سال ۱۳۹۱ در شرایطی با شعار محوری «حمایت از سرمایه ملی و کار ایرانی» شروع می‌شود که  سرکوب و بازداشت فعالان کارگری و فشار بر آنان شدت می‌یابد. با ورشکست شدن بسیاری از نهادهای تولیدی و صنعتی در دوسال اخیر، کارگران بسیاری شغل خود را از دست داده‌اند. کارگران بارها در برابر مجلس شورای اسلامی یا وزارت کار تجمع کرده و خواهان حقوق نادیده گرفته شده‌ی خود شده‌اند.

تورم روزافزون، تعدیل نیرو و نقض حقوق کارگران در حالی صورت می‌گیرد که همچنان بسیاری از تشکل‌ها و نهادهای صنفی کارگری با سرکوب مواجه می‌شوند و از فعالیت‌های آن‌ها جلوگیری به عمل می‌آید.

اصل ۲۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تاکید می‌کند که کارگران مشمول قانون کار و کارفرمایان یک حرفه و صنعت می‌توانند انجمن‌های صنفی تشکیل دهند. با این ‌حال سال‌هاست که از فعالیت‌های صنفی و اتحادیه‌ای کارگران مشاغل مختلف ممانعت به عمل می‌آید و رهبران و فعالان اتحادیه‌ها و تشکل‌های کارگری با خشونت، سرکوب و تهدید مداوم روبرو هستند.

بازداشت و سرکوب به دلیل ایجاد تشکل‌های کارگری

مقامات امنیتی جمهوری اسلامی ایران سال‌هاست که با رهبران و سازمان‌دهندگان اتحادیه‌ها و تشکل‌های کارگری مقابله و آن‌ها را سرکوب می‌کنند. منصور اسانلو، یکی از شناخته‌‌شده‌ترین چهره‌های دفاع از حقوق کارگران در ایران، بعد از بارها بازداشت و شکنجه هم‌اکنون در مرخصی استعلاجی به سرمی‌برد.

منصور اسانلو که رهبر سندیکای کارگران شرکت اتوبوس‌رانی تهران و حومه است، بارها به دلیل فعالیت‌های خود در راه دفاع از حقوق کارگران شرکت واحد و ترویج کار سندیکایی بازداشت و شکنجه شده و سال‌های زیادی را در زندان سپری کرده است. منصور اسانلو در ویدیوی کوتاهی که در سایت "یوتیوب" به اشتراک گذاشته شد، از شکنجه‌هایی که بر وی در زندان رفته سخن می‌گوید و زبان خود را که در طی شکنجه سوراخ شده است را نشان می‌دهد.

سرکوب تشکل‌ها و فعالان کارگری بارها واکنش‌های انتقادآمیز اتحادیه‌های سراسری دفاع از حقوق کارگران و نهادهای حقوق بشری را در پی داشته است. احمد شهید، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد درباره حقوق بشر در ایران، در هر دو گزارش دوره‌ای خود با انتقاد از رویه‌ی برخورد جمهوری اسلامی ایران با کارگران، تاکید کرده است که موارد متعددی از نادیده گرفتن و نقض حقوق کارگران در ایران گزارش شده است.

احمد شهید در گزارش‌های خود تاکید کرده است که "حق تشکیل نهاد صنفی" در ایران علی‌رغم این‌که در قانون کشور تصریح شده است، نقض می‌شود. وی سرکوب فعالان کارگری را "دامنه‌دار" و "گسترده"‌ توصیف کرده است.

شاهرخ زمانی و محمد جراحی، دو فعال کارگری  که از اعضای هیئت موسس سندیکای نقاشان و تزئینات ساختمان در تهران هستند، در نامه‌ی سرگشاده‌ای به گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد، خواستار توجه‌ احمد شهید به وضعیت اسفناک فعالان کارگری در ایران شده بودند.

