معاون سازمان امور مالیاتی می‌گوید هر سال با استفاده از کانال‌های ناروشن معافیت، ۳۵ هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی انجام می‌شود. معافیت مالیاتی، از جمله شامل بنیادها و نهادهای تحت فرمان رهبر جمهوری اسلامی می‌شود.
عکس: picture-alliance/dpa/J. Stähle
تبلیغات
با سقوط درآمد حاصل از صادرات نفت و ادامه رکود اقتصادی، دولت با کسری بودجه شدیدی روبروست که یکی از راه‌های جبران آن افزایش درآمدهای مالیاتی عنوان می‌شود.
مسئولان سازمان امور مالیاتی در روزهای اخیر آمار مختلفی درباره میزان مورد نیاز دریافت مالیات برای اداره کشور و حجم فرار مالیاتی ارائه کرده‌اند که چشم‌انداز تکیه دولت به این درآمدها برای جبران کسری بودجه را مبهم می‌کند.
معاون سازمان امور مالیاتی یکشنبه ۲۲ تیر از افتتاح سامانه دریافت گزارشات مردمی از فرار مالیاتی خبر داد و به خبرگزاری ایلنا گفت: «یکی از موضوعاتی که سازمان امور مالیاتی دنبال می‌کند جلوگیری از فرار مالیاتی است که بخشی از این اقدامات را از طریق استفاده از گزارشات مردمی پیگیری می‌کنیم.»
محمود علیزاده می‌گوید در موضوع فرار مالیاتی دو مقوله "کتمان درآمد و اجتناب از پرداخت مالیات" وجود دارد است که سازمان امور مالیاتی با راه‌اندازی این سامانه به دنبال کنترل آنها است.
او با اشاره به ۳۵ هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی در سال افزود از آنجایی که بخشی از کانال‌های معافیت‌ها روشن نیست، عده‌ای برای اجتناب از پرداخت مالیات از مقررات معافیت‌های مالیاتی سواستفاده و خود را مشمول معافیت عنوان می‌کنند که تلاش می‌شود با ساماندهی بحث معافیت‌ها جلوی این سواستفاده گرفته شود.
معافیت مالیاتی نهادهای تحت امر خامنه‌ای
بخش بزرگی از معافیت‌های مالیاتی در ایران به بنیادها و نهادهای تحت فرمان رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای مربوط می‌شود که هم تعدادشان زیاد است هم دامنه فعالیت‌هایشان گسترده.
سازمان امور مالیاتی آبان ۹۷ فهرستی شامل ۱۰ نهاد، از جمله بنیاد شهید، کمیته امداد، بنیاد مستضعفان، ستاد اجرایی فرمان امام و سازمان تبلیغات اسلامی را منتشر کرد که از پرداخت مالیات معاف هستند.
این سازمان در عین حال اعلام کرده که فعالیت‌های اقتصادی این نهادها مشمول معافیت مالیاتی نیستند. با این حال برخی منتقدان معتقدند عدم شفافیت و نظارت موثر بر فعالیت اقتصادی نهادهای تخت فرمان خامنه‌ای شرایط دریافت مالیات از آنها را فراهم نمی‌کند.
افزون بر این ۳۵ هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی که معاون سازمان امور مالیاتی به آن اشاره کرده، در صورتی که جلوی آن گرفته شود نیز تنها بخش کوچکی از نیاز مالیاتی دولت، و حدود یک دهم آن را تامین می‌کند.
درآمد مالیاتی نصف نیاز دولت
به گزارش خبرگزاری ایسنا، رئیس کل سازمان امور مالیاتی ۱۹ تیر در نشستی با فعالان اقتصادی استان کرمان گفت: «۳۵۰ هزار میلیارد تومان حداقل پولی است که با آن می‌توان مملکت را اداره کرد که از این میزان، ماهانه ۱۲ هزار میلیارد تومان مالیات اخذ می‌شود؛ این در حالی است که تنها هزینه حقوق‌های پرسنلی، حقوق کارمندان و بازنشستگان و ..، ۲۸ هزار میلیارد تومان می‌باشد.»
به عبارت دیگر درآمد مالیاتی دولت در حال حاضر تقریبا نصف میزان لازم برای اداره کشور است و در سال به حدود ۱۸۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد.
امیدعلی پارسا، رئیس کل سازمان امور مالیاتیعکس: irna
امیدعلی پارسا در جمع فعالان اقتصادی کرمان خاطر نشان کرد در حال حاضر با توجه به این که ظرفیت چاپ پول به حداکثر خود رسیده و صادرات نفت به شدت کاهش یافته "تنها می‌ماند قرض‌های دولت و فروش اموال دولتی و ... که در خوش‌بینانه‌ترین حالت تقریبا مملکت به صورت سر به سر اداره می‌شود".
