فرستاده اسرائيل برای جلوگیری از بازگشت آمریکا به برجام
۱۳۹۹ دی ۲۴, چهارشنبه
اسرائيل مامور ویژهای را به آمریکا فرستاده است تا مانع از تحقق وعده دولت جو بایدن برای بازگشت به برجام شود. بنا بر گزارش بلومبرگ اسرائیل به دنبال ایجاد یک رابطه موثر و متفاوت با دوران اوباما با آمریکا است.
تبلیغات
خبرگزاری بلومبرگ در گزارشی که روز سهشنبه ۲۳ دی منتشر کرد از اعزام یک فرستاده ویژه اسرائیل به آمریکا پرده برداشت. این خبرگزاری نوشته است کمپین گستردهای که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل علیه توافق هستهای دولت اوباما با ایران به راه انداخت، نتوانست مانع توافق سال ۲۰۱۵ شود. اکنون مقامهای این کشور در حال ارزیابی راههایی جدید و این موضوع هستند که آیا درگیری آشکار با دولت آتی آمریکا استراتژی موثرتری خواهد بود یا اقدامات پشت صحنه.
روزنامه تایمز اسرائیل نیز در گزارشی که چهارشنبه ۲۴ دی (۱۳ ژانویه) منتشر شد به نقل از خبرگزاری والا (Walla News) نوشته است که نتانیاهو در حال ایجاد یک گروه ویژه برای تدوین استراتژی جدید اسرائیل برای گفتگو با دولت بایدن در مورد توافق هستهای ایران است. بنابر این گزارش اعضای این گروه عبارتند از نمایندگان شورای امنیت ملی، وزارت امور خارجه، وزارت دفاع، اسرائیل، آژانس اطلاعاتی موساد و کمیسیون انرژی اتمی اسرائیل.
تایمز اسرائیل نوشته است بایدن به دنبال بازگشت به توافق هستهای ایران است، اقدامی که اسرائیل با آن مخالفت کرده و خواهان مذاکره بر سر توافقی جدید است؛ "توافقی که برنامه موشکی و تجاوزات منطقهای ایران را مهار کند".
یک مقام اسرائیلی نیز که نخواسته نامش فاش شود، به بلومبرگ گفته است که هدف ماموریت ويژه اسرائیل این است که آمریکا موضع سختگیرانهتری نسبت به برنامه هستهای، برنامه موشکهای بالستیکی و نیروهای نیابتی ایران در منطقه اتخاذ کند. اسرائيل همچنین نمیخواهد بگذارد که آمریکا بدون توافق با اسرائیل تحریمهای جمهوری اسلامی ایران را بردارد.
بلومبرگ در گزارش خود به حمله حامیان دونالد ترامپ، رئيس جمهوری فعلی آمریکا به کنگره اشاره کرده و نوشته نه تنها این استراتژی اسرائیل برخلاف تمایل تیم بایدن برای ورود مجدد به توافق با ایران و سپس مذاکره درباره گسترش شرایط آن است، بلکه تلاشهای اسرائیل برای همراه کردن دولت بایدن با سیاستهای خود در قبال ایران در شرایطی انجام میشود که آمریکا و کنگره آن با چالشهای بیسابقهای روبرو هستند.
برجام نه خواست جمهوری اسلامی نه اسرائیل؟
به نوشته بلومبرگ اسرائیل همچنین یک "کارت بازی با ریسک بالا در آستین" دارد؛ پتانسیل برای ادامه تلاشها از طریق عملیات مخفی علیه ایران، یعنی عملیات تخریب تاسیسات هستهای یا ترور دانشمندان هستهای ایران مانند ترور محسن فخریزاده در ماه گذشته. حکومت ایران انگشت اتهام را چه در مورد اقدامات تخریب آمیزی مانند انفجار در سایت نظنز یا ترور فخریزاده به سوی اسرائیل دراز میکند و اسرائیل نیز اصراری برای رد صریح این اتهام ندارد. در رابطه با همین اقدامات است که محمدجواد ظریف، و وزیر خارجه ایران گفته است دولت نتانیاهو قصد دارد آمریكا را به جنگ با ایران بكشد تا تلاشهای بایدن را برای احیای توافق از بین ببرد.
حتی اگر دولت بایدن برای بازگشت به برجام فرای فشارهای اسرائیل تلاش کند، رهبر جمهوری اسلامی صریحا گفته است که این بازگشت برای ایران اهمیتی ندارد و آنچه مهم است برداشتن تحریمها است. وزیر خارجه ایران نیز روز گذشته در یک مصاحبه با وبسایت دفتر خامنهای تاکید کرد که کشورش هرگونه مذاکره مجدد بر سر برجام و گسترش ابعاد آن به برنامه موشکی را رد میکند. ایران همچنین خواستار ۷۰ میلیارد دلار غرامت برای از دست دادن درآمد نفتی ناشی از تحریم های ایالات متحده در سالهای اخیر شده است.