در نامه‌ی این دو کارگر زندانی که هردو مورد شکنجه قرار گرفته‌اند، تصریح شده بود که آن‌ها تنها به جرم فعالیت سندیکایی و تشکیل اتحادیه در چارچوب قانون کار جمهوری اسلامی ایران بازداشت و شکنجه شده‌اند. این دو فعال کارگری در بخشی از این نامه نوشتند: « ما به جرم دفاع از حق تشکل، حق اعتراض و حقوق صنفی و قانونی کارگران ایران در چارچوب مقاوله‌نامه‌های سازمان بین‌المللی کار، مجموعا به ۱۶ سال حبس محکوم شده‌ایم. علی‌رغم اعتراض ما، این حکم بدون هیچ مدرک قانونی، مورد تایید قرار گرفت.»

شاهرخ زمانی، که دوران حبس خود را در زندان مرکزی شهر تبریز می‌گذراند، با انتشار نامه‌ی سرگشاده‌ای شرح شکنجه‌هایی که بر او رفته را بازگو کرده است. شاهرخ زمانی که در اعتراض به حکم خود و فشارهای وارده بر کارگران در سال ۲۰۱۱ برای ۳۲ روز به اعتصاب غذا دست زد، در نامه‌ی خود نوشت: «در کجای دنیا دیده‌اید که برای یک کارگر عضو سندیکا به خاطر تلاش برای ایجاد سندیکا حکم ۱۱ سال زندان صادر کنند؟»

محمد جراحی نیز در دادگاه به ۵ سال حبس محکوم شده است. هر دو این فعالان کارگری به اتهام "توهین به رهبری"، "تشکیل گروه غیرقانونی مخالف نظام" و "مشارکت در فعالیت تبلیغی علیه نظام" و  بدون دریافت هیچ احضاریه‌ی قبلی بازداشت شده و  سپس برای اجرای حکم به  بند مالی زندان مرکزی شهر تبریز منتقل شدند.

برخورد با فعالان "اتحادیه آزاد کارگران"

یکی از تشکل‌های صنفی که با سرکوب‌های شدید مقامات امنیتی مواجه است، "اتحادیه آزاد کارگران" در سنندج  است.

بعد از دستگیری شریف ساعد و مظفر صالح‌نیا در دی ماه ۱۳۹۰، وقتی برخی فعالان "اتحادیه آزاد کارگران" راهی دادگستری شهر سنندج شدند تا خواهان ملاقات با دادستان پرونده و رویت پرونده‌ی این دو فعال کارگری شوند، مقامات دادگستری سنندج، شیث امانی، فعال کارگری عضو این اتحادیه را نیز بازداشت کردند.

شیث امانی پیش از این نیز یک بار در سال ۸۴ برای ۴۰ روز بازداشت بود و دو سال بعدتر نیز بار دیگر بازداشت موقت شده و ۳۵ روز را در زندان سنندج گذرانده بود. در دادگاه اولیه به او حکم "محاربه" داده بودند که این حکم بعدتر در دادگاه تجدیدنظر به ۶ ماه حبس تقلیل یافته بود. آیت‌الله هاشمی شاهرودی، رئیس سابق قوه قضائیه این ۶ ماه حبس شیث امانی را نیز مشمول عفو قرار داده بود، با این‌حال علی‌رغم دستور رئیس قوه قضائیه، دادگستری سنندج برای شیث امانی  نامه‌ی اجرای حکم ارسال کرده بود و زمانی که این فعال کارگری برای پیگیری پرونده به دادگستری مراجعه کرده بود، به او اعلام شد که نامه‌ی رئیس قوه قضائیه از پرونده او برداشته شده است.

شیث امانی در سومین دور بازداشت، بعد از ۵۲ روز حبس بدون هیچ تفهیم اتهامی آزاد شد. با این‌حال شریف ساعد و مظفر صالح‌نیا،  دو فعال کارگری دیگر عضو "اتحادیه آزاد کارگران، هم‌چنان در بازداشت به‌سر می‌برند.

