غنی‌سازی ۶۰ درصدی در فردو؛ "قابل انتظار، غیرقابل تأیید"
۱۴۰۱ آذر ۱, سه‌شنبه
با انتشار خبر آغاز غنی‌سازی ۶۰ درصدی در فردو توسط رسانه‌های ایرانی، وزیر خارجه آمریکا گفت هنوز نمی‌تواند این خبر را تأیید کند. پیش‌تر رابرت مالی گفته بود انتظار می‌رفت ایران به قطعنامه شورای حکام واکنش نشان دهد.
رابرت مالی، مسئول ویژه ایران در دولت امریکاعکس: Rod Lamkey/CNP/picture alliance
تبلیغات
در پی انتشار گزارش‌های رسانه‌های دولتی ایران مبنی بر آغاز غنی‌سازی اورانیوم با خلوص ۶۰ درصدی در سایت هسته‌ای فردو، رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، روز سه‌شنبه اول آذر (۲۲ نوامبر) در مصاحبه با الجزیره گفت انتظار می‌رفت ایران به قطعنامه شورای حکام آژانس واکنش نشان دهد.
مالی گفت به اعتقاد او مذاکرات واقعی با ایران در ارتباط با برنامه اتمی این کشور جریان نداشته چرا که ایران شرایط جدیدی را تعیین کرده است.
مسئول ویژه ایران در دولت آمریکا با اشاره به اینکه جهان می‌خواهد مطمئن شود که ایران به سلاح اتمی دست پیدا نخواهد کرد، تاکید کرد اگر دیپلماسی در این زمینه به موفقیت نرسد، ابزارهای دیگری برای رسیدن به این اطمینان وجود دارند.
رابرت مالی همچنین ایران را به ایجاد بی‌ثباتی در منطقه و کمک به روسیه در جنگ اوکراین متهم کرد.
سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرد که تولید اورانیوم ۶۰ درصد غنی‌شده را در سایت فردو آغاز کرده و صبح روز سه‌شنبه، اول آذر، تولید آن به "مرحله پایداری" رسیده است.
تردید در صحت غنی‌سازی ۶۰ درصدی
با این حال چند ساعت پس از انتشار این سخنان رابرت مالی، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا اعلام کرد نمی‌تواند خبر غنی‌سازی ۶۰ درصدی در سایت فردو را تایید کند.
او که روز سه‌شنبه ۲۲ نوامبر در کنفرانس گفت و گوی استراتژیک آمریکا−قطر در دوحه سخن می‌گفت، اظهار داشت ایران تلاش کرده است تا "مسائل فرعی" را در تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای بین تهران و قدرت‌های جهان وارد کند.
کلورلی:به اقدام علیه ایران ادامه خواهیم داد
در همین حال وزیر خارجه بریتانیا نیز روز سه‌شنبه در گفت و گویی با روزنامه الشرق الاوسط در ارتباط با برنامه اتمی ایران گفته است: «در ماه مارس گذشته پیشنهاد معقولی به ایران داده شد اما تهران به آن پاسخ نداد و دیدیم که در این فاصله ایران با زنان برخورد کرد و به روسیه پهپاد صادر کرد تا در جنگ با اوکراین به کار گرفته شود.»
جیمز کلورلی تاکید کرد که بریتانیا متعهد به جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است.
او گفت: «پیشنهادمان را به ایران داده‌ایم. اکنون توپ در زمین ایران است و ایران باید به این پیشنهاد پاسخ دهد.»
کلورلی اضافه کرد این پیشنهاد از نظر بریتانیا "جدی و عادلانه" است و گفت که تا اینجای کار "ایران برخورد مناسبی با این پیشنهاد نداشته است."
وزیر خارجه بریتانیا با اظهار این موضوع که "یک ناو بریتانیایی محموله تجهیزات موشکی ایران را رهگیری کرده است" گفت: «به اتخاذ اقداماتی جهت منع اقدامات بی ثبات کننده ایران در منطقه و اعمال تحریم‌هایی علیه افراد این کشور ادامه خواهیم داد.»
نیروی دریایی بریتانیا تیرماه امسال با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد دو بار در اوایل سال جاری میلادی محموله‌های تسلیحاتی ایران را که توسط قایق‌های تندرو در آب‌های بین‌المللی نزدیک به جنوب ایران حمل می‌شدند، کشف و ضبط کرده است.
وزیر خارجه بریتانیا گفت: «از ایران می‌خواهیم به مردمش گوش دهد. هنگامی که مقامات ایران اقدامات غیرقابل قبولی انجام می‌دهند، ما با صراحت تمام، آنها و نهادهایشان را تحریم می‌کنیم.»
