محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، ضمن ابراز خوش‌بینی درباره اجرایی شدن اینستکس، بار دیگر تأکید کرد که جمهوری اسلامی از "میزان تعهد اتحادیه اروپا و کشورهای عضو این اتحادیه" به اجرای برجام ناراضی است.

وزیر خارجه ایران که امروز دوشنبه ۱۸ آذر (نهم دسامبر) برای شرکت در نشست وزیران امور خارجه کشورهای عضو اجلاس موسوم به "قلب آسیا" با محوریت بررسی روند توسعه افغانستان به ترکیه سفر کرده است، پس از ورود به این کشور گفت که در جریان و حاشیه این اجلاس ممکن است با برخی مقامات شرکت‌کننده در اجلاس از کشورهای دیگر نیز رایزنی و گفت‌وگو کند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

به گزارش ایسنا، ظریف در پاسخ به پرسشی در خصوص نشست جمعه گذشته کمیسیون مشترک برجام در وین، بار دیگر گفت: «ما حتما از میزان تعهد اتحادیه اروپا و کشورهای عضو به اجرای برجام ناراضی هستیم و این موضوع در روز جمعه به صورت واضح از سوی ایران و همچنین دو کشور غیر اروپایی برجام یعنی روسیه و چین با صراحت و با هماهنگی قابل توجهی از سوی سه کشور مطرح شد.»

محمدجواد ظریف همچنین پیوستن شش کشور اروپایی به اینستکس را "اقدامی مثبت" دانست، اما در عین حال بر لزوم "عملیاتی شدن" آن تأکید کرد.

وزیر خارجه ایران هم‌زمان ابراز خوش‌بینی کرد که "با امضای تفاهم‌نامه بین طرف ایرانی و اروپایی اینستکس، احتمال اینکه این روش و مکانیزم در آینده به اجرا درآید، وجود دارد."

روز ۲۹ نوامبر کشورهای هلند، بلژیک، دانمارک، فنلاند، نروژ و سوئد، در بیانیه مشترکی پیوستن خود به اینستکس را اعلام کردند. این کشورها در عین حال پیوستن خود به این کانال مالی را به پایبندی کامل ایران به تعهدات این کشور در قبال برجام مشروط کرده‌اند.

وزارت خارجه ایران در نخستین واکنش خود، از پیوستن کشورهای یاد شده به اینستکس استقبال کرد. عباس عراقچی، معاون سیاسی این وزارتخانه نیز اقدام مزبور را "ارزشمند" خواند، اما درباره کارآمدی آن ابراز تردید کرد.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

اقدام این شش کشور با واکنش‌های تندی هم روبه‌رو شد. ریچارد گرنل، سفیر آمریکا در آلمان، حمایت کشورهای اروپایی از ایران هم زمان با سرکوب معترضان داخلی و قطع اینترنت را محکوم کرد. وزارت خارجه اسرائیل نیز ضمن انتقاد از این اقدام، اعلام کرد: «اگر جان‌باختگان تظاهرات اخیر حمایت اروپایی‌ها از رهبران ایران را می‌شنیدند، در گور می‌لرزیدند.»

نخست‌وزیر اسرائیل نیز گفت که کشورهایی اروپایی باید به خاطر تجارت با جمهوری اسلامی "از خود شرم‌زده باشند". بنیامین نتانیاهو همچنین گفت که پیوستن کشورهای اروپایی به اینستکس "جمهوری اسلامی را به سرکوب بیشتر اعتراضات تشویق می‌کند."

اتحادیه اروپا پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای اعلام کرد که با هدف نجات برجام، ساز و کار ویژه مالی برای معاملات تجاری غیردلاری با ایران موسوم به اینس‌تکس را راه‌اندازی خواهد کرد.

این کانال مالی قرار است بتواند صدور و فروش نفت و دیگر محصولات ایران به خارج را در شرایط تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی تسهیل کند. اما این ابزار که مهم‌ترین پروژه اروپایی‌ها برای حفظ ارتباط مالی و تجاری با ایران محسوب می‌شود، تاکنون نتوانسته اقدام موثری در راستای اهداف خود انجام دهد.