دویچه وله: آقای مجید جلالی، در آستانه‌ی آغاز نهمین فصل لیگ برتر فوتبال ایران قرار داریم. شما به عنوان کارشناس و مدرس فیفا، چه چشم‌اندازی را برای فصل آینده‌ی فوتبال ایران می‌بینید، با توجه به این که تیم ملی فوتبال ایران از راهیابی به مسابقات جام جهانی ناکام ماند و تیم‌های باشگاهی ایران نیز در فصل گذشته حضورکم‌فروغی را در صحنه‌ی جام بازی‌های آسیا داشتند؟

مجید جلالی: به نظر من از چند منظر می‌شود به این موضوع پرداخت. اگر ما بخواهیم نکات مثبت لیگ آینده را ابتداً مورد بررسی قرار بدهیم، به اعتقاد من بهترین وجه‌ای که می‌شود در موردش صحبت کرد، این است که سازمان لیگ برای اولین‌بار تاریخ شروع، تاریخ نیم‌فصل و تاریخ پایان بازی‌ها را اعلام کرده و به طوری که قول داده است، حتا برنامه‌ی بازی‌ها را به ساعت و روز تا پایان رقابت‌ها بزودی اعلام خواهد کرد. در واقع این اولین بار است که سازمان لیگ اقدام به چنین کاری می‌کند و در صورتی که بتوانند یک برنامه کلی برای یکسال بدهد، این در آینده می‌تواند به مربی‌ها کمک کند که برای تیم‌شان بهتر برنامه‌ریزی کنند. قطعا این موضوع می‌تواند به پیشرفت کیفیت بازی‌ها از لحاظ فنی کمک قابل توجهی کند. تیم ملی ما از جام جهانی حذف شده است. شاید خود این مسئله یکمقدار باعث رکود از نظر جاذبه برای تماشاگران در این فصل بوجود بیاورد. به هرحال با فضاهای پرتنش و پرخبر در فوتبال ما و همینطور فضای بعضاً آلوده‌ای که وجود دارد، شاید لیگ ما برای شروع با اقبال عمومی از جانب تماشاگران مواجه نشود. خصوصا این که تیم‌های پرطرفدار ما هم مثل «پرسپولیس» در حال حاضر وضعیتی ندارد که بتواند تماشاگرانش را ارضاء کند. ولی طیف وسیعی از مربیان جوان الان مشغول کار شده‌اند. فکر می‌کنم حدود هفت مربی هستند که اینها شاید برای اولین‌بار در لیگ می‌خواهند به طور مستقل کار کنند و خود این می‌تواند نویدی برای آینده باشد. اگر از درون آنها مربی‌های خوب و بزرگی بیرون بیایند، این هم می‌تواند سرمایه‌گذاری‌ برای آینده‌ی مربی‌گری در ایران باشد. به طور کلی با توجه به وضعیت‌های اقتصادی که در حال حاضر باشگاه‌ها دارند، انتظار می‌رود که چالش‌هایی در طول لیگ برای تیم‌ها بوجود بیاید. شاید چهار یا پنج تیم از این قاعده بتوانند مستثنا باشند، ولی قطعا بقیه‌ی تیم‌ها در طول لیگ با مشکلات عدیده‌ای از نظر مالی مواجه خواهند شد که واقعاً چالش‌هایی جدی انتظارشان را می‌کشد.

دویچه وله: این چهار پنج تیمی که به آن اشاره کردید، چه تیم‌هایی هستند و چه طور می‌شود این حالت دو طبقه‌ای را در فوتبال ایران توضیح داد؟

مجید جلالی: به هرحال بعضی تیم‌ها هستند که در کنار آن صنایع و کارخانه‌ای که به آن وابسته هستند، یک ساختار تشکیلاتی مستقلی دارند. مثل تیم‌های «سپاهان»، «ذوب‌آهن» و «فولاد». اینها وضعیت بهتر و مناسب‌تری خواهند داشت. در کنار آنها بهرحال تیم‌‌هایی مثل «استقلال» و «پرسپولیس» تیم‌هایی هستند که در هرحال دولت همیشه به آنها نظر خاص دارد و آنها را مورد توجه قرار خواهد داد. ولی احتمالاً بقیه‌ی تیم‌ها با چالش‌های جدی مواجه خواهند شد.