کارت نتانیاهو برای سیاست داخلی
بلومبرگ در گزارش خود نگاهی نیز به وضع اسرائیل انداخته و نوشته است که شرایط برای نتانیاهو نیز چندان آسان نیست. این کشور بار دیگر در آستانه یک انتخابات در ماه مارس قرار دارد و نتانیاهو قصد دارد سیاست خارجی و سابقه امنیتی خود، بویژه مخالفت سرسختانه با توافق ایران را به عنوان کارت برنده خود برجسته کند.
در گزارش به رویکرد آمریکا نسبت به اسرائیل نیز اشاره شده و آمده است که این کشور به دنبال یک رابطه سازنده با اسرائیل و توافقی مناسب با ایران است. به گفته یک مقام ارشد سابق ایالات متحده که در تماس نزدیک با تیم بایدن است، دولت بعدی سعی میکند از اختلاف با اسرائیل جلوگیری کند، اما سیاست کلی آمریکا قابل بحث نیست.
به گفته این مقام پیشین تغییرات کوتاه مدت در سیاستهای مربوط به ایران تحت دولت جدید ایالات متحده می تواند شامل آسانتر شدن دسترسی به کمک های بشردوستانه و کارایی بهتر مکانیسم تجارت ایران با اروپا باشد.
بلومبرگ به نقل از آرون دیوید میلر، عضو ارشد بنیاد کارنگی برای صلح بینالمللی نوشته است: «یک ماه عسل بین بایدن و نتانیاهو وجود نخواهد داشت، اما نیازی هم به مجادلاتی شبیه به دوران اوباما میان دو کشور نیست.»
خروج از برجام و معاملاتی که دود میشوند
با امضای دونالد ترامپ، آمریکا از برجام خارج شد. سال گذشته شرکتهای آلمانی ۵/ ۳ میلیارد یورو به ایران و ۱۱۱ میلیارد یورو به آمریکا صادر کردند. معاملاتی که با خروج آمریکا از برجام به خطر افتادهاند در این گزارش تصویری:
عکس: Reuters/J. Ernst
با این امضای دونالد ترامپ، دولت آمریکا نه تنها از توافقنامه اتمی "برجام" خارج شده، بلکه میخواهد تحریمهای اقتصادی علیه جمهوری اسلامی را نیز بار دیگر از سر گیرد. بدین ترتیب هر شرکتی که با آمریکا و با دلار در سطح جهانی معامله میکند در صورتی که با ایران معامله کند، میتواند مشمول جریمه سنگینی بشود.
عکس: Reuters/J. Ernst
بسیاری از شرکتها و بخصوص بانکها معنی نقض تحریمها را بخوبی میدانند. کومرتس بانک آلمان در سال ۲۰۱۴ مجبور به پرداخت یک میلیارد و پانصد میلیون دلار و گروه "بی ان پی پاریبا" فرانسوی حتی ۹ میلیارد دلار جریمه پرداخت کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
به گزارش اتاق بازرگانی آلمان، ده هزار شرکت آلمانی با ایران رابطه تجاری دارند و ۱۲۰ شرکت این کشور حتی با نیروی کار خود در ایران حضور دارند. آلمان در سال گذشته ۳ و نیم میلیارد یورو به ایران صادرات داشته درحالیکه ارزش صادرات آن به آمریکا بالغ بر ۱۱۱ میلیارد یورو بوده است.
عکس: picture-alliance/dpa/F. Motahari
ایرباس بزرگترین بازنده خروج آمریکا از برجام است. در ژانویه سال ۲۰۱۷ ایران سفارش خرید یکصد فروند هواپیمای ایرباس را به ارزش ۲۳ میلیارد یورو داد. سه فروند هواپیما به ایران تحویل داده شد و حالا آمریکا اجازه صادرات این هواپیما به ایران را لغو کرده است. کمپانی اروپایی ایرباس بخشی از تولیدات خود را در آمریکا تامین میکند.
عکس: FARS
کمپانی آمریکایی بوئینگ دو قرارداد با شرکتهای ایرانی آسمان برای فروش ۳۰ عدد هواپیما به ارزش ۳ میلیارد دلار و نیز قرارداد فروش ۸۰ فروند هواپیما با شرکت ایران ایر به ارزش ۱۶ میلیارد دلار امضا کرد. این سفارشها هیچگاه در تولید لحاظ نشدند و حالا هم دنیس مویلنبرگ، مدیریت بوئینگ، اعلام کرده است که "ما پیرو سیاست دولت آمریکا هستیم".
