قانون مصونیت مادامالعمر لوکاشنکو؛ تثبیت استبداد در بلاروس
۱۴۰۲ دی ۱۵, جمعه
الکساندر لوکاشنکو دیکتاتور بلاروس با امضای قانونی جدید که به او مصونیت مادامالعمر میدهد و در عین حال مشارکت سیاسی مخالفان را دشوار میکند، گام دیگری به سوی تثبیت قدرت استبدادی خود برداشت.
تبلیغات
الکساندر لوکاشنکو رئیسجمهوری بلاروس و متحد اصلی روسیه در جنگ اوکراین قانون جدیدی را امضا کرده است که به او مصونیت مادامالعمر میدهد و در عین حال مشارکت سیاسی را برای مخالفان خود دشوار میکند.
بر مبنای قانون جدیدی که روز پنجشنبه ۴ ژانویه (۱۴ دیماه) امضا شد او یک گام دیگر به سوی تثبیت قدرت استبدادی و بلامنازع خود نزدیک میشود و مصونیت مادامالعمر را برای خود تضمین میکند.
بر اساس قانون جدید، در صورت کنارهگیری لوکاشنکو از سمت خود، "نمی توان او را در قبال اقداماتی که در رابطه با اعمال اختیارات ریاست جمهوری خود انجام داده است، پاسخگو کرد."
قانون جدید همچنین حمایت مادامالعمر دولتی از لوکاشنکو و خانواده او را تضمین میکند. بر اساس این قانون، در صورت کنار رفتن او از قدرت، لوکاشنکو به عضویت مادامالعمر در مجلس علیای پارلمان بلاروس در خواهد آمد.
اگرچه این قانون ظاهرا برای تمامی روسای جمهور سابق و اعضای خانواده آنها در نظر گرفته شده است اما در عمل تنها درباره لوکاشنکو ۶۹ ساله اعمال میشود که در حدود ۳۰ سال است قدرت بلامنازع را در بلاروس در دست دارد. به نظر میرسد که امضای قانون جدید برای تضمین موقعیت او در جریان انتخابات سال ۲۰۲۵ در نظر گرفته شده است.
سیاستمداران مخالفی که از بلاروس فرار کردهاند نمیتوانند نامزد انتخابات شوند
این قانون علاوه بر این شرایط را برای نامزدهای ریاست جمهوری آینده نیز به طور قابل توجهی سختتر میکند. بر اساس مقررات جدید، سیاستمداران مخالفی که طی سالهای اخیر از کشور فرار کردهاند دیگر نمیتوانند انتخاب شوند. بر اساس قانون جدید تنها شهروندان بلاروسی امکان شرکت در انتخابات را خواهند داشت که دستکم ۲۰ سال ساکن این کشور بودهاند و هرگز اجازه اقامت در کشور دیگری نداشتهاند.
تیخانوفسکایا در انتخابات پیشین بلاروس در تابستان ۲۰۲۰ رقیب لوکاشنکو بود اما در انتخاباتی مناقشهبرانگیز و حوادث پس از آن مجبور به ترک این کشور شد و به لیتوانی گریخت.
اتحادیه اروپا نتایج انتخابات ریاست جمهوری بلاروس در تابستان ۲۰۲۰ و ریاست جمهوری لوکاشنکو را به رسمیت نمیشناسد. در آن زمان، اعتراضات گسترده مردم بلاروس علیه این نتایج با سرکوب شدید حکومت روبرو شد و عده زیادی از مخالفان و چهرههای اصلی اپوزیسیون این کشور به زندان افتادند.
نقش گل در انقلابهای جهان
خواه گل رز، خواه میخک و خواه یاس؛ در بسیاری از کشورهای جهان گل نقش مهمی در جنبشهای مردمی بازی میکنند و نمادی برای اعتراضات مسالمنتآمیز هستند. معترضان در بلاروس نیز برای بیان صلحجویانه اعتراضها به گل متوسل شدهاند.
عکس: picture-alliance/dpa/TASS/N. Fedosenko
گل برای بلاروس جدید
اعتراضات شهروندان بلاروس علیه نتایج اعلامشده انتخابات ریاست جمهوری و انتخاب دوباره آلکساندر لوکاشنکو، با برخورد خشونتآمیز نیروهای دولتی روبرو شد. زنان بلاروس در واکنش به این سرکوب با پیراهنهای سفید و گل (بهویژه گلهای سفیدرنگ) به شکل مسالمتآمیز به اعتراضات خود ادامه دادند.
عکس: picture-alliance/dpa/V. Sharifulin
"گل بهتر از گلوله است"
در لهستان نیز هزاران نفر در همبستگی با جنبش اعتراضی در بلاروس دست به تظاهرات زدند. لهستانیها خواستهای معترضان در بلاروس برای آزادی بیشتر را به خوبی درک میکنند. لهستان از سال ۲۰۰۸ میلادی مجوزی تحت عنوان Karta Polka برای شهروندان بلاروس صادر میکند تا به آنها اجازه دهد برای سفر و کار به این کشور بیایند. "گل بهتر از گلوله است" از جمله شعارهایی بود که در تظاهرات لهستانیها دیده میشد.
عکس: picture-alliance/Russian Look/C. Lisitsyn
انتقلاب میخک در پرتغال
پرتغال نزدیک به نیم قرن در دیکتاتوری نظامی به سر برد. تحت حکومت ژنرال کارمونا و بعدها ژنرال سالازار که تا سال ۱۹۷۴ ادامه داشت، شکنجه، سانسور و سرکوب حاکم بود تا اینکه ارتش توانست قدیمیترین دیکتاتوری اروپا را سرنگون کند. در آن زمان شهروندان لیسبون در لولههای مسلسلها و تفنگهای سربازان گل میخک فرو میکردند تا شادی خود از انقلابی بدون خونریزی را ابراز کنند. این انقلاب به "انقلاب میخک" شهرت دارد.
