی" دانست و "اخراج ایالات متحده از غرب آسیا" را "سرنوشت محتوم استفاده افسارگسیخته واشنگتن از ابزارهای جنگ، تحریم و ترور" خواند. محمدجواد ظریف جمهوری اسلامی ایران را "راه‌حل‌گرا" خواند و گفت: «تهران همچنان لنگر صلح و امنیت و محور توسعه منطقهای خواهد ماند.»

عدم صدور ویزا برای ظریف برای سفر به نیویورک

به نوشته خبرگزاری‌های داخلی، در حاشیه نشست مجمع گفت‌وگوی تهران، محمدجواد ظریف در جمع خبرنگاران به اخبار مربوط به عدم صدور ویزا برای سفر او به نیویورک و شرکت در اجلاسی در شورای امنیت سازمان ملل واکنش نشان داد.

وزیر امور خارجه ایران با اشاره به اینکه توافق برای حضور او در این نشست "از مدتها قبل بوده"، گفت: «اما آمریکاییها سعی دارند این تصور را ایجاد کنند که این نشست بعد از ترور شهید سلیمانی درخواست شده و آنها فرصت صدور ویزا ندارند. اما چندین هفته قبل درخواست ویزا رفته است و حتما فرصت کافی داشتند.»

او با اشاره به این که تمایل زیادی به شرکت در این اجلاس، در این شرایط نداشته" ادامه داد، "اما اجلاس ویژه شورای امنیت برای حفاظت از منشور فرصتی بود که جنایات آمریکا را در آن مطرح کنیم."

وزیر امور خارجه ایران گفت: «وحشت‌شان از این است که کسی بیاید و در سازمان ملل  واقعیات را برای مردم آمریکا بگوید. البته آنها اشتباه می‌کنند که فکر می‌کنند دنیا در نیویورک خلاصه می‌شود. شما از تهران هم می‌توانید با مردم آمریکا صحبت کنید و خواهیم کرد.»