ظریف و عراقچی: فرصت آمریکا برای حفظ برجام رو به پایان است
۱۳۹۹ بهمن ۲۲, چهارشنبه
با نزدیک شدن به مهلت مجلس شورای اسلامی برای توقف اجرای پروتکل الحاقی، وزیر خارجه ایران و معاونش در دو اظهار نظر جداگانه به آمریکا هشدار دادند. اگر تا سوم اسفند تحریم‌ها برداشته نشود، ایران قدم بعدی را برخواهد داشت.
مذاکرات وین، ژوئیه ۲۰۱۵عکس: picture alliance/AA
تبلیغات
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در بیانیه‌ای که به مناسبت سالگرد پبروزی انقلاب اسلامی صادر کرده، به آمریکا هشدار داده که با استفاده از فرصت دولت جدید، رویکرد تازه‌ای را در قبال ایران بیازماید وگرنه به گفته او"پنجره کنونی در حال بسته شدن است".
ظریف در این بیانیه گفته است: «به زودی دولت من مجبور خواهد بود تا اقدام جبرانی تازه‌ای اتخاذ کند، در پاسخ به عدم پایبندی تاسف‌بار آمریکا و اروپا به تعهداتشان ذیل توافق هسته‌ای. این اقدام جبرانی همانگونه که توسط پارلمان ما مقرر شده بود و در انطباق با حقوق ما در چارچوب برجام شامل گسترش برنامه هسته‌ای ما و کاهش همکاری‌مان با بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی است.»
مجلس ایران در آذرماه کلیات طرحی را با عنوان "اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها" تصویب کرد که بر اساس آن در صورتی که تا دو ماه پس از تصویب نهایی این طرح تحریم‌های آمریکا علیه ایران لغو نشود، ایران اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف خواهد کرد. این مهلت سوم اسفند (۲۱ فوریه) به پایان می‌رسد.
ظریف در بیانیه خود تاکید کرده که تنها راه جلوگیری از وقوع چنین چیزی بازگشت کامل آمریکا به برجام است.
موضع مشابه عراقچی
عباس عراقچی، معاون سیاسی ظریف نیز در گفت‌وگو با یک شبکه تلویزیونی چین به دولت بایدن هشدار داده که زمان برای حفظ برجام رو به پایان است. او تصریح کرده که ایران آماده است تا پس از لغو تمام تحریم‌های آمریکا به سرعت به تعهداتش باز گردد.
جمهوری اسلامی در سال ۲۰۱۹ یک سال پس از خروج آمریکا از برجام لغو تعهداتش را به صورت گام به گام آغاز کرد. در حال حاضر ایران مشغول غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم و نیز ساخت فلز اورانیوم است که هردو بر خلاف توافق اتمی هستند.
طبق آخرین اظهارات مقامات دولت بایدن، آمریکا خواهان آن است که جمهوری اسلامی اولین گام را با بازگشت به تعهدات برجامی بردارد.
عراقچی در پاسخ به این پرسش که بالاخره کدام یک از طرفین باید قدم اول را بردارد گفته است: «وضعیت کاملاً روشن است. این ایران نیست که برجام را ترک کرد بلکه ایالات متحده بود که از این توافق خارج شد. ایالات متحده تصمیم گرفت که مشارکت خود را در برجام متوقف کند آنها میز را ترک کردند و دوباره تحریم‌ها را اعمال کردند. آنها حتی تحریم‌های جدیدی را علیه ایران اعمال کردند. اکنون، اگر سیاست آنها این است که به برجام برگردند و دوباره یک عضو برجام شوند باید تحریم‌ها را بردارند.»
عراقچی تاکید کرد که اقدامات ایران واکنشی به خروج امریکا از برجام و نقض توافق بوده است. با این حال گفت این اقدامات در چارچوب برجام بوده و بر اساس بند ۳۶ این توافق است.
بند ۳۶ برجام ناظر بر «ساز و کار حل و فصل اختلافات» میان طرفین است.
مذاکره بر سر برنامه موشکی؛ به هیچ وجه
آمریکا و کشورهای اروپایی گفته‌اند که باید در مذاکرات جدید با ایران موضوع برنامه موشکی جمهوری اسلامی و نیز دخالت ایران در کشورهای منطقه نیز مورد بحث قرار گیرد.
عباس عراقچی احتمال گفت‌وگو بر سر مسائلی غیر از برنامه هسته‌ای ایران را به طور کامل رد کرد و گفت: «به هیچ وجه...برجام تنها در مورد برنامه هسته‌ای ایران است و دو رکن دارد که شامل محدودیت در برنامه صلح آمیز هسته‌ای ما در ازای لغو تحریم‌ها است و همین.»
معان وزارت امور خارجه ایران تصریح کرد که مذاکره نکردن بر سر موضوعات دیگر تصمیم و توافق همه طرفها در برجام بوده است.
