آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد در شرایطی دشوار قرار دارد. در حالی که جهان هر روز بیشتر درگیر جنگ‌ها و منازعات تازه می‌شود، به نظر می‌رسد سازمان ملل در حاشیه و ناتوان از اثرگذاری قرار گرفته است.

او در آستانه هشتادمین سال تأسیس این نهاد جهانی با لحنی ناامیدانه هشدار داد: «سازمان ملل جای درست برای حل‌وفصل مناقشات است. زمان عمل هفته آینده است. رهبران باید بالاخره تلاش کنند و به نتیجه برسند.»

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

گوترش مجمع عمومی را "جام جهانی دیپلماسی" نامید و از برنامه‌ریزی برای دیدارهای متعدد میان رهبران جهان سخن گفت. او خود بیش از ۱۵۰ گفت‌وگوی دوجانبه را تدارک دیده است.

در همین حال ریچارد گوان، تحلیل‌گر مسائل سازمان ملل از اندیشکده "گروه بحران" به گزارشگر شبکه سراسری تلویزیون آلمان در نیویورک می‌گوید که هیچ تعدد دیداری نمی‌تواند پنهان کند که این سازمان در حال از دست دادن اهمیت خود است. به گفته او، دلیل اصلی، رفتار سه قدرت بزرگ دارای حق وتو در شورای امنیت است.

در جنگ‌های غزه و اوکراین، آمریکا و روسیه هرگونه راه‌حل را با وتو مسدود کرده‌اند. فراتر از آن، رؤسای‌جمهور آمریکا، روسیه و چین، ترامپ، پوتین و شی، آشکارا منشور سازمان ملل را نادیده می‌گیرند و به جای نظم مبتنی بر قواعد، منطق قدرت مسلط شده است.

بحران مالی سازمان ملل

مشکل دیگری که سازمان ملل با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند، کاهش بودجه است. گوان در این رابطه از "شوک ترامپ" سخن می‌گوید: «دولت ترامپ از همان هفته‌های نخست، تأمین مالی همه نهادهای سازمان ملل را مسدود یا حذف کرد. این دولت بسیار ایدئولوژیک‌تر و مصمم‌تر از دور اول خود برای تضعیف سازمان ملل عمل می‌کند.»

بیشتر بخوانید: رای مثبت مجمع عمومی به قطعنامه تشکیل کشور فلسطینی بدون حماس

خروج ایالات متحده از توافق اقلیمی پاریس و شوراهایی مانند شورای حقوق بشر، یونسکو و سازمان جهانی بهداشت قابل انتظار بود. اما این سطح از کاهش کمک‌های مالی، آن هم از سوی بزرگ‌ترین تأمین‌کننده سازمان، ضربه‌ای سنگین محسوب می‌شد.

 نتیجه آن نیز پیامدهای فاجعه‌بار برای عملیات بشردوستانه و توسعه‌ای سازمان ملل است، زیرا هیچ کشوری جای خالی آمریکا را پر نکرده است.

حتی دیگر کشورها نیز کاهش کمک‌ها را در پیش گرفته‌اند؛ از جمله چین و بسیاری از کشورهای اروپایی. دبیرکل سازمان ملل برای جبران کسری‌ها طرح ریاضتی "UN80" را ارائه کرده که شامل کاهش ۲۰ درصدی بودجه و حذف یک‌پنجم مشاغل است. مدتی حتی بیم آن می‌رفت که ترامپ آمریکا را به‌طور کامل از سازمان ملل خارج کند.

ترامپ در مرکز توجه

اکنون کارشناسان معتقدند سخنرانی ترامپ در روز سه‌شنبه ۲۳ سپتامبر (اول مهر) نقطه اوج مجمع عمومی خواهد بود. گوان می‌گوید: «ترامپ از حضور در سازمان ملل لذت می‌برد، از اینکه ستاره مراسم باشد و رهبران جهان برایش کف بزنند. او در سخنرانی خود دوباره تأکید خواهد کرد که شایسته دریافت جایزه صلح نوبل است.»

بیشتر بخوانید: نشست سازمان ملل برای راه حل دوکشوری در غیاب آمریکا و اسرائیل

انتظار نمی‌رود رهبران زیادی به‌طور علنی به او انتقاد کنند. احتمالاً لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا، رئیس‌جمهور برزیل، استثنا خواهد بود. اما اکثریت رهبران ترجیح می‌دهند درگیر رویارویی مستقیم با ترامپ نشوند.

غزه در کانون توجه

ترامپ حتی مانع از سفر محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی به نیویورک شد و به او روادید نداد. این بدان معنا است که عباس نمی‌تواند در لحظه تاریخی اعلام شناسایی کشور فلسطینی به عنوان کشوری مستقل از سوی چند کشور غربی، شخصاً حضور یابد.

در همین حال گوترش تأسف خورد که اسرائیل هیچ تمایلی به مذاکره جدی برای آتش‌بس ندارد. او تأکید کرد که انتقاد برخی کشورهای اسلامی و جنوب جهانی مبنی بر سکوت سازمان ملل در برابر اسرائیل درست نیست: «دولت اسرائیل سازمان ملل را از غزه بیرون راند و کارکنان ما را کشت.»

بیشتر بخوانید: برنامه بربوک برای مجمع عمومی سازمان ملل؛ "فراتر از یک رئیس"

گوترش ادامه داد: «تاریخ مرگ ۴۰۰ کارمند سازمان ملل در غزه را فراموش نخواهد کرد. همچنین فراموش نخواهد کرد که ما بارها نقض مداوم حقوق بین‌الملل و ابعاد عظیم مرگ و ویرانی را محکوم کرده‌ایم.» به گفته او، چنین وضعیتی در دوران مسئولیتش بی‌سابقه است.

سخنرانی زلنسکی

ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین نیز روز چهارشنبه ۲۴ سپتامبر (۲ مهر) سخنرانی خواهد کرد. به نظر می‌رسد او تلاش خواهد کرد جامعه جهانی جنگ تجاوزکارانه روسیه علیه کشورش را از یاد نبرد.

این در حالی است که ظاهرا بسیاری از کشورهای جنوب جهانی از طولانی شدن این بحران و مصرف منابع فراوان برای آن خسته شده‌اند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

گوان می‌گوید: «از سال ۲۰۲۳ حمایت از اوکراین دشوارتر شده است. بسیاری از کشورهای غیرغربی از موضع اروپایی‌ها در قبال غزه سرخورده‌اند و به همین دلیل کمتر تمایلی به حمایت از کی‌یف نشان می‌دهند.»

انتقاد از آلمان

این روند برای آلمان نیز مشکل‌ساز است. اگرچه سال گذشته برلین به دلیل رهبری در "پیمان آینده سازمان ملل" بسیار تحسین شد، اکنون صدای انتقاد بلندتر شده است.

برخی معتقد هستند دولت آلمان باید فاصله بیشتری از سیاست‌های دولت اسرائیل بگیرد. این مسئله می‌تواند موقعیت آلمان برای دستیابی به کرسی شورای امنیت سازمان ملل را تحت تأثیر قرار دهد.