سازمان عفو بین‌الملل روز گذشته (پنج‌شنبه ۳۰ تیر، ۲۱ ژوئیه) با صدور بیانیه‌ای در لندن اعلام کرد که تصاویر ویدئویی منتشر شده از آخرین سری اعدام‌های در ملاء عام در ایران، نشان‌دهنده برخوردهای بی‌رحمانه با محکومان و مصداق ترویج بی‌رحمی در سطح جامعه و در جمع کسانی است که به تماشای مراسم به دار آویختن آنها آمده‌اند و در میان آنها حتی کودکان هم به چشم می‌خورند. این سازمان ناظر بر وضعیت حقوق بشر، مجازات اعدام را مجازاتی بی‌رحمانه خوانده که ایران، پس از چین، در اجرای آن رکورددار است.

تصاویر ویدئویی منتشر شده مربوط به اعدام سه نفر از کسانی است که سه روز پیش (۲۸ تیر/۱۹ ژوئیه) به اتهام «تجاوز به عنف» محاکمه و در میدان آزادی کرمانشاه به دار آویخته شدند. در این تصاویر ماموران نیروی انتظامی که در کنار محکومان روی مینی‌بوس‌ها حضور دارند، طناب‌ها را به گردن آنها می‌اندازند و ثانیه‌هایی پس از حرکت مینی‌بوس‌ها، بدن بی‌جان آنها در هوا معلق می‌ماند.

عفو بین‌الملل اعلام کرده که این تصاویر از طریق یک وبلاگ‌نویس کرد به دست آنها رسیده است. این پنجمین دور اعدام «متجاوزین به عنف» در شهر کرمانشاه است.

حسیبه حاج‌صحرایی، معاون بخش خاورمیانه سازمان عفو بین‌الملل گفته است: «آخرین مورد اعدام در ملاء عام، مهر تایید دیگری بر تداوم خشونت از طریق صدور مجازات مرگ و نشانگر وخامت اوضاع در ایران است.» به گفته‌ی وی «نه فقط کسانی که اعدام شده‌اند، بلکه همه کسانی که به تماشای چنین مراسمی آمده‌اند، از جمله کودکان، در معرض ترویج خشونت و بی‌رحمی قرار گرفته‌اند.» خانم حاج‌صحرایی افزود: «کشتار در ملاء عام، بیش از آن‌که نشانگر اجرای عدالت باشد، پذیرش خشونت در فرهنگ عمومی را به دنبال خواهد داشت.»

بر اساس گزارش‌ها، دستگیری این سه متهم به تجاوز، محاکمه آنها و صدور حکم اعدام، در مجموع در زمانی کمتر از ۲ ماه به وقوع پیوسته و به همین خاطر سازمان عفو بین‌الملل اعلام کرده که نسبت به عادلانه بودن روند دادرسی آنها هم تردیدهای جدی وجود دارد.

ایران پس از چین، رکورددار مجازات مرگ و اعدام در ملاء عام

بر اساس گزارش عفو بین‌الملل، تعداد اعدام‌ها در ایران به طور کلی و اعدام‌های در ملاء عام به طور خاص، از سال ۲۰۱۰ به طور قابل‌توجهی افزایش پیدا کرده است. بنا بر آخرین آمار، در سال جاری میلادی ۱۷۱ نفر تا کنون در ایران اعدام شده‌اند.

ایران پس از چین بیشترین مجازات اعدام را هر سال اجرا می‌کند و به گفته این سازمان آمار درست و قابل اتکایی هم توسط مقامات ایرانی منتشر نمی‌شود. بسیاری از این اعدام‌ها به صورت پنهانی انجام می‌شود. اکثر احکام اعدام در ایران برای متهمان قاچاق مواد مخدر یا تجاوز به عنف صادر می‌شود.

این در حالی است که متخصصان حقوق بشر سازمان ملل می‌گویند اعدام در ملاء عام دیگر توجیهی ندارد و تنها اقدامی غیرانسانی و در تضاد با شأن انسان‌ها است که به افزایش بی‌رحمی در میان شهروندان منجر می‌شود و از تاثیرات بازدارنده حکم «مجازات مرگ» می‌کاهد و آن را به مجازاتی عادی در میان مردم بدل می‌سازد.

به نظر می‌رسد این سری از اعدام‌ها، واکنش حاکمیت و ضابطان قوه قضاییه به انتشار سریالی از خبرهای مرتبط با تجاوز گروهی در ایران است که حس ناامنی اجتماعی در ایران را در میان افکار عمومی به‌طور محسوسی تشدید کرده است. عفو بین‌الملل در این بیانیه آورده است که «مقامات ایرانی گفته‌اند اگر تفکیک جنسیتی رعایت می‌شد و زنان پوشش‌های تحریک‌کننده نداشتند، ممکن بود چنین حوادثی رخ ندهد.»

حسیبه حاج‌صحرایی گفته است: «اعدام در ملاء عام، اصلا راه حل مناسبی برای معضل بسیار جدی تجاوز گروهی در ایران نیست. این معضل ریشه در فرهنگی دارد که خشونت علیه زنان را در همه سطوح جامعه پذیرفته و اعمال می‌کند. مقامات ایرانی به جای تلاش برای ایجاد رعب و وحشت، باید با این فرهنگ خشونت مبارزه کنند.»

مقامات ایرانی هرگز به درخواست‌های مکرر سازمان‌های حقوق بشری برای توقف مجازات اعدام، واکنش مثبت نشان نداده‌اند و آن را از راه‌های موثر کنترل جرم در سطح جامعه می‌دانند که منطبق بر دستورات دینی است. ایران به تازگی اعلام کرده است که ورود گزارشگر ویژه سازمان ملل برای بررسی وضعیت حقوق بشر در این کشور را هم نخواهد پذیرفت.
EN/SI