فشار بی‌سابقه مخالفان تندرو بر تیم مذاکرات هسته‌ای
MM۱۳۹۴ خرداد ۱۲, سه‌شنبه
با نزدیک شدن موعد مقرر برای دستیابی به توافق هسته‌ای، فشار تندروها بر تیم مذاکرات شدت گرفته است. تجمع‌های روزهای گذشته در مشهد و قم به تحصن در شیراز رسیده و دانشجویان و استادان دانشگاه سپاه نیز دولت را تهدید کرده‌اند.
عکس: Isna
تبلیغات
پنجشنبه گذشته (۷ خرداد ۱۳۹۴) تجمعی با عنوان "ما اجازه نمی‌دهیم" در مشهد برگزار شد و مهرداد بذرپاش، مشاور جوان محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور سابق و تعدادی دیگر از مخالفان دولت روحانی برنامه هسته‌ای در آن سخنرانی کردند.
این تجمع "اعتراض مردم مشهد به زیاد‌ه‌خواهی و تحقیر ملت ایران توسط ۵+۱" معرفی شد. تصاویر برخی پلاکاردهای این تجمع به طور گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی و وبسایت‌های خبری انتشار یافت؛ از جمله تصاویر پلاکاردهایی که تعدادی از خانم‌هایی با چادر سیاه در دست داشتند و شعارهای تندی علیه آمریکا و اسرائیل بر روی آن نوشته شده بود.
به گزارش خبرگزاری کار ایران (ایلنا) سخنرانان گردهمایی مشهد عموما مدیران دولت محمود احمدی‌نژاد بودند. جمعی از "تشکل‌های فرهنگی، هیئت‌های مذهبی، خانواده شهدا و ایثارگران، نخبگان و علمای مشهد" به عنوان دعوت‌کننده این گردهمایی معرفی شدند. استانداری خراسان رضوی گفته برای برگزاری این تجمع هیچگونه مجوزی داده نشده است.
دو روز بعد از مشهد، گردهمایی مشابهی با عنوان "ماهم اجازه نمی‌دهیم" در مدرسه فیضیه قم برگزار شد. سخنران اصلی این تجمع غلامعلی حداد عادل، نماینده مجلس و یکی از چهره‌های اصول‌گرای نزدیک به آیت‌الله خامنه‌ای بود.
حداد عادل در این سخنرانی گفت: «حضور ما در اینجا برای این است که ما نسبت به رفتار طرف مقابل مذاکرات نگرانیم. ما می‌خواهیم با این حضور نگرانی خودمان را از آن جهت اعلام کنیم که طرف اصلی این مذاکرات، آمریکاست و ملت ما به آمریکا اعتماد ندارد.»
تحصن شیراز
سلسله گردهمایی‌های "ما اجازه نمی‌دهیم" در شهرهای دیگر مانند قزوین نیز برگزار شده است، اما این گردهمایی در شیراز به تحصن تبدیل شده است. رسانه‌های وابسته به اصول‌گرایان نوشته‌اند: «جمعی از دانشجویان جنوب كشور در اعتراض به زیاده خواهی‌های آمریكا در روند مذاكرات هسته‌ای در مسجد دانشگاه شیراز تحصن كردند.»
تحصن شیراز روز دوشنبه و در مسجد دانشگاه شیراز آغاز شده و بسیج دانشجویی سازمانده آن است. رسانه‌های ایران نوشته‌اند بیش از ۶۰۰ نفر در این تحصن شرکت دارند. مسئولان نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه شیراز نیز در جمع متحصنین حضور دارند.
گروه‌های دانشجویی طرفدار تندروها مانند جنبش عدالت‌خواه دانشجویی، انجمن اسلامی دانشجویان، جامعه اسلامی دانشجویان، مجمع دختران مسلمان و دانشجویان فسا، مرودشت، داراب، زرقان، سپیدان هم در این تحصن حضور دارند.
عباس توانا مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه شیراز گفته است در حال حاضر از بیشتر شهرستان‌های استان فارس و برخی استان‌های جنوبی کشور نظیر هرمزگان و بوشهر در این تحصن حضور دارند. وی گفته تحصن تا زمانی‌که مسئولین به سخنان ما گوش دهند ادامه دارد.