عکس: Herve Gloaguen/Gamma-Rapho/Getty Images
انقلاب یاس در تونس
یکی دیگر از انقلابهای مشهوری که گل در آن نقشی مهم بازی کرد، انقلاب تونس بود که به انقلاب یاس معروف شد. یاس گل ملی تونسیها محسوب میشود و از این رو نیز انقلابی که در راستای اعتراضات مردمی در سالهای ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ به سرنگونی زینالعابدین بن علی انجامید، به انقلاب یاس شهرت یافته است. بن علی که ۲۰ سال قدرت در تونس را در دست داشت، در پی سرنگونی به عربستان سعودی پناه برد. او در سپتامبر ۲۰۱۹ درگذشت.
عکس: AFP/Getty Images/F. Belaid
شکوفایی "بهار عربی"
اعتراضات مردمی در تونس سرآغاز جنبشهایی متعددی بود که در آن زمان در بخشهایی از جهان عرب به جریان افتاد و به "بهار عربی" مشهور شد. مصر، لیبی و بسیاری از کشورهای عربی دستخوش دگرگونیهای عمیقی شدند. میتوان گفت انقلاب یاس در تونس تنها نمونه موفق تلاش مردم در کشورهای عربی برای دستیابی به عدالت و آزادی بیشتربود. اگر چه تونس هنوز هم گاهی شاهد اعتراضات پراکنده است، اما از ثباتی نسبی برخوردار شده است.
عکس: C. Furlong/Getty Images
سوریه همچنان در انتظار صلح
در سوریه "بهار عربی" در سال ۲۰۱۱ با سرکوب بیرحمانه تظاهرات توسط دولت اسد، به جنگی داخلی تمامعیار تبدیل شد که تا کنون صدها هزار قربانی و میلیونها آواره به جای گذاشته است. این عکس که در ماه مه سال ۲۰۱۳ گرفته شده است، یکی از شورشگران کرد در حلب را نشان میدهد که در مسلسل خود یک شاخه گل گذاشته است. با گذشت ۷ سال سوریه هنوز هم در انتظار صلحی است که بعید به نظر میرسد به این زودیها برقرار شود.
عکس: AFP/Getty Images
یاسمن در چین
بهار عربی سبب شد که در چین نیز در سال ۲۰۱۱ اعتراضاتی به جریان افتد. شرکتکنندگان تظاهرات در چنین نیز از "انقلاب یاس" سخن میگفتند، اگر چه به ندرت در دست آنان گلهای یاسمن دیده میشد. برخیها نیز نوعی گل رازقی در دست داشتند، اما برای حکومت چین مشخص بود که منظور معترضان چیست. مقامات چین به سرعت واکنش نشان داده و در اینترنت واژه "یاس" را سانسور کردند.
عکس: picture-alliance/dpa/How Hwee Young
انقلاب گل رز در گرجستان
یکی از انقلابهایی که سالهای زیادی از آن میگذرد، انقلاب گل رز در گرجستان بود که در سال ۲۰۰۳ میلادی روی داد و کنارهگیری ادوارد شواردنادزه، رئیس جمهوری وقت این کشور را به دنبال داشت. آنان یکی از سخنان او را کاملا جدی گرفته و اساس اعتراضات خود قرار دادند. شواردنادزه زمانی گفته بود، "ما به جای گلوله گل بر سر دشمنان خود خواهیم ریخت".
عکس: picture-alliance/AP Photo/S. Aivazov
انقلاب گل لاله در قرقیزستان
در پی انتخابات پارلمانی در قرقیزستان در فوریه سال ۲۰۰۵ اعتراضات گسترده مردمی به جریان افتاد که در نهایت به سرنگونی عسکر آقایف، رئیس جمهوری این کشور انجامید. در آن زمان مخالفان و معترضان از گل لاله کوهی به عنوان سمبل استفاده میکردند. قرقیزستان اگر چه در سال ۲۰۱۰ سرانجام به یک جمهوری پارلمانی تبدیل شده است، اما نهادهای حقوق بشری هنوز از محدودیتهای آزادی عقیده و بیان در این کشور ناخشنود هستند.
عکس: picture-alliance/dpa/Itar-Tass
جهت معکوس
دولت تایلند در جریان اعتراضات مردمی در این کشور در سال ۲۰۱۳ به این فکر افتاد که ورق را برگرداند و به مأموران پلیس دستور دهد، میان تظاهرکنندگان گل پخش کنند. پس از جنگ قدرت چندین ماهه میان پیراهنقرمزهای هوادار دولت و زردپوشهای اپوزیسیون سرانجام در سال ۲۰۱۴ کودتایی نظامی در تایلند روی داد و اکنون رسما در این کشور "حکومتی نظامی" برقرار داست.
عکس: C. Archambault/AFP/Getty Images
از گل تا رنگ
گل در عرصههای سیاسی و حزبی نیز نقش ایفا میکند؛ برای نمونه گل سرخ که یکی از نمادهای سوسیالدموکراتهای آلمان است یا جنبش نسل جوان در سال ۱۹۶۸ میلادی که با گل دست به اعتراض علیه جنگ ویتنام میزدند. افزون بر گل، رنگهای متفاوت نیز در جنبشهای و انقلابهای گوناگون در سراسر جهان نقش بازی کردهاند؛ از جمله انقلاب نارنجی در اوکراین یا جنبش سبز در ایران.