او ادامه داد: «ما حاضر به درگیر شدن در موضوعات دیگری از جمله مسائل منطقه‌ای و توانایی‌های دفاعی خود نیستیم خصوصاً اینکه ایالات متحده ثابت کرده است یک طرف ناشایست در مذاکرات است و اروپایی‌ها هم ثابت کرده‌اند که قادر به تحقق وعده‌های خود نیستند.»
وقت زیادی باقی نمانده است
عباس عراقچی با اشاره به مهلت داده شده از سوی مجلس گفت: «اگر تحریم‌ها قبل از آن تاریخ (سوم اسفند) لغو نشوند، ما راهی نداریم جز اینکه تصمیمی را که گرفته شده است، اجرا کنیم تا از این طریق پروتکل الحاقی را متوقف نماییم و این بدان معنی است که تعداد بازرسی‌ها و تعداد بازرسان بین المللی در ایران کاهش می یابد.»
او درعین حال تاکید کرد که ایران در ان‌پی‌تی باقی می‌ماند و توافقش با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را خواهد داشت و بازرسان هم به کارشان در ایران ادامه می‌دهند اما ٬٬نه به اندازه پروتکل الحاقی که به آنها اجازه می دهد ٬٬.
پروتکل الحاقی امکان بازرسی‌های سرزده از سایت‌های اتمی ایران را به بازرسان آژانس می‌دهد.
عراقچی زمان باقیمانده تا پایان مهلت مجلس (سوم اسفند) را بسیار کوتاه دانست چرا که بعد از آن تعطیلات نوروز است و بعد از تعطیلات نوروز نیز مقدمات انتخابات ریاست جمهوری در خرداد آغاز می‌شود.
به گفته او: «همه می دانند که در طول مبارزات انتخاباتی، هیچ کس ترجیح نمی دهد مذاکره کند پس ما زمان بسیار محدودی داریم.»
معاون وزارت خارجه ایران با تاکید بر اینکه دولت بایدن باید خیلی زود تصمیم بگیرد، گفت: «ما عجله‌ای نداریم اما دولت جدید ایالات متحده باید سیاست‌های خود را در مورد برجام خیلی سریع تنظیم کند. در غیر این صورت، این فرصت ممکن است از بین برود.»
خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند
با امضای دونالد ترامپ، آمریکا از برجام خارج شد. سال گذشته شرکت‌های آلمانی ۵/ ۳ میلیارد یورو به ایران و ۱۱۱ میلیارد یورو به آمریکا صادر کردند. معاملاتی که با خروج آمریکا از برجام به خطر افتاده‌اند در این گزارش تصویری:
عکس: Reuters/J. Ernst
با این امضای دونالد ترامپ، دولت آمریکا نه تنها از توافقنامه اتمی "برجام" خارج شده، بلکه می‌خواهد تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی را نیز بار دیگر از سر گیرد. بدین ترتیب هر شرکتی که با آمریکا و با دلار در سطح جهانی معامله می‌کند در صورتی که با ایران معامله کند، می‌تواند مشمول جریمه سنگینی بشود.
عکس: Reuters/J. Ernst
بسیاری از شرکت‌ها و بخصوص بانک‌ها معنی نقض تحریم‌ها را بخوبی می‌دانند. کومرتس بانک آلمان در سال ۲۰۱۴ مجبور به پرداخت یک میلیارد و پانصد میلیون دلار و گروه "بی ان پی پاریبا" فرانسوی حتی ۹ میلیارد دلار جریمه پرداخت کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
به گزارش اتاق بازرگانی آلمان، ده هزار شرکت آلمانی با ایران رابطه تجاری دارند و ۱۲۰ شرکت این کشور حتی با نیروی کار خود در ایران حضور دارند. آلمان در سال گذشته ۳ و نیم میلیارد یورو به ایران صادرات داشته درحالیکه ارزش صادرات آن به آمریکا بالغ بر ۱۱۱ میلیارد یورو بوده است.
عکس: picture-alliance/dpa/F. Motahari
ایرباس بزرگترین بازنده خروج آمریکا از برجام است. در ژانویه سال ۲۰۱۷ ایران سفارش خرید یکصد فروند هواپیمای ایرباس را به ارزش ۲۳ میلیارد یورو داد. سه فروند هواپیما به ایران تحویل داده شد و حالا آمریکا اجازه صادرات این هواپیما به ایران را لغو کرده است. کمپانی اروپایی ایرباس بخشی از تولیدات خود را در آمریکا تامین می‌کند.
عکس: FARS
کمپانی آمریکایی بوئینگ دو قرارداد با شرکت‌های ایرانی آسمان برای فروش ۳۰ عدد هواپیما به ارزش ۳ میلیارد دلار و نیز قرارداد فروش ۸۰ فروند هواپیما با شرکت ایران ایر به ارزش ۱۶ میلیارد دلار امضا کرد. این سفارش‌ها هیچگاه در تولید لحاظ نشدند و حالا هم دنیس مویلنبرگ، مدیریت بوئینگ، اعلام کرده است که "ما پیرو سیاست دولت آمریکا هستیم".
