سازمان عفو بین‌الملل از کشورهای عضو شورای حقوق بشر سازمان ملل خواسته تا از مقامات ایران بخواهند فورا پنهان کردن و پوشاندن گورهای دسته‌جمعی زندانیان سیاسی را که در سال ۱۳۶۷ اعدام شدند، متوقف کنند و هرچه سریعتر یک گروه تحقیقاتی بین‌المللی برای بررسی اعدام و ناپدیدسازی قهری هزاران زندانی که جنایت علیه بشریت محسوب می‌شود راه‌اندازی کنند.

به گزارش عفو بین‌الملل در ماه‌های اخیر مقامات ایران دیواری به بلندی دو متر در اطراف گورستان خاوران کشیده‌اند. این گورستان واقع در جنوب شرقی تهران و محل دفن دسته جمعی زندانیان سیاسی است که در سال ۱۳۶۷ اعدام شدند.

عفو بین‌الملل نوشته کشیدن دیوار به دور خاوران این نگرانی جدی را به وجود آورده که مقامات مسئول می‌توانند راحت‌تر قبرهای دسته جمعی را تخریب یا دستکاری و از دید عموم پنهان کنند به طوری که این گورستان دیگر از بیرون قابل رویت نباشد و ورودی آن توسط ماموران امنیتی محافظت شود تا فقط در روزهای معین و به خویشاوندان اجازه ورود بدهند.

بیشتر بخوانید: خواست تشکیل کمیسیون مستقل سازمان ملل برای بررسی اعدا‌م‌های ۶۷

دایانا الطحاوی مسئول بخش خاورمیانه عفو بین‌الملل گفته است: «مقامات ایران نمی‌توانند به سادگی یک دیوار دورتادور صحنه جنایت بکشند و فکر کنند که تمام جنایاتشان پاک و فراموش خواهد شد.»

عفو بین‌الملل همچنین گزارش داده که پنج دوربین امنیتی هم در داخل محوطه گورهای دسته جمعی خاوران و در خیابان بیرون نصب شده تا خانواده‌های عزادار را مرعوب کرده و مردم را از بازدید محل برای ادای احترام باز دارد.

عفو بین‌الملل عکس‌ها و فیلم‌های ویدئویی دیوارهای جدید و دوربین‌های امنیتی را بررسی کرده تا اظهارات اعضای خانواده‌هایی را که از اواخر ماه مه ۲۰۲۲ (اردیبهشت ۱۴۰۱) از گورستان خاوران بازدید کرده‌اند، تایید کند.

سه دهه تلاش برای نابودی شواهد

در اطلاعیه عفو بین‌الملل آمده که بیش از سه دهه است که مقامات ایرانی سعی کرده‌اند با بولدوزر کردن مکرر گورهای دسته جمعی تایید شده یا مشکوک و تخریب نشانه‌های موقت قبرها و درختان کاشته شده توسط خانواده‌ها، شواهد قتل عام زندانیان را پنهان کنند.

برخی از قبرهای دسته‌جمعی به طور کامل تخریب شده‌اند. در آوریل ۲۰۲۱ (خرداد ۱۴۰۰) مقامات ایرانی خانواده‌های بهایی را تحت فشار قرار دادند تا فوت‌شدگان‌شان را در خاوران دفن کنند.

بیشتر بخوانید: تحولات جدید خاوران در گفت‌وگو با دیان علائی؛ "نمی‌خواهیم دیگران درد ما را تجربه کنند"

در سپتامبر ۲۰۲۰ (شهریور ۱۳۹۹) گروهی از کارشناسان سازمان ملل شامل گروه کاری ناپدیدشدگان نسبت به تخریب گورستان خاوران در گذشته و نیز در زمان حال هشدار دادند و خواستار تحقیقات بین‌المللی درباره ادامه این تخلفات شدند.

اوت ۲۰۲۱ (مرداد ۱۴۰۰) گروه کاری ناپدیدشدگان قهری سازمان ملل نگرانی خود را درباره ادامه دستکاری و تخریب گورهای دسته‌جمعی تکرار و و یادآوری کرد که جنایت ناپدید شدن اجباری تا مشخص شدن سرنوشت و محل نگهداری افراد ناپدید شده ادامه دارد و خواستار تحقیقات بین المللی شد.

درخواست از کشورهای مذاکره کننده با ایران

دایانا الطحاوی تصریح کرده که کشورهای عضو شورای حقوق بشر سازمان ملل یک وظیفه اخلاقی در برابر خانواده‌ها، قربانیان و بازماندگان جنایات انجام شده در ایران دارند، از جمله در برابر کشتار جمعی زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷. 

خانم الطحاوی از کارشناسان سازمان ملل خواسته تا سازو کاری را برای یک مکانیسم تحقیقات بین‌المللی در این باره فراهم کنند.

مسئول خاورمیانه عفو بین‌الملل گفته است: «اعضای جامعه جهانی همچنین آنهایی که مشغول مذاکره با ایران هستند نباید از گفت و گو برای دستاوردهای سیاسی ابایی داشته باشند.  آنها باید اقدامات مشخصی را برای مقابله با معافیت از مجازات در کشوری انجام دهند که شاهد به قدرت رسیدن ابراهیم رئیسی بوده است؛ کسی که باید به دلیل جنایت علیه بشریت مورد بازجویی قرار گیرد.»

در تابستان سال ۱۳۶۷ و پس از حمله مجاهدین خلق به خاک ایران، به دستور خمینی زندانیانی که یک بار محکوم شده و در حال گذراندن دوران محکومیت‌شان بودند تنها با طرح این پرسش که هنوز بر سر مواضع خود هستند یا نه به جوخه‌های اعدام سپرده شدند.

تا سالها هیچکس از محل دفن این زندانیان اطلاعی نداشت تا اینکه برخی خانواده‌ها به طور اتفاقی گورستان خاوران را پیدا کردند و متوجه شدند که فرزندان اعدام شده آنها در گورهای دسته جمعی در خاوران دفن شده‌اند.