کاهش شدید صادرات نفت و تنگناهای مالی دولت
پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای در اردیبهشت ۹۷ و اعمال مجدد تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی، درآمدهای نفتی ایران به شدت کاهش یافته و دسترسی به منابع حاصل از فروش آن هم به سادگی میسر نیست.
مسئولان جمهوری اسلامی از اعلام آمار صادرات نفت خودداری می‌کنند و از آنجا که این کار از طریق دور زدن تحریم‌ها و پنهانی انجام می‌شود ارزیابی میزان دقیق آن نیز بسیار دشوار است.
برایان هوک، نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران روز جمعه ۲۰ تیر در یک نشست مجازی به میزبانی اندیشکده هادسون اعلام کرد با سیاست‌های تحریمی دولت دونالد ترامپ درآمدهای نفتی جمهوری اسلامی به عنوان مهم‌ترین منبع درآمد این کشور به شدت سقوط کرده است.
هوک در این نشست گفت ایران پیش از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای به طور میانگین روزی دو و نیم تا دو میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه نفت صادر می‌کرد و این میزان در ماه مارس سال جاری به ۷۰ هزار بشکه در روز تنزل یافته است.
او به ماخذ این آمار اشاره‌ای نکرد. برخی منابع خبری با استناد به دادهای شرکت‌های رهگیری نفت‌کش‌ها پیش از این میزان صادرات روزانه نفت ایران را کمتر از ۲۰۰ هزار بشکه در روز اعلام کرده‌اند. در هر صورت به نسبت قبل از بازگشت تحریم‌ها و با توجه به سقوط بهای نفت پس از بحران کرونا، درآمدهای نفتی جمهوری اسلامی چنان کاهش یافته که دولت برای تامین هزینه امور جاری خود هم به شدت در تنگنا قرار گرفته است.
خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند
با امضای دونالد ترامپ، آمریکا از برجام خارج شد. سال گذشته شرکت‌های آلمانی ۵/ ۳ میلیارد یورو به ایران و ۱۱۱ میلیارد یورو به آمریکا صادر کردند. معاملاتی که با خروج آمریکا از برجام به خطر افتاده‌اند در این گزارش تصویری:
عکس: Reuters/J. Ernst
با این امضای دونالد ترامپ، دولت آمریکا نه تنها از توافقنامه اتمی "برجام" خارج شده، بلکه می‌خواهد تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی را نیز بار دیگر از سر گیرد. بدین ترتیب هر شرکتی که با آمریکا و با دلار در سطح جهانی معامله می‌کند در صورتی که با ایران معامله کند، می‌تواند مشمول جریمه سنگینی بشود.
عکس: Reuters/J. Ernst
بسیاری از شرکت‌ها و بخصوص بانک‌ها معنی نقض تحریم‌ها را بخوبی می‌دانند. کومرتس بانک آلمان در سال ۲۰۱۴ مجبور به پرداخت یک میلیارد و پانصد میلیون دلار و گروه "بی ان پی پاریبا" فرانسوی حتی ۹ میلیارد دلار جریمه پرداخت کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
به گزارش اتاق بازرگانی آلمان، ده هزار شرکت آلمانی با ایران رابطه تجاری دارند و ۱۲۰ شرکت این کشور حتی با نیروی کار خود در ایران حضور دارند. آلمان در سال گذشته ۳ و نیم میلیارد یورو به ایران صادرات داشته درحالیکه ارزش صادرات آن به آمریکا بالغ بر ۱۱۱ میلیارد یورو بوده است.
عکس: picture-alliance/dpa/F. Motahari
ایرباس بزرگترین بازنده خروج آمریکا از برجام است. در ژانویه سال ۲۰۱۷ ایران سفارش خرید یکصد فروند هواپیمای ایرباس را به ارزش ۲۳ میلیارد یورو داد. سه فروند هواپیما به ایران تحویل داده شد و حالا آمریکا اجازه صادرات این هواپیما به ایران را لغو کرده است. کمپانی اروپایی ایرباس بخشی از تولیدات خود را در آمریکا تامین می‌کند.
عکس: FARS
کمپانی آمریکایی بوئینگ دو قرارداد با شرکت‌های ایرانی آسمان برای فروش ۳۰ عدد هواپیما به ارزش ۳ میلیارد دلار و نیز قرارداد فروش ۸۰ فروند هواپیما با شرکت ایران ایر به ارزش ۱۶ میلیارد دلار امضا کرد. این سفارش‌ها هیچگاه در تولید لحاظ نشدند و حالا هم دنیس مویلنبرگ، مدیریت بوئینگ، اعلام کرده است که "ما پیرو سیاست دولت آمریکا هستیم".