مجوز تجمع‌ها از کجا صادر می‌شود؟
سلسله گردهمایی‌هایی مخالفان مذاکرات هسته‌ای در حالی یکی پس از دیگری برگزار می‌شود که مسئولان وزارت کشور اعلام کرده‌اند که به هیچ یک از آنها مجوز نداده‌اند.
مدیرکل استانداری خراسان رضوی یک روز پیش از برگزاری تجمع مشهد گفته بود این تجمع فاقد مجوزهای قانونی لازم است و اجازه برگزاری مراسم تجمع بدون مجوز قانونی داده نخواهد شد. با این همه تجمع مشهد بدون هیچ مانعی برگزار شد. در دیگر شهرها نیز گردهمایی‌ها عموما در اماکن دولتی برگزار شده‌اند.
قدرت‌نمایی تندروهای مخالف دولت روحانی چنان چشم‌گیر است که برخی رسانه‌های هوادار دولت می‌گویند این روزها در ایران، "دلواپسان" در راس امورند. عنوان "دلواپسان" را تندورها از نخستین گردهمایی خود در اردیبهشت سال ۱۳۹۳ گرفتند که در مقابل سفارت سابق آمریکا در تهران برگزار شد.
وزیر کشور هفته گذشته اعلام کرد که این وزارتخانه له یا علیه مذاکرات هسته‌ای مجوزی برای تجمع و گردهمایی صادر نمی‌کند اما برخلاف گفته وزیر کشور، تندروها هر زمان و هر جا که خواسته‌اند تجمع‌های خود را برگزار کرده‌اند و کسی نتوانسته از آنها جلوگیری کند.
فعالان سیاسی در ایران یکی از دلایل برگزاری راحت تجمع‌های تندروها را حضور قوی مدیران دوران محمود احمدی‌نژاد، به ویژه در وزارت‌خانه‌های کلیدی مانند وزارت کشور می‌دانند. عبدالله ناصری، مدیر خبرگزاری ایرنا در دولت محمد خاتمی اخیرا به روزنامه اعتماد گفته بود: «الان ٧٦ درصد از نیروهای احمدی‌نژاد هنوز در دستگاه اجرایی وزارت كشور حضور دارند.»
عبدالله ناصری، رحمانی‌فضلی وزیر کشور را متهم کرده که با زیرکی این نیروها را فقط جابه‌جا کرده "اما همچنان همه جا دست نیروهای قبلی است".
پیش از ناصری، علی محمد غریبانی، استاندار پیشین آذربایجان غربی گفته بود مدیرانی در دولت روحانی کار می‌کنند که با او نیستند و "مدیران احمدی‌نژاد و محمدباقر قالیباف" هستند. به گفته غریبانی، در دوران احمدی‌نژاد بیش از ۸۰ درصد صندلی‌های وزارت کشور را نظامیان اشغال کردند و این وضع همچنان پابرجاست.
تهدید دانشگاه سپاه
همزمان با تجمع و تحصن تندروها، "اساتید، دانشجویان و کارکنان دانشگاه امام حسین" که دانشگاه سازمانی سپاه پاسداران ایران است و برای این نیرو کادر تربیت می‌کند در بیانیه‌ای بدون نام بردن از فرد و گروه مشخصی هشدار داده: «برخی می‌خواهند سست عنصری و خستگی خود در پیگیری مجدّانه و مجاهدانه آرمان‌های عظیم انقلاب اسلامی را به مردم نسبت داده و چهره درخشان ملت ایران را مشوه کنند.»
دانشگاه سپاه در بیانیه خود به "شبهه‌ای" اشاره کرده که "اولویت پیگیری مسائل اقتصادی و معیشتی ملت را مانع و مخل اقامه ارزش‌های بین‌المللی اسلامی جمهوری اسلامی می‌داند".
دانشگاه سپاه نوشته است: «این دیدگاه معتقد است پیشرفت‌های علمی- صنعتی و نظامی مانند صنعت هسته‌ای، تبدیل به بهانه‌ای برای قدرت‌های بزرگ شده تا از این مسیر کشور را تحت فشارهای اقتصادی قرار دهند، لذا باید تا مدتی نامعلوم از ادامه این مسیر خودداری کرد.»