عکس: picture-alliance/dpa/Stringer
تاریخ اولین حضور زیمنس در ایران به کشیدن خط تلگراف لندن – بمبئی در ۱۵۰ سال پیش برمیگردد. جو کایزر، مدیر کمپانی زیمنس، از نخستین مدیران آلمانی بود که در آغاز سال ۲۰۱۶ به ایران سفر کرد و قراردادهای میلیاردی فروش توربینهای گازی و مدرنیزه کردن قطارهای ایران را به امضا رساند.
عکس: picture-alliance/dpa/T. Hase
کمپانی هنکل هیچگاه از بازار ایران خارج نشد و به همین دلیل جایگاه قدرتمندی در صنایع تولید شوینده و چسب دارد. "کاسپار رورستد"، مدیر پیشین این کمپانی، در سال ۲۰۱۵ و قبل از "برچیده شده تحریمها" گفته بود: «فروش میلیونی ما در بازار ایران (سه رقم دارد) و به افزایش آن هم خوشبین هستیم.» این کمپانی سال گذشته ۲۰ میلیارد یورو فروش داشته که یک درصد آن از بازار ایران است.
عکس: picture-alliance/dpa/M. Hitij
کمپانی دایملر، ایران خودرو و ماموت در ماه دسامبر سال ۲۰۱۷ قرارداد طولانی مدت تولید کامیون در ایران را به امضا رساندند. دایملر آلمان در سال ۲۰۱۰ سهم خود را در خودروسازی ایران واگذار کرده بود.
عکس: MEHR
کمپانی خودروسازی فولکس واگن هم تصمیم داشت از اواسط سال ۲۰۱۷ میلادی با کمک ایران خودرو و ماموت با مدلهای تیگوان و پاسات وارد بازار ایران شود. این خودروها در نمایشگاه بینالمللی خودرو تهران در سال گذشته نیز عرضه شدند.
عکس: jamejamonline
بازار خودروی ایران بصورت "سنتی" در دست صنایع خودروسازی فرانسه است. این صنایع از آنجایی که با آمریکا رابطهای ندارند، دستشان برای سرمایهگذاری در ایران بازتر است. کمپانی "PSA" در سال ۲۰۱۶ قرارداد همکاری برای تولید سه مدل پژو را در سال ۲۰۱۶ با ایران خودرو به امضا رساند. این سرمایهگذاری ۴۰۰ میلیون یورویی هنوز به نتیجه و سودی نرسیده و طرف ایرانی هم توان مالی ندارد.
عکس: Tasnim
خودروساز فرانسوی رنو در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد یک سرمایهگذاری بزرگ به همراه خط تولید در ایران خواهد داشت. کارلوس غُصن (یا به فرانسوی گون- Carlos Ghosn) مدیر اجرایی شرکتهای خودروسازی رنو در آن زمان گفته بود که "بازار ایران دارای پتانسیل بینظیری است".
عکس: IRNA
بازار و صنایع نفت و گاز ایران یکی از بازارهای جالب توجه برای شرکتهای بینالمللی است. شرکت ایتالیایی "سایپم" (Saipem) که در عرصه تولید خط لوله و پایانههای نفت و گاز فعال است قرادادی به مبلغ ۳ میلیارد و پانصد میلیون یورو با ایران امضا کرده است.
عکس: Mehr
رئیس کمپانی نفتی اِنی (Eni)، کلادیو دسکالزی هم جزو اولین مدیرانی بود که با پایان تحریمها راهی تهران شد. دو طرف تمایل به همکاری داشتند اما قراردادها در حد "مطالعات برای توسعه میدان کیش و فاز سوم میدان دارخوین" باقی ماند. از سوی دیگر انی از ایران طلبکار است که به دلیل تحریمها امکان پرداخت بدهی برای ایران وجود نداشت.
عکس: picture-alliance/AP Photo/A. Medichini
برخلاف کمپانی ایتالیایی انی، کمپانی بریتانیایی – هلندی "شل" سالها به دلیل تحریمها راهی را پیدا نمیکرد تا بتواند بدهی دو میلیارد دلاری خود به ایران را پرداخت کند. کمپانی نفتی شل سفارش جدید دیگر به ایران نداده و قراردادهای جدید هم در حد "مطالعه برای توسعه میادین آزادگان جنوبی، یادآوران و کیش" است.
عکس: FARS
کمپانی فرانسوی توتال اعلام کرد که پنج میلیارد دلار در میدان پارس جنوبی سرمایهگذاری میکند. دولت آمریکا در مورد این سرمایهگذاری "استثنا" قائل شد و اجازه آن را صادر کرد. حال امکان دارد با تحریمهای جدید این اجازه هم لغو شود. پاتریک پویان، مدیرعامل توتال، در ماه مارس ابراز امیدواری کرد تا اجازه آمریکا بهقوت خود باقی بماند. او گفت در غیر این صورت ما بار دیگر برای دریافت اجازه تلاش خواهیم کرد.