صدیق کریمی، یکی دیگر از فعالان کارگری عضو این اتحادیه کارگری در سنندج نیز که همچون شیث امانی به ۶ ماه حبس محکوم و بعدتر از سوی رئیس قوه قضائیه اجرای حکم او متوقف شده بود، در بهمن ماه علی‌رغم توقف قانونی حکم خود بار دیگر بازداشت شد. صدیق کریمی روز ۱۶ فروردین ۱۳۹۱ در حالی آزاد شد که پرونده‌ی تازه‌ای علیه این فعال کارگری به جریان افتاده است.

وضعیت نامناسب جسمی برخی زندانیان کارگر

برخی فعالان کارگری زندانی، در وضعیت جسمی خطرناکی به سر می‌برند و از حق دسترسی به خدمات درمانی محروم‌اند. علی نجاتی، عضو هیئت مدیره‌ی سندیکای کارگران نیشکر هفت تپه، روز ۱۹ فروردین ۱۳۹۱ در شرایطی به زندان بازگشت که از مشکلات حاد قلبی رنج می‌برد.

علی نجاتی که در دادگاه شهر اهواز به اتهام "مشارکت در فعالیت تبلیغی علیه نظام" و "تشکیل گروه غیرقانونی علیه نظام" به یک سال حبس تعزیری محکوم شده است، پیش از این ۶ ماه در زندان شهر دزفول زندانی بود و در حالی که همچنان در زندان به سر می‌برد، بابت همان اتهام احضاریه‌ی دیگری برای حضور در دادگاه دریافت کرد.

پزشک معالج وی که عضو پزشکی قانونی شهر اهواز نیز هست، تاکید کرده بود که حال این فعال کارگری که به او مرخصی استعلاجی کوتاهی تعلق گرفت بسیار وخیم است و او نیاز به دوره‌ی استراحت و درمان کامل دارد. با این‌حال تقاضای پزشک نیز مورد تایید دادستانی اهواز قرار نگرفت و این کارگر زندانی که کار خود را نیز از دست داده بود، باردیگر به زندان بازگردانده شد.

بهنام ابراهیم‌زاده، دیگر کارگر زندانی که در بند ۳۵۰ زندان اوین به سر می‌برد، با مشکلات جدی کلیه و عفونت شدید گوش میانی مواجه است و علی‌رغم تقاضا و پیگیری‌ها از سوی خانواده‌اش، به بیمارستان منتقل نشده است. بهنام ابراهیم‌زاده بیش از نیمی از دوران محکومیت ۵ سال حبس خود را سپری کرده است و طبق قانون مقامات قضایی می‌توانند حتا دستور آزادی وی را صادر کنند.

رضا شهابی، فعال کارگری که از خرداد ۸۹  در زندان به سر می‌برد نیز از بیماری‌های جسمی متعددی در ناحیه گردن و کمر رنج می‌برد و پزشک قانونی تهران طی نامه‌ای رسمی بعد از معاینه‌ی او اعلام کرده است که او فورا باید به بیمارستان منتقل شود و تحت عمل جراحی قرار گیرد.

خانواده‌ی رضا شهابی که عضو سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوس‌رانی است اعلام کرد: «رضا ناراحتی و نارسایی کبد و کلیه دارد، ۴ مهره کمرش ضایع شده و مطابق هشدار پزشکان احتمال فلج شدن او وجود دارد.».

رضا شهابی در اعتراض به وضعیت نامشخص پرونده‌ی خود و عدم رسیدگی پزشکی به حال وخیم خود به اعتصاب غذا نیز دست زده بود. این فعال کارگری، بعد از ماه‌ها حبس بدون حکم ابلاغ دادگاه بالاخره به تحمل ۶ سال حبس تعزیری و ۶ سال محرومیت از هرگونه فعالیت صنفی محکوم شد. رضا شهابی همچنین به پرداخت هفت میلیون تومان پول محکوم شده است. "کمیته دفاع از رضا شهابی" می‌گوید این پول مبلغی‌ست که از سوی تعداد زیادی از کارگران جمع‌آوری شده تا شهابی آن را به خانواده‌ی کارگران زندانی بدهد.