عکس: picture-alliance/dpa/Stringer
تاریخ اولین حضور زیمنس در ایران به کشیدن خط تلگراف لندن – بمبئی در ۱۵۰ سال پیش برمی‌گردد. جو کایزر، مدیر کمپانی زیمنس، از نخستین مدیران آلمانی بود که در آغاز سال ۲۰۱۶ به ایران سفر کرد و قراردادهای میلیاردی فروش توربین‌های گازی و مدرنیزه کردن قطارهای ایران را به امضا رساند.
عکس: picture-alliance/dpa/T. Hase
کمپانی هنکل هیچگاه از بازار ایران خارج نشد و به همین دلیل جایگاه قدرتمندی در صنایع تولید شوینده و چسب دارد. "کاسپار رورستد"، مدیر پیشین این کمپانی، در سال ۲۰۱۵ و قبل از "برچیده شده تحریم‌ها" گفته بود: «فروش میلیونی ما در بازار ایران (سه رقم دارد) و به افزایش آن هم خوشبین هستیم.» این کمپانی سال گذشته ۲۰ میلیارد یورو فروش داشته که یک درصد آن از بازار ایران است.
عکس: picture-alliance/dpa/M. Hitij
کمپانی دایملر، ایران خودرو و ماموت در ماه دسامبر سال ۲۰۱۷ قرارداد طولانی مدت تولید کامیون در ایران را به امضا رساندند. دایملر آلمان در سال ۲۰۱۰ سهم خود را در خودروسازی ایران واگذار کرده بود.
عکس: MEHR
کمپانی خودروسازی فولکس واگن هم تصمیم داشت از اواسط سال ۲۰۱۷ میلادی با کمک ایران خودرو و ماموت با مدل‌های تیگوان و پاسات وارد بازار ایران شود. این خودروها در نمایشگاه بین‌المللی خودرو تهران در سال گذشته نیز عرضه شدند.
عکس: jamejamonline
بازار خودروی ایران بصورت "سنتی" در دست صنایع خودروسازی فرانسه است. این صنایع از آنجایی که با آمریکا رابطه‌ای ندارند، دستشان برای سرمایه‌گذاری در ایران بازتر است. کمپانی "PSA" در سال ۲۰۱۶ قرارداد همکاری برای تولید سه مدل پژو را در سال ۲۰۱۶ با ایران خودرو به امضا رساند. این سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیون یورویی هنوز به نتیجه و سودی نرسیده و طرف ایرانی هم توان مالی ندارد.
عکس: Tasnim
خودروساز فرانسوی رنو در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد یک سرمایه‌گذاری بزرگ به همراه خط تولید در ایران خواهد داشت. کارلوس غُصن (یا به فرانسوی گون- Carlos Ghosn) مدیر اجرایی شرکت‌های خودروسازی رنو در آن زمان گفته بود که "بازار ایران دارای پتانسیل بی‌نظیری است".
عکس: IRNA
بازار و صنایع نفت و گاز ایران یکی از بازارهای جالب توجه برای شرکت‌های بین‌المللی است. شرکت ایتالیایی "سایپم" (Saipem) که در عرصه تولید خط لوله و پایانه‌های نفت و گاز فعال است قرادادی به مبلغ ۳ میلیارد و پانصد میلیون یورو با ایران امضا کرده است.
عکس: Mehr
رئیس کمپانی نفتی اِنی (Eni)، کلادیو دسکالزی هم جزو اولین مدیرانی بود که با پایان تحریم‌ها راهی تهران شد. دو طرف تمایل به همکاری داشتند اما قراردادها در حد "مطالعات برای توسعه میدان کیش و فاز سوم میدان دارخوین" باقی ماند. از سوی دیگر انی از ایران طلبکار است که به دلیل تحریم‌ها امکان پرداخت بدهی برای ایران وجود نداشت.
عکس: picture-alliance/AP Photo/A. Medichini
برخلاف کمپانی ایتالیایی انی، کمپانی بریتانیایی – هلندی "شل" سال‌ها به دلیل تحریم‌ها راهی را پیدا نمی‌کرد تا بتواند بدهی دو میلیارد دلاری خود به ایران را پرداخت کند. کمپانی نفتی شل سفارش جدید دیگر به ایران نداده و قراردادهای جدید هم در حد "مطالعه برای توسعه میادین آزادگان جنوبی، یادآوران و کیش" است.
عکس: FARS
کمپانی فرانسوی توتال اعلام کرد که پنج میلیارد دلار در میدان پارس جنوبی سرمایه‌گذاری می‌کند. دولت آمریکا در مورد این سرمایه‌گذاری "استثنا" قائل شد و اجازه آن را صادر کرد. حال امکان دارد با تحریم‌های جدید این اجازه هم لغو شود. پاتریک پویان، مدیرعامل توتال، در ماه مارس ابراز امیدواری کرد تا اجازه آمریکا به‌قوت خود باقی بماند. او گفت در غیر این صورت ما بار دیگر برای دریافت اجازه تلاش خواهیم کرد.
