هنگام افتتاح اجلاس اقیلمی دوربان، دوشنبه گذشته (۲۸ نوامبر/ ۷ آذر) بسیاری امیدوار بودند که دستکم در پایان این اجلاس "صندوق سبز" تأسیس شود.

تأسیس این صندوق در اجلاس کپنهاک در پایال سال ۲۰۰۹ میلادی به تصویب رسید. آن‌زمان کشورهای صنعتی توافق کردند که سالانه ۱۰۰ میلیار دلار به کشورهای در حال توسعه کمک کنند تا تولید گاز دی‌اکسید کربن را کاهش دهند و آسیب‌های ناشی از تغییرات اقلیمی را مهار سازند.

البته اینکه ۱۰۰ میلیارد دلار ‎بودجه سالانه این صندوق چطور تأمین خواهد شد هنوز هم مورد مناقشه است.

پیمان کیوتو چین را متعهد نمی‌کند

خبرنگار ‌اشپیگل‌آنلاین که در نشست دوربان حضور دارد از خواست شماری از کشورهای در حال توسعه برای ‎تمدید پیمان کیوتو خبر می‌د‌هد. اعتبار این پیمان سال ۲۰۱۲ میلادی به پایان می‌رسد.

در پیمان کیوتو کشورهای صنعتی، غیر از آمریکا که این پیمان را امضا نکرده است، موظف شدند تولید گازهای گل‌خانه‌ای خود را کاهش دهند.

در مقابل برای کشورهای در حال توسعه چنین تعهدی در نظر گرفته نشده است.

بر اساس پیمان کیوتو‎ کشورهای در حال توسعه می‌توانند بر پیشرفت اقتصادی خود تمرکز کنند و درصورت تمایل در حفاظت از ‌‌‌‌‌‌‌‌شرایط اقلیمی کر‌ه‌زمین سهیم باشد.

درست به همین علت است که کشورهای صنعتی مانند آمریکا، روسیه و کانادا حاضر نیستند با تمدید پیمان کیوتو موافقت کنند.

این کشورها معتقدند که کشورهای درحال توسعه مانند چین و هند نیز در حال حاضر سالانه حجم انبوهی گاز ‌دی‌اکسید کربن تولید می‌کنند و در نتیجه توافق در مورد یک پیمان جدید، بدون مشارکت آنها ممکن نیست.

شروطی برای اجرا نشدن!

این دو موضع متفاوت در اجلاس دوربان مسئله‌ساز شده‌اند. روز دوشنبه (۱۴ آذر/ ۵ دسامبر) یک هفته پس از آغاز این اجلاس دو هفته‌ای که تا جمعه (۹ دسامبر/ ۱۸ آذر) ادامه خواهد داشت، اعلام آمادگی مشروط چین برای پذیرش یک پیمان جدید شرکت‌کنندگان این اجلاس را امیدوار کرد.

هیئت نمایندگی چین اعلام کرد که کشورش "می‌تواند تصور کند که تعهدات پیمان یک اقلیمی را بپذیرد؛ اما با ۵ پیش شرط"

نخست: پیمان کیوتو باید بدون قید و شرط وارد فاز دوم خود شود و تا پایان سال ۲۰۲۰ معتبر باشد.
دوم: در یک بررسی علمی باید روشن شود‎ که تدابیر پیمان کیوتو تا چه اندازه ثمربخش بوده‌اند.
سوم: صندوق سبز باید همانطور که توصیب شده، تأسیس شود.
چهارم: کشورهای صنعتی باید از انتقال تکنولوژی به کشورهای در حال توسعه حمایت کنند.
و پنجم: هدف کاهش تولید دی‌اکسید کربن باید روشن‌تر شود. به این ترتیب که هرچه توسعه اقتصادی یک کشور بیشتر باشد، مسئولیت آن کشور در تغییرات اقلیمی رخ داده، بیشتر باشد.

به عبارت ساد‌ه‌تر پکن همچنان بر موضع نخست خود نخست پافشاری می‌کند، آن‌هم در حالیکه تولید سرانه دی‌اکسید کربن در چین، پرجمعیت‌ترین کشور جهان، (به ازای هر نفر در سال) ۶ تن است.

با این حساب سالهاست که چین فاصله چندانی با کشورهای صنعتی پیشرفته ندارد. سرانه تولید دی‌اکسید کربن این کشور برابر با تولید فرانسه و بسیار بیشتر از ۲ تن، تولید سرانه هند است. تولید سرانه دی‌اکسید کربن در آلمان و بریتانیا ۹ تن است، اما در مجموع روند روبه کاهشی نشان می‌د‌هد.

با این حال چین همچنان مایل است تا سال ۲۰۲۰ میلادی از موقعیت خود به عنوان یک کشور در حال توسعه بهره‌مند باشد و تعهدی نداشته باشد.  

آمریکا: نیازی به تلاش بیشتر نیست

همزمان آمریکا اعلام کرده است تنها در صورتی حاضر به امضای یک پیمان اقلیمی است که چین نیز این پیمان را امضا کند. قابل ذکر است که سرانه تولید دی‌اکسیدکربن در آمریکا ۱۹ تن است و این کشور در آلودگی هوا در جهان پیشتاز است.

اما هیئت آمریکایی معتقد است که "راه حل ساده کشورهای فقیر و ثروتمند دنیا" مربوط به سال ۱۹۹۲ است و از آن زمان تا کنون وضعیت دنیا به شدت تغییر کرده است و از این جهت "عاقلانه نیست که پیمان کیوتو، مبنای پیمان تاز‌ه‌ای باشد."  

به نظر می‌‌رسد موضع‌گیری چین در نهایت چندان هم به ضرر آمریکا نیست. نمایندگان این کشور در اجلاس دوربان معتقدند که "نیازی نیست که تا سال ۲۰۲۰ میلادی کار بیشتری برای حفاظت از شرایط اقلیمی کره‌زمین انجام دهیم. چون تلاش‌های کنونی کافی است."  و درست اینجاست که بحث و جدل در اجلاس اقلیمی دوربان دوباره از سر گرفته می‌شود.