این بیانیه سپس نقل قولی از آیت‌الله خمینی خطاب به مسئولان دولت آورده و خواستار توجه به آن شده است. به گفته بیانیه دانشگاه سپاه، آیت‌الله خمینی گفته است: «مسئولان ما باید بدانند که انقلاب ما محدود به ایران نیست. انقلاب مردم ایران نقطه شروع انقلاب بزرگ جهان اسلام است... مسائل اقتصادی و مادی اگر لحظه‌ای مسئولین را از وظیفه‌ای که بر عهده دارند منصرف کند، خطری بزرگ و خیانتی سهمگین را به دنبال دارد.»
آیت‌الله خمینی همچنین گفته: «باید دولت جمهوری اسلامی تمامی سعی و توان خود را در اداره هرچه بهتر مردم بنماید، ولی این بدان معنا نیست که آنها را از اهداف عظیم انقلاب که ایجاد حکومت جهانی اسلام است منصرف کند.»
عکس: Isna
عکس: ISNA
برنامه هسته‌ای ایران به روایت تصویر
نمایندگان ایران و ۱+۵ دوم آوریل ۲۰۱۵ بر سر چارچوب برنامه‌ای به توفق رسیدند که در صورت نهایی شدن به مناقشه اتمی ۱۲ ساله ایران و غرب پایان می‌بخشد. ابعاد برنامه هسته‌ای ایران چیست و چه مراکزی برای پیشبرد آن احداث شده‌اند؟
عکس: Keyhan
توافق اتمی لوزان
دوم آوریل ۲۰۱۵ و دو روز پس از ضرب‌الاجل تعیین‌شده، سرانجام بیانیه مشترک مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران و نمایندگان گروه موسوم به ۱+۵ (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) در لوزان سوئیس منتشر شد. این بیانیه چارچوب توافق نهایی است که قرار است تا پایان ژوئن ۲۰۱۵ تنظیم شود و در صورت تحقق به ۱۲ سال مناقشه هسته‌ای ایران با غرب پایان می‌دهد. ابعاد برنامه هسته‌ای ایران چیست؟
عکس: Getty Images/AFP/F. Coffrini
برنامه اتمی ایران پیش از انقلاب
محمدرضا شاه پهلوی در مراسم افتتاح کرسی انرژی اتمی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲. وی همزمان با تاسیس سازمان انرژی اتمی، قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را در دی ماه ۱۳۵۳ (نوامبر ۱۹۷۴) منعقد کرد. قرار بود نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان اولین نیروگاه اتمی ایران توسط شرکت "کرافت‌وِرک اونیون" آلمان (Kraftwerk Union AG) ساخته شود.
عکس: Keyhan
برنامه اتمی ایران پیش از انقلاب
محمدرضا شاه پهلوی در مراسم افتتاح کرسی انرژی اتمی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲. وی همزمان با تاسیس سازمان انرژی اتمی، قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را در دی ماه ۱۳۵۳ (نوامبر ۱۹۷۴) منعقد کرد. قرار بود نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان اولین نیروگاه اتمی ایران توسط شرکت "کرافت‌وِرک اونیون" آلمان (Kraftwerk Union AG) ساخته شود.
عکس: Keyhan
برنامه اتمی ایران
دانشمندان اتمی زن ایران. بریده‌ای از جراید ایران در دهه ۵۰ خورشیدی. از راست به چپ خانم‌ها دکتر مرآت، رقیه باقرزاده اکبری، دکتر مهین‌دخت رحمانی، ثریه سمیعی، ماهرو اکبرنیا، فرزانه محمدی، دکتر افسر سیار و دکتر زهره عابدین‌زاده
عکس: Creative Commons
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران تا زمان انقلاب ۵۷
دکتر اکبر اعتماد، متولد ۱۳۱۰ در شیراز و فارغ‌التحصیل دانشگاه لوزان سوئیس. وی در سال ۱۳۴۷ به سمت اولین رئیس موسسه تحقیقات و برنامه‌ریزی علمی و آموزشی منصوب شد و در سال ۱۳۵۳ ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را به دست گرفت. اعتماد به خواست شاه حکم معاونت نخست‌وزیری را برای "تأمین انرژی" دریافت کرد و در این زمینه شخصا به شاه گزارش می‌داد.
عکس: PressTV
نیروگاه اتمی بوشهر
عکس قدیمی از نیروگاه نیم‌ساخته‌ی بوشهر (متعلق به حدود سال ۱۹۷۷). قرارداد ایران با شرکت آلمانی کرافت‌ورک اونیون برای احداث دو واحد نیروگاه اتمی بود. در سال ۱۳۵۷ در حالی که حدود ۷۵ درصد از واحد اول و ۶۰ درصد واحد دوم نیروگاه ساخته شده بودند، با تغییر نظام سیاسی ایران ساخت هر دو واحد متوقف ماند.
