عفو بینالملل: برای بررسی کشتار معترضان تحقیق ویژه آغاز شود
۱۴۰۱ مهر ۷, پنجشنبه
سازمان عفو بینالملل با مستندسازی موارد اعمال خشونت از سوی ماموران انتظامی و امنیتی ایران علیه معترضان ناآرامیهای اخیر در ایران خواهان تحقیقی بینالمللی در این زمینه شده است.
تبلیغات
سازمان حقوق بشری عفو بینالملل در بیانیه تازه گفته است، شماری از برخوردهای خشونتبار ماموران انتظامی و امنیتی در ایران با معترضان را مستند کرده است.
عفو بینالملل در این بیانیه که روز پنجشنبه، ۲۹ سپتامبر منتشر شد، نوشته است که "خشونت علیه معترضان در ایران از شلیک گلوله با ساچمههای فلزی تا گلولههای پرچی و ضرب و شتم شدید با باتون و ضرب و آزارهای جنسی علیه زنان را شامل شده است".
علاوه بر این عفو بینالملل توانسته دهها مورد از مرگ معترضان زن و مرد و نوجوان را مستند کند. بیانیه تصریح میکند که شمار واقعی قربانیان بیشتر از موارد مستندشده است.
برخی از سازمانهای حقوق بشری که نقض این حقوق را در ایران رصد میکنند، شمار قربانیان را در حال نزدیک شدن به صد نفر برآورده کردهاند.
آگنس کالامار، دبیر سازمان عفو بینالملل خواهان آن شده است که مکانیزمی بینالمللی از تحقیق و حسابرسی در مورد کشتار معترضان به جریان بیافتد و این کاری است که به نظر او باید سازمان ملل عهدهدار آن شود.
در گزارش عفو بینالملل به اظهارات یک شاهد عینی استناد شده که در اعتراضات تهران در روز ۲۵ سپتامبر (۴ مهر) شرکت داشته است. بنا بر گفته او "نیروهای امنیتی با بیرحمی عمل میکردند. آنها با تفنگ ساچمهای به معترضان شلیک کردند و با باتوم و مشت و لگد به جان آنها افتادند".
جرقهای که منشا اعتراضات شد
جرقه اعتراضات اخیر را مرگ مهسا امینیرقم زد، دختر ۲۲ سالهای از سقز کردستان که در سفر به تهران از سوی ماموران گشت ارشاد با عنوان "بدحجابی" بازداشت و به مقر این نیرو برده شد و نهایتا کارش به بیمارستان کشید و جسد او را تحویل خانوادهاش دادند.
گرچه مقامات امنیتی و سیاسی ارشد ایران ابتدا کوشیدند که مرگ امینی را عادی و ناشی از "بیماریها و جراحیهای قبلی" معرفی کنند، ولی خانواده او این ادعاها را دروغ خواندند و از فشارها بر خود و تلاش حکومت برای مسکوتگذاشتن واقعیت ماجرا خبر دادند.
اعتراضات خیابانی علیه مرگ مهسا امینی و رویه و رویکردهای حکومت در فشار بر زنان اکنون وارد سیزدهمین روز خود شده و بیش از پیش با شعارهایی علیه کل حکومت درآمیخته است. همبستگی و همراهی شخصیتهای سیاسی و فرهنگی و اجتماعی در سطح ملی و بینالمللی و اقدامات مختلف زنان در مقابله با حجاب اجباری و نمادهای آن به علاوه گستردهشدن دامنه اعتصابات و اعتراضات به محیطهای دانشگاهی و فرهنگی و اقتصادی هم از جنبههای دیگر اعتراضات اخیر است.
گیسوبُران؛ نماد خشم و سوگواری
در اعتراض به مرگ مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد شماری از زنان ایرانی در حرکتی نمادین گیسوان خود را بریدند. این آیین از رسوم دیرینه ایرانیان در سوگواری است که حال به نمادی از خشم و اعتراض تبدیل شده است.
در اعتراض به مرگ مهسا (ژینا) امینی در بازداشت گشت ارشاد شماری از زنان ایرانی و حتی زنانی از دیگر کشورها در حرکتی نمادین گیسوان خود را بریدند. گیسو بریدن یا "زلف گشودن" بخشی از آیین دیرینه سوگواری در میان ایرانیان و همچنین ملتهای مختلف دیگر است.