تاکید آلمان بر هم‌نظری با آمریکا در قبال ایران
نشانه‌ها حاکی از آن است که ظاهرا غرب سیاست مشترکی را در قبال ایران در پیش گرفته است. در همین راستا سخنگوی وزارت خارجه آلمان روز دوشنبه (۳۰ آبان) اعلام کرد که این کشور با ایالات متحده آمریکا در این باره توافق نظر دارد که در قبال ایران، تمرکز دیگر نه بر روی توافق اتمی، بلکه بر حمایت از مردم عادی در مقابل سرکوب خشونت آمیز اعتراضات مردمی توسط حکومت است.
به گزارش رویترز سخنگوی وزارت خارجه آلمان در کنفرانس خبری این وزارتخانه با اشاره به موضع اخیر ایالات متحده در این باره تاکید کرد که "ما واقعاً در همان مسیر حرکت می کنیم". او گفت: «در حال حاضر تمرکز ما بر حمایت از مردم ایران و اعمال فشار بر رژیم ایران است تا از سرکوب حقوق مردمش دست بردارد.»
رابرت مالی پیش‌تر در جمع خبرنگاران در پاریس در روز ۱۴ نوامبر (۲۳ آبان) گفته بود: «اگر چه درهای دیپلماسی باز خواهند ماند اما دولت آمریکا اکنون تمرکز خود را به جای مذاکرات احیای توافق هسته‌ای بر سیاست تحریم و فشار قرار می‌دهد.»
برنامه هسته‌ای ایران به روایت تصویر
نمایندگان ایران و ۱+۵ دوم آوریل ۲۰۱۵ بر سر چارچوب برنامه‌ای به توفق رسیدند که در صورت نهایی شدن به مناقشه اتمی ۱۲ ساله ایران و غرب پایان می‌بخشد. ابعاد برنامه هسته‌ای ایران چیست و چه مراکزی برای پیشبرد آن احداث شده‌اند؟
عکس: Keyhan
توافق اتمی لوزان
دوم آوریل ۲۰۱۵ و دو روز پس از ضرب‌الاجل تعیین‌شده، سرانجام بیانیه مشترک مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران و نمایندگان گروه موسوم به ۱+۵ (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) در لوزان سوئیس منتشر شد. این بیانیه چارچوب توافق نهایی است که قرار است تا پایان ژوئن ۲۰۱۵ تنظیم شود و در صورت تحقق به ۱۲ سال مناقشه هسته‌ای ایران با غرب پایان می‌دهد. ابعاد برنامه هسته‌ای ایران چیست؟
عکس: Getty Images/AFP/F. Coffrini
برنامه اتمی ایران پیش از انقلاب
محمدرضا شاه پهلوی در مراسم افتتاح کرسی انرژی اتمی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲. وی هم‌زمان با تاسیس سازمان انرژی اتمی، قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را در دی ماه ۱۳۵۳ (نوامبر ۱۹۷۴) منعقد کرد. قرار بود نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان اولین نیروگاه اتمی ایران توسط شرکت "کرافت‌وِرک اونیون" آلمان (Kraftwerk Union AG) ساخته شود.
عکس: Keyhan
برنامه اتمی ایران پیش از انقلاب
محمدرضا شاه پهلوی در مراسم افتتاح کرسی انرژی اتمی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲. وی هم‌زمان با تاسیس سازمان انرژی اتمی، قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را در دی ماه ۱۳۵۳ (نوامبر ۱۹۷۴) منعقد کرد. قرار بود نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان اولین نیروگاه اتمی ایران توسط شرکت "کرافت‌وِرک اونیون" آلمان (Kraftwerk Union AG) ساخته شود.
عکس: Keyhan
برنامه اتمی ایران
دانشمندان اتمی زن ایران. بریده‌ای از جراید ایران در دهه ۵۰ خورشیدی. از راست به چپ خانم‌ها دکتر مرآت، رقیه باقرزاده اکبری، دکتر مهین‌دخت رحمانی، ثریه سمیعی، ماهرو اکبرنیا، فرزانه محمدی، دکتر افسر سیار و دکتر زهره عابدین‌زاده
عکس: Creative Commons
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران تا زمان انقلاب ۵۷
دکتر اکبر اعتماد، متولد ۱۳۱۰ در شیراز و فارغ‌التحصیل دانشگاه لوزان سوئیس. وی در سال ۱۳۴۷ به سمت اولین رئیس موسسه تحقیقات و برنامه‌ریزی علمی و آموزشی منصوب شد و در سال ۱۳۵۳ ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را به دست گرفت. اعتماد به خواست شاه حکم معاونت نخست‌وزیری را برای "تأمین انرژی" دریافت کرد و در این زمینه شخصا به شاه گزارش می‌داد.