عکس: Creative Commons
نیروگاه اتمی بوشهر
نمایی از نیروگاه اتمی بوشهر
عکس: Fars
نیروگاه اتمی بوشهر
مدل نیروگاه اتمی بوشهر در غرفه ایران در اکسپوی شانگهای
عکس: Creative Commons/Bernd.Brincken
برنامه پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم در ایران
بسیاری از کشورهایی که به لحاظ فنی قادر به تولید سوخت نیروگاه‌های اتمی هستند به دلیل با صرفه‌تر بودن ترجیح می‌دهند آن را از خارج تهیه کنند. این کشورها نیازی مشخص و برنامه‌هایی شفاف مبتنی بر محاسبات اقتصادی دقیق و مرسوم دارند که هدف آن در نظر گرفتن منافع ملی است. صرف ده‌ها میلیارد دلار برای تولید داخلی سوخت یک نیروگاه که با ۵۰ میلیون دلار قابل خریداری است نمی‌تواند گامی در جهت رشد و شکوفایی باشد.
تأسیسات نظامی پارچین
یکی از مراکز مهمی که با فعالیت‌های هسته‌ای ایران مرتبط است پایگاه نظامی پارچین واقع در جنوب شرقی تهران است. این مرکز یک پادگان نظامی و در اختیار سپاه پاسداران جمهوری اسلامی است، اما آژانس احتمال می‌دهد که ایران در این مکان دست به آزمایش انفجار هسته‌ای زده باشد.
عکس: DigitalGlobe/ISIS via dapd
تأسیسات نظامی پارچین
در نیمه نخست سال ۲۰۱۲ آژانس بین‌المللی از انجام عملیات گسترده خاکبرداری و پاکسازی احتمالی در پارچین خبر داد که مستند به تحلیل عکس‌های هوایی بود. اما ایران دیگر اجازه بازدید از پارچین را به بازرسان آژانس نداد.
تأسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم
تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز. ایران در بهمن ۱۳۸۵ رسما خبر راه‌اندازی دو آبشار ۱۶۴ تایی در تاسیسات زیرزمینی نطنز را اعلام کرد. در سال‌های بعد تعداد سانتریفوژهای این مرکز به چند هزار افزایش داده شد. راه‌اندازی و نگهداری تاسیسات این بخش، به دلیل ویژگی دستگاه‌ها و پیچیدگی ساخت آنها یکی از پرهزینه‌ترین قسمت‌های چرخه‌ی سوخت هسته‌ای است. ده‌ها میلیارد دلار هزینه برنامه غنی‌سازی شده است.
عکس: Fars
تأسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم
در فروردین سال ۱۳۸۶ محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور ایران برای نخستین‌بار از نصب و راه‌اندازی سه هزار دستگاه سانتریفوژ در نطنز خبر داد. رسانه‌های ایران نوشتند که این دستگاه‌ها از نوع نسل جدید سانتریفوژهاست که توسط خود ایران ساخته شده‌اند. در آخرین گزارش‌های رسانه‌ها، تعداد سانتریفوژ نصب شده در نظنز تا ۶ هزار نیز قید شده است.
عکس: AP
تأسیسات هسته‌ای
تاسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم نطنز در نزدیکی شهر نطنز در شمال اصفهان قرار دارد. زمان آغاز ساخت تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم نطنز روشن نیست. اما بخش اصلی این تاسیسات که محل استقرار سانتریفوژهاست، در زیرزمینی به عمق ۳۰ متر قرار دارد.
عکس: picture-alliance/ dpa
تأسیسات هسته‌ای
مرکز کنترل تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز
عکس: REUTERS
تأسیسات اتمی
میله‌های سوختی
عکس: picture-alliance/dpa
تأسیسات اتمی
در سال ۲۰۱۱ و پس از گذشت ۱۵ سال پیمانکار روسی اعلام کرد که واحد اول نیروگاه بوشهر به مرحله راه‌اندازی آزمایشی رسیده است. مدت زمان ساخت یک نیروگاه مشابه بوشهر در کشورهای پیشرفته صنعتی حداکثر ۷ سال و در کشورهای مشابه ایران حداکثر ۸ سال طول می‌کشد.