به روایت معترضان، بریدن مو به نمادی از خشم تبدیل شده است. شهلا شفیق جامعه شناس، پژوهشگر و نویسنده ایرانی مقیم فرانسه در این باره مینویسد: «يکی از معناهای نمادين اقدام زنانی که برای اعتراض به حجاب اجباری گيسو میبرند اين است: شما هستی مرا با رشته مو و گيسوانم به بند کشيدهايد، پس من اين رشته را میبرم.»
عکس: Michael Kuenne/PRESSCOV/ZUMAPRESS.com/picture alliance
در اساطیر ایران باستان، ایزد بانوی مادر، سرور آسمان و طبیعت و همچنین نماد باران و باروری محسوب میشد. از همین رو است که گیسوبُران زنان اهمیت مییابد؛ زیرا به معنای قطع باروری و برکت تلقی میشود.
عکس: Mert Alper Dervis/AA/picture alliance
یکی از قدیمیترین آثار بازتاب آیین بریدن مو در "گیلگمش" به ثبت رسیده است. گیلگمش در سوگ یار نزدیک خود انکیدو موهایش را میبرد و میگوید: «دستور میدهم تا همه مردم اورک برتو بگریند و مویه مرگ سر دهند، مردم از اندوه سر خود را فرود خواهند آورد و آن هنگام که به زیر خاک روی، برای تو موهایم را بلند خواهم کرد.
عکس: Yiannis Kourtoglou/REUTERS
در شاهنامه فردوسی نیز فرنگیس همسر سیاوش در سوگ او او گیسوی خود را میبرد: همه بندگان موی کردند باز/ فرنگیس مشکین کمند دراز/ برید و میان را به گیسو ببست/ به فندق گل ارغوان را بخست
عکس: Ervin Shulku/ZUMAPRESS.com/picture alliance
حافط نیز در اشعار خود به این آیین اشاره کرده است و میگوید:« گیسوی چنگ بِبُرّید به مرگِ مِیِ ناب/ تا حریفان همه خون از مژهها بگشایند
عکس: Quinn Bender/ZUMAPRESS.com/picture alliance
سلمان ساوجی از شاعران قرن هشتم هجری هم در اشعار خود به بریدن مو اشاره کرده و میگوید:« ای صبحدم، چه شد که گریبان دریدهای/ وی شب، چه حالت است که گیسو بریدهای/ ای پرچم، از برای چه مو باز کردهای/ وی سنجق، از عزای که گیسو بریدهای
عکس: Remon Haazen/ZUMAPRESS.com/picture alliance
سیمین دانشور هم در رمان "سووشون" از درخت گیسو نوشته است: « «درخت گیسو در تمام گرمسیر معروف است. اول بار که درخت گیسو را دیدم، از دور خیال کردم درخت مراد است. نزدیک که رفتم دیدم گیسهای بافته شده به درخت آویزان کردهاند؛ گیسهای زنهای جوانی که شوهرهایشان جوانمرگ شده بود.»
عکس: Mert Alper Dervis/AA/picture alliance
نجمالدین گیلانی و همکاران در کتاب "بررسی تحلیلی و تطبیقی سوگ آئینهای لری و کردی با سنت سوگواری در شاهنامه به "خراشیدن روی و برین گیسو" و پیچاندن آن به دور دست در میان اقوام ایرانی کرد و لر اشاره میکند. در آیین چمر که در میان مردم استانهای کرمانشاه، ایلام و لرستان رواج دارد، زنان به زاری پرداخته و گیسوی خود را پریشان میکنند.
عکس: Fredrik Persson/TT NYHETSBYRÃ N/picture alliance
بریدن مو تنها مختص فرهنگ ایران نیست. چهارم مهرماه، هزاران تن از زنان کرد شمال سوریه در همبستگی با زنان ایرانی تجمعی برپا کردند و شمار زیادی از آنان به نشانه اعتراض گیسوان خود را بریدند. ملک موسو، خواننده مشهور ترکیهای نیز در حمایت از جنبش اعتراضی زنان، هنگام اجرای کنسرت موهایش را چید.