"آواز زنان ایران" فیلمی از آندریاس روخول ، یلدا یزدانی و سباستین لایتنر، یک مستند بلند درباره خوانندگان زن داخل ایران و زندگی روزمره شان و بزرگ ترین آرزو آنهاست: «می خواهم صدایم شنیده شود.»

ایده اولیه ساخت این فیلم از سوی یلدا یزدانی، نوازنده تار و دانشجوی موسیقی‌شناسی اقوام در آلمان آمده است. او که در سال ۲۰۰۹ دانشجوی رشته موسیقی در ایران بود، موضوع پایان نامه دوره کارشناسی اش را به "آواز زنان ایران" اختصاص داد و با راهنمایی فریبرز رستمی، آهنگساز و پژوهشگر موسیقی با فرهنگ‌های آوازی در مناطق مختلف ایران آشنا شد.

با مهاجرت یلدا یزدانی به آلمان برای ادامه تحصیل و آشنایی با آندریاس روخول، مدیر اپرای معاصر برلین، ایده پرداختن بیشتر به موضوع "آواز خواندن زنان در ایران" جان تازه‌ای گرفت و با آغاز سفرها به ایران از سال ۲۰۱۵ آشنایی با زنان خواننده‌ای که در طول این سال‌ها خواندن بخش مهمی از زندگی آنها بود، آغاز شد.

در مستندهای کوتاهی که در این سال‌ها از این خوانندگان زن ساخته شد، آنها از حسشان نسبت به محدودیت‌ها، از آوازشان و سانسوری که همگی در ایران با آن دست به گریبان هستند، می‌گویند.

حضور بیش از ۲۰ خواننده زن

شخصیتی به نام "نگار" راوی این مستند است که با نشستن پای صحبت خوانندگان زنی که در فیلم حضور دارند، مخاطبان را با آرزوها و رویاهای این زنان در عرصه موسیقی آشنا می‌کند.

در این مستند ۷۵ دقیقه‌ای بیش از ۲۰ خواننده زن از شهرهای مختلف ایران حضور دارند. معصومه گرگین پور، مینا دریس، جمیله امانیان، ثمین قربانی، محیا حامدی، هاله سیفی زاده، شادی بهیار، ملیحه مرادی، زهره قلی پور، ژیوار شیخ الاسلامی، مائده طباطبائی، سحر زیبایی، عاطفه مقیمی، آوا آرمان فر، یارا دانشور، بهناز معمار، سحر لطفی، شفق رحمانی ، نازیلا بابایی، نازی حمزه لو، بهاره میرزاآقا، رکسانا صرافی در این مستند موسیقایی شرکت کرده‌اند.

بسیاری از این خوانندگان در دو فسیتوالی که در سال‌های گذشته در شهر برلین آلمان با همین عنوان "آواز زنان ایران" برگزار شده بود، حضور داشتند.

نشریه دی تسایت (Die Zeit) آلمان پیش از این در گزارشی پیرامون دو فستیوال آوازی که برگزار شد، نوشته بود: «آنچه در تهران ناممکن است، در برلین جشن گرفته شد. فستیوال صدای زنان ایرانی، خوانندگانی را گرد آورد که در کشور خودشان اجازه خواندن ندارند.»

آندریاس روخول ، یلدا یزدانی و سباستین لایتنر پس از برگزاری دو فستیوال در قالب رساندن صدای آواز زنان ایرانی به مخاطبان ایرانی و غیرایرانی، حالا قرار است فیلم مستندشان در این رابطه را از امروز شنبه هشتم آذر(۲۸ نوامبر) به صورت آنلاین و رایگان برای تماشا روی یوتیوب قرار دهند. فیلمی که قرار بود در سال ۲۰۲۰ در جشنواره‌های معتبر فیلم به نمایش درآید اما سایه سنگین کرونا بر روی زندگی و فعالیت‌های هنری همه هنرمندان، آنها را بر آن داشت تا بیش از این صبر نکنند و در نهایت فیلم را برای تماشا به صورت رایگان در اختیار همگان روی یوتیوب قرار دهند.