عکس: AP
تأسیسات فردو
خبر احداث تأسیسات زیرزمینی غنی‌سازی فردو در اطراف قم در بحبوحه مناقشه هسته‌ای ایران و غرب (۲۰۰۹) منتشر شد. غرب خواستار برچیدن این تأسیسات و جمهوری اسلامی خواستار ادامه فعالیت آن بود. بر اساس بیانیه مشترک لوزان، فردو به مرکز تحقیقات هسته‌ای و فیزیک پیشرفته تبدیل می‌شود و هزار سانتریفوژ در آن فعال خواهند بود؛ اما غنی‌سازی اورانیوم در این تأسیسات متوقف شده و ماده شکاف‌پذیری نیز در آن تولید نمی‌شود.
عکس: picture-alliance/dpa
مذاکرات اتمی میان ایران و غرب
مذاکرات اتمی میان نمایندگان ایران و کشورهای شش‌گانه‌ی آمریکا، فرانسه، بریتانیا، روسیه، چین به انضمام آلمان به سرپرستی کاترین اشتون، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا در استانبول، آوریل ۲۰۱۲. پیش از روی کار آمدن دولت حسن روحانی، سعید جلیلی (تصویر) سرپرستی تیم مذاکره‌کننده ایران را بر عهده داشت.
عکس: Reuters
تأسیسات هسته‌ای آب سنگین اراک
پروژه‌های آب سنگین در چارچوب قرارداد منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای قرار می‌گیرد و باید زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشند.
عکس: aeoi.org.ir
تأسیسات هسته‌ای آب سنگین اراک
آنچه سبب حساسیت آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به رآکتورهای آب سنگین شده، تولید پلوتونیوم به عنوان محصول فرعی است. از این پلوتونیوم می‌توان مستقیم و بدون نیاز به غنی‌سازی اورانیوم، سلاح‌های اتمی ساخت. بر اساس توافق اتمی لوزان، رآکتور تحقیقاتی اراک آب سنگین باقی می‌ماند اما با بازطراحی روزآمد می‌شود و از میزان پلوتونیوم تولیدی آن نیز کاسته می‌شود.
عکس: aeoi.org.ir
تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان
"تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان" (Uranium Conversion Facility – UCF) مرکزی برای تبدیل کیک زرد به گاز هگزا فلوراید است. این گاز سپس در سانتریفوژها تزریق می‌شود تا اورانیوم قابل استفاده آن افزایش یابد. فکر ایجاد تاسیسات اصفهان به پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران باز میگردد که به عنوان گزینهای برای تکمیل چرخه سوخت نیروگاه اتمی بوشهر پیشنهاد شد.
عکس: aeoi.org.ir
"کیک زرد"
یکی از وظایف مهم تاسیسات UCF اصفهان تولید "گاز هگزا فلوراید اورانیوم" (UF6) است. برای تولید این گاز ابتدا كیك زرد (سنگ اورانیوم پودر شده با درجه خلوص بیشتر) را در اسید نیتریك حل می‌كنند. بر اثر این عمل، ماده‌ای به نام نیترات اورانیوم تولید می‌شود. پس از یک رشته فعل و انفعالات گاز هگزا فلوراید اورانیوم تولید می‌شود. این همان گازی است كه برای غنی‌سازی در دستگاه‌های سانتریفوژ تزریق می‌شود.
عکس: aeoi.org.ir
رآکتور تحقیقاتی تهران
رآکتور تـحقیقاتی آب سبک تهران یکی از انـواع راکـتورهای چند منظوره و در نوع خود از کارآترین انواع راکتورهای دنیا در زمینه علمی و صنعتی است. این رآکتور با ظرفیت ۵ مگاوات در سال ۱۹۶۷ توسط آمریکا در مرکز تحقیقات اتمی تهران وابسته به دانشگاه تهران ساخته شد. آمریکا برای مدت ۲۰ سال سوخت مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران را تامین کرد.
عکس: aeoi.org.ir
رآکتور اتمی تهران
در سال ۲۰۱۰ ایران اعلام کرد سوخت رآکتور تهران در حال اتمام است و از طریق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواستار تامین سوخت ۲۰ درصد برای این رآکتور شد. اما این درخواست با دیگر مسائل مناقشه‌ی اتمی ایران پیوند خورد و موضوع آن‌طور که ایران مایل بود، حل‌وفصل نشد.