عکس: picture-alliance/dpa/Stringer
تاریخ اولین حضور زیمنس در ایران به کشیدن خط تلگراف لندن – بمبئی در ۱۵۰ سال پیش برمی‌گردد. جو کایزر، مدیر کمپانی زیمنس، از نخستین مدیران آلمانی بود که در آغاز سال ۲۰۱۶ به ایران سفر کرد و قراردادهای میلیاردی فروش توربین‌های گازی و مدرنیزه کردن قطارهای ایران را به امضا رساند.
عکس: picture-alliance/dpa/T. Hase
کمپانی هنکل هیچگاه از بازار ایران خارج نشد و به همین دلیل جایگاه قدرتمندی در صنایع تولید شوینده و چسب دارد. "کاسپار رورستد"، مدیر پیشین این کمپانی، در سال ۲۰۱۵ و قبل از "برچیده شده تحریم‌ها" گفته بود: «فروش میلیونی ما در بازار ایران (سه رقم دارد) و به افزایش آن هم خوشبین هستیم.» این کمپانی سال گذشته ۲۰ میلیارد یورو فروش داشته که یک درصد آن از بازار ایران است.
عکس: picture-alliance/dpa/M. Hitij
کمپانی دایملر، ایران خودرو و ماموت در ماه دسامبر سال ۲۰۱۷ قرارداد طولانی مدت تولید کامیون در ایران را به امضا رساندند. دایملر آلمان در سال ۲۰۱۰ سهم خود را در خودروسازی ایران واگذار کرده بود.
عکس: MEHR
کمپانی خودروسازی فولکس واگن هم تصمیم داشت از اواسط سال ۲۰۱۷ میلادی با کمک ایران خودرو و ماموت با مدل‌های تیگوان و پاسات وارد بازار ایران شود. این خودروها در نمایشگاه بین‌المللی خودرو تهران در سال گذشته نیز عرضه شدند.
عکس: jamejamonline
بازار خودروی ایران بصورت "سنتی" در دست صنایع خودروسازی فرانسه است. این صنایع از آنجایی که با آمریکا رابطه‌ای ندارند، دستشان برای سرمایه‌گذاری در ایران بازتر است. کمپانی "PSA" در سال ۲۰۱۶ قرارداد همکاری برای تولید سه مدل پژو را در سال ۲۰۱۶ با ایران خودرو به امضا رساند. این سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیون یورویی هنوز به نتیجه و سودی نرسیده و طرف ایرانی هم توان مالی ندارد.
عکس: Tasnim
خودروساز فرانسوی رنو در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد یک سرمایه‌گذاری بزرگ به همراه خط تولید در ایران خواهد داشت. کارلوس غُصن (یا به فرانسوی گون- Carlos Ghosn) مدیر اجرایی شرکت‌های خودروسازی رنو در آن زمان گفته بود که "بازار ایران دارای پتانسیل بی‌نظیری است".
عکس: IRNA
بازار و صنایع نفت و گاز ایران یکی از بازارهای جالب توجه برای شرکت‌های بین‌المللی است. شرکت ایتالیایی "سایپم" (Saipem) که در عرصه تولید خط لوله و پایانه‌های نفت و گاز فعال است قرادادی به مبلغ ۳ میلیارد و پانصد میلیون یورو با ایران امضا کرده است.
عکس: Mehr
رئیس کمپانی نفتی اِنی (Eni)، کلادیو دسکالزی هم جزو اولین مدیرانی بود که با پایان تحریم‌ها راهی تهران شد. دو طرف تمایل به همکاری داشتند اما قراردادها در حد "مطالعات برای توسعه میدان کیش و فاز سوم میدان دارخوین" باقی ماند. از سوی دیگر انی از ایران طلبکار است که به دلیل تحریم‌ها امکان پرداخت بدهی برای ایران وجود نداشت.
عکس: picture-alliance/AP Photo/A. Medichini
برخلاف کمپانی ایتالیایی انی، کمپانی بریتانیایی – هلندی "شل" سال‌ها به دلیل تحریم‌ها راهی را پیدا نمی‌کرد تا بتواند بدهی دو میلیارد دلاری خود به ایران را پرداخت کند. کمپانی نفتی شل سفارش جدید دیگر به ایران نداده و قراردادهای جدید هم در حد "مطالعه برای توسعه میادین آزادگان جنوبی، یادآوران و کیش" است.
عکس: FARS
کمپانی فرانسوی توتال اعلام کرد که پنج میلیارد دلار در میدان پارس جنوبی سرمایه‌گذاری می‌کند. دولت آمریکا در مورد این سرمایه‌گذاری "استثنا" قائل شد و اجازه آن را صادر کرد. حال امکان دارد با تحریم‌های جدید این اجازه هم لغو شود. پاتریک پویان، مدیرعامل توتال، در ماه مارس ابراز امیدواری کرد تا اجازه آمریکا به‌قوت خود باقی بماند. او گفت در غیر این صورت ما بار دیگر برای دریافت اجازه تلاش خواهیم کرد.