نقش پررنگ موسیقی در زندگی زنان ایرانی

یلدا یزدانی با اشاره به اینکه دست اندرکاران فیلم مایل بودند حتما فیلم در سال ۲۰۲۰ اکران شود، می‌گوید: «سال ۲۰۲۰ سال سختی برای همه به خصوص برای هنرمندان بود. با اکران این فیلم قصد داریم، پیام مثبت و پرامیدی به دنیا بدهیم. این فیلم شرایط زنانی را نشان می‌دهد که با وجود همه محدودیت‌ها و نابه سامانی‌ها از امیدشان دست نکشیدند و به آرزویشان که خواندن است، ادامه دادند. دوست داشتیم حالا که پیام این فیلم، امید داشتن و دست نکشیدن از آرزوهاست، آن را در این سال سخت حتما اکران کنیم و این پیام را به گوش جهان برسانیم که با وجود کرونا همچنان زندگی متوفق نشده و باید با امید ادامه داد.»

خانم یزدانی اکران این چنینی فیلم را حتی امکانی می‌داند که می‌توان از این طریق، موضوعی با چنین اهمیتی را با ارتباطات گستردهتر از طریق اینترنت با افراد بیشتری در میان گذاشت.

فیلم پیامی روشن و پرامید دارد، اینکه موسیقی اگر محدود و ممنوع هم شود اما نقش پررنگ و جدایی ناپذیر در زندگی زنان ایران دارد.

خوانندگان زن حاضر در این مستند از این می‌گویند که زنان در تمام دوره‌های تاریخی عشقشان، تولد کودکانشان، درد و غمشان را با موسیقی نشان داده‌اند.

زنان مناطق مختلف ایران با فرهنگ‌ها، گویش‌هاو زبان‌های مختلف، موسیقی و آواز را کنار نگذاشتند و در زندگی روزمره آنها این موسیقی هنوز شنیده می‌شود و نقش پررنگی ایفا می‌کند.

محدودیت، باعث خاموشی صدای زنان نشد

بیش از ۴۰ سال است که خواندن و اجرای زنان در ایران دارای محدودیت بوده ‌است. زنان به صورت رسمی و تک خوان روی هیچ صحنه‌ای برای مردان و زنان نخوانده‌اند اما این محدودیت باعث خاموشی صدای زنان نشده است.

در سال‌های گذشته خوانندگان زن از شبکه‌های اجتماعی برای انتشار کارهایشان استفاده کرده‌اند، و به طور مرتب در خارج از ایران روی صحنه رفته‌اند، در جشنواره‌های موسیقی کشورهای مختلف حضور داشته‌اند و از هر امکانی استفاده کرده‌اند تا آوازشان شنیده شود.

یلدا یزدانی که سابقه ۱۱ سال ارتباط مسقیم با بسیاری از این خوانندگان را داشته است، می‌گوید: «محدودیت‌ها جلوی پیشرفت اجرایی خوانندگان زن را گرفته است اما این اشتباه است که فکر کنیم که این ممنوعیت، زنان ایرانی علاقه مند به موسیقی را محدود کرده است. در سال‌های اخیر تعداد خوانندگان زن در شهرهای مختلف ایران بیشتر شده است. دیدن این اتفاقات مثبت این پیام را می‌دهد که باید امیدوار بود. نباید تنها به رخدادهای منفی توجه کرد چرا که خوانندگان زن در عمل نشان داده‌اند کار خودشون را می‌کنند و سکوت نخواهند کرد.»

فیلم مستند "آواز زنان ایران" شنبه هشتم آذر (۲۸ نوامبر ) به صورت آنلاین و رایگان اکران خواهد شد و پس از آن نیز برای تماشا در دسترس خواهد بود.