دویچه وله: در فوتبال لیگ برتر ایران در سال‌های اخیر خیلی سرمایه‌گذاری انجام شده، حقوق‌هایی پرداخت می‌شود که با بوندس لیگای دو آلمان قابل مقایسه است. بازیکنان برجسته‌ی ایران دیگر نیازی ندارند به لیگ‌های عربی بپیوندند و همچنین سرمربیان خارجی با حقوق‌های هنگفت به ایران می‌آیند مانند «وینگادا و غیره. به نظر شما چرا علی‌رغم این همه سرمایه‌گذاری بی‌سابقه ما شاهد رشدی در فوتبال ایران نیستیم؟ به‌عنوان مثال: حدود ده پانزده‌سال پیش گفته می‌شد که اگر در فوتبال ایران پول بود، اگر خرج می‌شد، فوتبال ایران به جایی می‌رسید. حالا پول هست! چرا بازهم فوتبال ایران به جایی نمی‌رسد؟

مجید جلالی: دقیقاً شما درست می‌گویید. هرچقدر هم که پول باشد، پول به تنهایی عامل پیشرفت نمی‌تواند باشد. اگر قواعد هزینه‌کردن پول نابسامان باشد، شمار آدم‌های فرصت‌طلب روز به روز بیشتر می‌شود و آنها جای آدم‌های کارآمد و برنامه‌ریز را می‌گیرند. فوتبال ما الان پر شده از آدم‌های فرصت طلب، به خاطر این که پشت این پولی که هست، دیدگاهی از جانب سیاست‌گذارها و مدیریت‌های کلان وجود ندارد. من با شما هم‌عقیده‌ام که مبالغ هنگفتی دارد هزینه می‌شود. ولی آن مبالغ هیچ وقت حاصل دیدگاهی به سوی آینده نیست. یعنی تیمی را امسال درست می‌کنند، هرچقدر هم که بودجه دارند، این بودجه سرازیر می‌شود برای بازیکنان که اینها یک تیم قوی برای همان سال ببندند. وقتی فصل تمام می‌شود، در واقع همه‌ی بودجه رفته و هیچ حاصلی هم نمانده. ضمن این که یکباره شما می‌بینید همان تیم در طول آن فصل بین دو تا چهار مربی عوض کرده است. این قاعده‌ی پیشرفت نیست. پول هزینه می‌شود، بازیکنان می‌گیرند، برای یکساعت یک تیم به جای یک مربی پول چهار مربی را می‌دهد. ولی آخرسر هیچ کیفیتی، هیچ پیشرفتی نکرده است، پولها هم هزینه شده است. این داستان لیگ ما است. اگر دیدگاهی بسوی آینده باشد، قطعا آنها مربی‌هایی را می‌آورند که کار سازنده می‌کنند؛ برای بلندمدت، برای دو یا سه سال. از این طریق می‌توانند از مزایای کار یک مربی بهره‌مند بشوند. الان حتا یک دیدگاه قوی در مورد مقوله‌ی مربیگری وجود ندارد. یعنی مربی‌های خیلی معمولی را می‌آورند که فقط اگر در طول فصل به مشکلاتی خوردند، از طریق برکناری مربی بتوانند افکارعمومی را کنترل بکنند و خودشان به کارشان ادامه بدهند. حتا یک دیدگاه قوی نسبت به این وجود ندارد که یک مربی قوی بیاورند، به او برای سه سال اختیارات بدهند و او بیاید تیمی را از اول با زیرساخت و پایه‌ریزی قوی بسازد. به همین خاطر هم ما نباید انتظار پیشرفت داشته باشیم. ما فقط سال‌ها را می‌گذرانیم، مردم را خیلی خوب سرگرم می‌کنیم، بازیهای‌مان هم انجام می‌شود. ولی بدون آن که کوچکترین پیشرفتی داشته باشیم.

