در آستانه نشست اضطراری اتحادیه اروپا برای تصویب نهایی تحریم‌های بی‌سابقه نفتی علیه ایران و در بحبوحه جنگ لفظی میان ایران و قدرت‌های غربی بر سر امنیت تنگه هرمز٬ به‌عنوان مهم‌ترین راه دریایی برای انتقال نفت مورد نیاز جهان٬ یک ناو هواپیمابر آمریکایی روز یک‌شنبه (۲۲ ژانویه/۲ بهمن) بدون هیچ مشکل و حادثه امنیتی از تنگه هرمز عبور کرد و به خلیج فارس رسید.

این اتفاق یک روز پس از عقب‌نشینی آشکار ایران از تهدیدهای پیشین‌اش مبنی بر اقدام جدی در صورت بازگشت شناور آمریکایی به تنگه هرمز رخ داده است. ناو هواپیمابر آمریکایی در حالی با عبور از تنگه هرمز وارد خلیج فارس شده‌ است که کشتی‌های بریتانیایی و فرانسوی در اقدامی هماهنگ آنها را همراهی می‌کردند.

به گزارش خبرگزاری رویترز٬ مرکز فرماندهی نیروی دریایی آمریکا اعلام کرد که ناو هواپیمابر آبراهام لینکلن یک عبور «رایج و روتین» از تنگه هرمز را با موفقیت پشت‌سر گذاشته و به گفته یکی از سخنگویان ناوگان پنجم آمریکا (مستقر در خلیج فارس) همه‌چیز بر اساس برنامه‌های قبلی بدون بروز هیچ مشکلی پیش رفته است.

ناو لینکلن٬ اولین ناو هواپیمابر آمریکایی است که از اواخر دسامبر تا کنون وارد خلیج فارس شده و گفته می‌شود این یک جابجایی عادی است که پس از رفتن ناو جان استنیس صورت گرفته است. این ناو دست‌کم ۹۰ فروند هواپیمای جنگی و هلیکوپتر را حمل می‌کند.

واکنش مقامات ایرانی از آنجا آغاز شده بود که امیر عطاالله صالحی٬ فرمانده کل ارتش ایران٬ پس از ترک خلیج فارس توسط ناو جان استنیس٬ نسبت به بازگشت آن هشدار داده بود: «من توصیه و تاکید می‌کنم که ناو آمریکایی به خلیج فارس بازنگردد... ما عادت نداریم که بیش از یک بار هشدار بدهیم.»

این تهدیدها در کنار تهدید مقامات ایرانی به بستن تنگه هرمز در صورت آغاز تحریم صادرات نفت کشور٬ با افزایش احتمال رویارویی نظامی ایران و ایالات متحده٬ منجر به افزایش مقطعی بهای نفت در بازارهای جهانی شد٬ اما واکنش قاطع قدرت‌های غربی را در پی داشت. واشنگتن بارها تاکید کرد که چنین اقدامی واکنش شدید ایالات متحده را در پی خواهد داشت و گشت‌های بین‌المللی دریایی آمریکا باز بودن و باز ماندن تنگه هرمز را تضمین خواهند کرد.

عقب‌نشینی آشکار مقامات ایرانی؛ هراس از هزینه‌های ادامه تهدید

هم‌اکنون کار به جایی رسیده که چند تن دیگر از مقامات متنفذ نظامی و سیاسی٬ از جمله وزیر دفاع جمهوری اسلامی مجبور شده‌اند تا حرف‌های فرمانده ارتش را پس بگیرند و طوری نشان دهند که همه اتفاقات عادی و از تحرکات رایج آمریکا بوده و هیچ اتفاق خارق‌العاده‌ای رخ نداده است.

در یکی از آخرین موارد٬ سردار حسین سلامی٬ جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی٬ در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا تاکید کرده که بازگشت ناوهای آمریکایی و این جابجایی‌ها امری عادی است که با هدف افزایش حضور آنها در منطقه انجام می‌شود و نباید تعبیر و تفسیر دیگری از آن داشت.

مقامات پنتاگون٬ وزارت دفاع آمریکا به‌طور مشخص و مستقیم به این اظهارات واکنشی نشان نداده‌اند و همواره تاکید کرده‌اند که به شرکا و هم‌پیمانان خود در خاورمیانه و سراسر جهان اطمینان می‌دهند که نخواهند گذاشت آسیبی به تجارت بین‌الملل و جریان حمل نفت وارد شود.

کارت «تهدید امنیت تنگه هرمز» که مهم‌ترین و استراتژیک‌ترین آب‌راه دنیاست و روزانه نزدیک به ۲۰ درصد از نفت مورد نیاز جهان (۱۶ میلیون بشکه) از آن عبور می‌کند٬ کارتی حیاتی است که ایران خیلی زود با بالا گرفتن تنش‌ها و جدی‌تر شدن تهدیدها وارد بازی کرده است. اما گویا مقامات ایران انتظار واکنشی چنین شدید و گسترده از سوی مقامات غربی را نداشته و حالا به‌طور محسوسی عقب نشسته و فقط نظاره‌گر آمد و شد شناورهای غول‌پیکر آمریکایی در تنگه است.

برخی از تحلیل‌گران می‌گویند اگرچه عقب‌نشینی ایران از لفاظی درباره به خطر انداختن امنیت تنگه هرمز کاملا محسوس است٬ اما هنوز هیچ نشانه‌ای از عقب‌نشینی یا تغییر رویکرد و مواضع در مسئله هسته‌ای که موضوع اصلی تقابل ایران و غرب است٬ نمی‌توان یافت.

این در حالی است که اقتصاد ایران در سراشیبی سقوط قرار گرفته و ارزش پول ملی سیری به‌شدت نزولی در پیش گرفته است. التهاب بازار در ایران ناشی از تهدید به تشدید تحریم‌ها است.

ایالات متحده به‌زودی تحریم‌های گسترده‌تری را علیه ایران اعمال خواهد کرد که بانک مرکزی جمهوری اسلامی را هم هدف قرار خواهد داد و اتحادیه اروپا نیز در اقدامی بی‌سابقه قرار است امروز دوشنبه (۲۳ ژانویه/۳ بهمن) تصمیم نهایی را درباره مسئله قطع واردات نفت از ایران بگیرد.

در صورت تصویب نهایی تحریم‌های اتحادیه اروپا٬ ۱۸ درصد از درآمدهای نفتی ایران که از طریق صادرات روزانه ۴۵۰ هزار بشکه نفت به اروپا تامین می‌شد٬ بر باد خواهد رفت.

گفته می‌شود هدف از همه این اقدامات وادار کردن ایران به بازگشت به میز مذاکره و متوقف کردن فعالیت تاسیسات بحث‌برانگیز غنی‌سازی است٬ اگرچه عوارض تحریم‌ها اقتصاد ایران را به سمت فروپاشی سوق می‌دهد.

EN/DK