عکس: PressTV
نیروگاه اتمی بوشهر
عکس قدیمی از نیروگاه نیم‌ساخته‌ی بوشهر (متعلق به حدود سال ۱۹۷۷). قرارداد ایران با شرکت آلمانی کرافت‌ورک اونیون برای احداث دو واحد نیروگاه اتمی بود. در سال ۱۳۵۷ در حالی که حدود ۷۵ درصد از واحد اول و ۶۰ درصد واحد دوم نیروگاه ساخته شده بودند، با تغییر نظام سیاسی ایران ساخت هر دو واحد متوقف ماند.
عکس: Creative Commons
نیروگاه اتمی بوشهر
نمایی از نیروگاه اتمی بوشهر
عکس: Fars
نیروگاه اتمی بوشهر
مدل نیروگاه اتمی بوشهر در غرفه ایران در اکسپوی شانگهای
عکس: Creative Commons/Bernd.Brincken
برنامه پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم در ایران
بسیاری از کشورهایی که به لحاظ فنی قادر به تولید سوخت نیروگاه‌های اتمی هستند به دلیل با صرفه‌تر بودن ترجیح می‌دهند آن را از خارج تهیه کنند. این کشورها نیازی مشخص و برنامه‌هایی شفاف مبتنی بر محاسبات اقتصادی دقیق و مرسوم دارند که هدف آن در نظر گرفتن منافع ملی است. صرف ده‌ها میلیارد دلار برای تولید داخلی سوخت یک نیروگاه که با ۵۰ میلیون دلار قابل خریداری است نمی‌تواند گامی در جهت رشد و شکوفایی باشد.
تأسیسات نظامی پارچین
یکی از مراکز مهمی که با فعالیت‌های هسته‌ای ایران مرتبط است پایگاه نظامی پارچین واقع در جنوب شرقی تهران است. این مرکز یک پادگان نظامی و در اختیار سپاه پاسداران جمهوری اسلامی است، اما آژانس احتمال می‌دهد که ایران در این مکان دست به آزمایش انفجار هسته‌ای زده باشد.
عکس: DigitalGlobe/ISIS via dapd
تأسیسات نظامی پارچین
در نیمه نخست سال ۲۰۱۲ آژانس بین‌المللی از انجام عملیات گسترده خاکبرداری و پاکسازی احتمالی در پارچین خبر داد که مستند به تحلیل عکس‌های هوایی بود. اما ایران دیگر اجازه بازدید از پارچین را به بازرسان آژانس نداد.
تأسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم
تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز. ایران در بهمن ۱۳۸۵ رسما خبر راه‌اندازی دو آبشار ۱۶۴ تایی در تاسیسات زیرزمینی نطنز را اعلام کرد. در سال‌های بعد تعداد سانتریفوژهای این مرکز به چند هزار افزایش داده شد. راه‌اندازی و نگهداری تاسیسات این بخش، به دلیل ویژگی دستگاه‌ها و پیچیدگی ساخت آنها یکی از پرهزینه‌ترین قسمت‌های چرخه‌ی سوخت هسته‌ای است. ده‌ها میلیارد دلار هزینه برنامه غنی‌سازی شده است.
عکس: Fars
تأسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم
در فروردین سال ۱۳۸۶ محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور ایران برای نخستین‌بار از نصب و راه‌اندازی سه هزار دستگاه سانتریفوژ در نطنز خبر داد. رسانه‌های ایران نوشتند که این دستگاه‌ها از نوع نسل جدید سانتریفوژهاست که توسط خود ایران ساخته شده‌اند. در آخرین گزارش‌های رسانه‌ها، تعداد سانتریفوژ نصب شده در نظنز تا ۶ هزار نیز قید شده است.
عکس: AP
تأسیسات هسته‌ای
تاسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم نطنز در نزدیکی شهر نطنز در شمال اصفهان قرار دارد. زمان آغاز ساخت تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم نطنز روشن نیست. اما بخش اصلی این تاسیسات که محل استقرار سانتریفوژهاست، در زیرزمینی به عمق ۳۰ متر قرار دارد.
عکس: picture-alliance/ dpa
تأسیسات هسته‌ای
مرکز کنترل تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز
عکس: REUTERS
تأسیسات اتمی
میله‌های سوختی
عکس: picture-alliance/dpa
تأسیسات اتمی
در سال ۲۰۱۱ و پس از گذشت ۱۵ سال پیمانکار روسی اعلام کرد که واحد اول نیروگاه بوشهر به مرحله راه‌اندازی آزمایشی رسیده است. مدت زمان ساخت یک نیروگاه مشابه بوشهر در کشورهای پیشرفته صنعتی حداکثر ۷ سال و در کشورهای مشابه ایران حداکثر ۸ سال طول می‌کشد.