دویچه وله: ایرانیان به عقل و هوش و استعدادشان معروف هستند. چرا پس علی‌رغم وجود چنین قابلیت‌هایی در بین ایرانیان این هوش و عقل سالم مدیریت در ایران اجرا نمی‌شود؟

مجید جلالی: این زمانی انجام می‌شود که آنهایی که برای فوتبال سیاست‌گذاری می‌کنند ، یک دیدگاه تخصصی داشته باشند. وقتی این دیدگاه تخصصی نباشد، ثباتی هم دیگر در مدیریت و در مربیگری وجود نخواهد داشت. در واقع یک دیدگاه کنترل اجتماعی است. کنترل افکار عمومی است و سرگرم کردن افکار عمومی. در این زمینه هم باید بگوییم که خیلی خوب خبرسازی می‌شود. البته این که ما از فوتبال به‌عنوان یک عامل خبرساز و یک عامل سرگرم‌کننده استفاده کنیم، این چیز بدی نیست و همه دنیا این کار را می‌کنند. ولی دیگر همه‌ دنیا در کنار آن به پیشرفت کیفیت‌ها هم توجه دارند. ما به خاطر این که فوتبال در اختیار فوتبال نیست و خیلی آدمهای متخصص در بدنه‌ی فوتبال وجود ندارند، در واقع این بخش از کار را، یعنی پیشرفت کیفیت‌ها را از دست داده‌ایم.

دویچه وله: شما امروزه یکی از مربیان معتبر و برجسته‌ی فوتبال ایران هستید. در فصل گذشته شما تیم «فولاد خوزستان» را در لیگ برتر در پله‌ی محکمی قرار دادید و پس از صعود این تیم به لیگ برتر با این تیم هفتم شدید. سابقه‌ی سرمربیگری تیم ملی «جوانان» را دارید، با تیم «پاس» قهرمان ایران شدید و مربی روشنفکری در فوتبال ایران بشمار می‌روید. چرا شما را در فصل آینده‌ی لیگ باشگاه‌های ایران نخواهیم دید؟

مجید جلالی: شاید این برمی‌گردد به همان موضوعی که ما در موردش بحث کردیم. من وقتی که مربیگری «فولاد» را پذیرفتم، واقعا با این امید بودم که یک قرارداد سه ساله دارم و تمام سعی‌ام را کردم که در اولین سال زیرساخت‌های یک آینده‌ی خوب را در تیم و در باشگاه بنا بگذارم. واقعا سعی کردم، هم فرهنگ رفتاری و هم فرهنگ بازی آن تیم را عوض بکنم. شما دیدید در این زمینه هم هرچقدر لیگ به جلو آمد، کار اثرات خودش را بهتر نشان داد و بهترین بازی‌هایمان در واقع شش یا هفت بازی آخرمان بود که ما موفق شدیم به اهدافمان برای سال اول خیلی نزدیک بشویم و قطعا در سال بعد ما می‌توانستیم یک یورش خوب به مکان‌های بالای جدول داشته باشیم. ولی این که چرا این کار دوام پیدا نکرد، برمی‌گردد به همان موضوع. این که وقتی در جامعه‌ی فوتبالی که قواعد مشخصی ندارد، قواعد پایداری ندارد و پول هم در آن زیاد هست، اینجا عوامل فرصت‌طلب خیلی فضای فعالیت پیدا می‌کنند و همان‌ها کسانی هستند که عدم ثبات، منافع‌شان را تأمین می‌کند. یعنی اگر همه باشگاه‌ها بیایند مربی‌هایی را برای همکاری‌های درازمدت به خدمت بگیرند، آنها در این زمینه به هیچ منافعی نمی‌رسند. آنها بیشترین منافع‌شان در این است که یک تیم در یکسال چهار مربی عوض کند. متأسفانه فوتبال ما از این افراد پر شده که خیلی هم با قدرت و تأثیرگذار شده‌اند.

مصاحبه‌گر: فرید اشرفیان

تحریریه: شهرام احدی

برای شنیدن گفت‌وگو با مجید جلالی، لینک پایین صفحه را کلیک کنید.