عکس: AP
تأسیسات فردو
خبر احداث تأسیسات زیرزمینی غنی‌سازی فردو در اطراف قم در بحبوحه مناقشه هسته‌ای ایران و غرب (۲۰۰۹) منتشر شد. غرب خواستار برچیدن این تأسیسات و جمهوری اسلامی خواستار ادامه فعالیت آن بود. بر اساس بیانیه مشترک لوزان، فردو به مرکز تحقیقات هسته‌ای و فیزیک پیشرفته تبدیل می‌شود و هزار سانتریفوژ در آن فعال خواهند بود؛ اما غنی‌سازی اورانیوم در این تأسیسات متوقف شده و ماده شکاف‌پذیری نیز در آن تولید نمی‌شود.
عکس: picture-alliance/dpa
مذاکرات اتمی میان ایران و غرب
مذاکرات اتمی میان نمایندگان ایران و کشورهای شش‌گانه‌ی آمریکا، فرانسه، بریتانیا، روسیه، چین به انضمام آلمان به سرپرستی کاترین اشتون، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا در استانبول، آوریل ۲۰۱۲. پیش از روی کار آمدن دولت حسن روحانی، سعید جلیلی (تصویر) سرپرستی تیم مذاکره‌کننده ایران را بر عهده داشت.
عکس: Reuters
تأسیسات هسته‌ای آب سنگین اراک
پروژه‌های آب سنگین در چارچوب قرارداد منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای قرار می‌گیرد و باید زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشند.
عکس: aeoi.org.ir
تأسیسات هسته‌ای آب سنگین اراک
آنچه سبب حساسیت آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به رآکتورهای آب سنگین شده، تولید پلوتونیوم به عنوان محصول فرعی است. از این پلوتونیوم می‌توان مستقیم و بدون نیاز به غنی‌سازی اورانیوم، سلاح‌های اتمی ساخت. بر اساس توافق اتمی لوزان، رآکتور تحقیقاتی اراک آب سنگین باقی می‌ماند اما با بازطراحی روزآمد می‌شود و از میزان پلوتونیوم تولیدی آن نیز کاسته می‌شود.
عکس: aeoi.org.ir
تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان
"تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان" (Uranium Conversion Facility – UCF) مرکزی برای تبدیل کیک زرد به گاز هگزا فلوراید است. این گاز سپس در سانتریفوژها تزریق می‌شود تا اورانیوم قابل استفاده آن افزایش یابد. فکر ایجاد تاسیسات اصفهان به پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران باز میگردد که به عنوان گزینهای برای تکمیل چرخه سوخت نیروگاه اتمی بوشهر پیشنهاد شد.
عکس: aeoi.org.ir
"کیک زرد"
یکی از وظایف مهم تاسیسات UCF اصفهان تولید "گاز هگزا فلوراید اورانیوم" (UF6) است. برای تولید این گاز ابتدا كیك زرد (سنگ اورانیوم پودر شده با درجه خلوص بیشتر) را در اسید نیتریك حل می‌كنند. بر اثر این عمل، ماده‌ای به نام نیترات اورانیوم تولید می‌شود. پس از یک رشته فعل و انفعالات گاز هگزا فلوراید اورانیوم تولید می‌شود. این همان گازی است كه برای غنی‌سازی در دستگاه‌های سانتریفوژ تزریق می‌شود.
عکس: aeoi.org.ir
رآکتور تحقیقاتی تهران
رآکتور تـحقیقاتی آب سبک تهران یکی از انـواع راکـتورهای چند منظوره و در نوع خود از کارآترین انواع راکتورهای دنیا در زمینه علمی و صنعتی است. این رآکتور با ظرفیت ۵ مگاوات در سال ۱۹۶۷ توسط آمریکا در مرکز تحقیقات اتمی تهران وابسته به دانشگاه تهران ساخته شد. آمریکا برای مدت ۲۰ سال سوخت مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران را تامین کرد.
عکس: aeoi.org.ir
رآکتور اتمی تهران
در سال ۲۰۱۰ ایران اعلام کرد سوخت رآکتور تهران در حال اتمام است و از طریق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواستار تامین سوخت ۲۰ درصد برای این رآکتور شد. اما این درخواست با دیگر مسائل مناقشه‌ی اتمی ایران پیوند خورد و موضوع آن‌طور که ایران مایل بود، حل‌وفصل نشد.
