قاچاق سوخت یکی از معضلات اصلی صنعت نفت و گاز در ایران به شمار می‌رود و استان‌های شرقی کشور به ویژه سیستان و بلوچستان سال‌هاست که به گذرگاه قاچاق سوخت تبدیل شده است. خبرگزاری مهر در گزارشی تفصیلی به مسئله قاچاق سوخت در این استان محروم ایران پرداخته و از آن به عنوان تنها راه امرار معاش اکثر جوانان این استان برای ادامه زندگی نام برده است.

در این میان قاچاقچیان راه‌های متفاوتی را برای حمل سوخت به آن سوی مرز به کار می‌برند که در سال‌های اخیر این راه‌ها تنوع نیز پیدا کرده‌اند. در این گزارش از مشک‌های پلاستیکی نام برده شده که سابق برای تهیه کره از شیر از آنان استفاده می‌شده، اما حالا با تغییر کاربری، به ابزاری برای قاچاق سوخت تبدیل شده‌اند.

به نوشته مهر در صورت دستگیری قاچاقچیان با گالن‌های پلاستیکی حامل سوخت، تعداد این گالن‌ها صورت‌جلسه شده و بر اساس تعداد نسبت به جریمه قاچاقچیان اقدام می‌شود. همین امر موجب شده تا قاچاقچیان به مشک‌های پلاستیکی روی آورند تا به این ترتیب با یک تیر دو نشان بزنند: آن‌ها در صورت تعقیب و گریز با نیروی پلیس این مشک‌ها را پاره کرده و محتویاتشان را روانه کف جاده می‌کنند. از یک سو پس از دستگیری مدرکی برای اثبات جرم باقی نمی‌ماند و از سوی دیگر جاده لغزنده شده و به این ترتیب منجر به واژگونی یا انحراف خودروهای انتظامی می‌شود.

محبوبیت مشک‌های پلاستیکی تا جایی است که فروشندگان مواد پلاستیکی به نوشته خبرنگار مهر به صورت علنی برای فروش آنان تبلیغ می‌کنند.

چهارپایان با ارج و قرب

بطری‌های خالی آب معدنی و نوشابه از دیگر ابزار‌های محبوب قاچاقچیان سوخت است. این شیشه‌ها در عمل به باک‌های سوختی تبدیل می‌شوند که در جداره یا جیب‌های بزرگ لباس محلی زنان جاسازی شده و به این ترتیب حمل و نقل می‌شوند.

ابتکارات قاچاقچیان به همین‌جا ختم نمی‌شود. در بخشی از این گزارش به حیوانات چهارپایی همچون الاغ اشاره شده که شگرد تازه قاچاقچیان درمنطقه برای عبور از مناطق کوهستانی است. محبوبیت این حیوانات تا حدی بالا گرفته که به نوشته مهر قیمت آنان از برخی خودروهای داخلی بالاتر باشد و تا مرز ۱۲ میلیون تومان خرید و فروش می‌شوند.

یکی از رانندگان ادارات دولتی در سراوان در مورد ترفند دیگر قاچاقچیان در تعقیب و گریز با پلیس به خبرنگار مهر می‌گوید: «آن‌ها با تزریق سوخت گازوئیل در اگزوز خودرو ابری از دود در پشت سر خود در جاده‌ها ایجاد می‌کنند تا از هوای دود آلود برای فرار بهره بگیرند.»

به منظور پیشگیری از قاچاق سوخت دستگاه ردیاب (جی پی اس) روی خودروهای عمومی سنگین در جنوب استان سیستان و بلوچستان نصب شده است تا بتوان میزان حرکت آن‌ها را سنجید.

رئیس شرکت پخش فراورده‌های نفتی منطقه زاهدان به خبرنگار مهر گفته است که این طرح به طور کامل به اجرا درآمده و نتایج آن نشان می‌دهد که ۶۷ درصد از خودروها در استان "هیچ فعالیتی نداشته و به قاچاق سوخت مبادرت می‌ورزند."

این مقام مسئول عنوان کرده که این خودروها علیرغم عدم حرکت، سهمیه و سوخت گازوئیل خود را دریافت کرده‌اند. وی اظهار داشته است: «قرار سهمیه سوخت هر خودروی فاقد دستگاه ردیاب ۵۰ درصد کاهش پیدا کند، اما برخی فشارهای سیاسی مانع اجرای این تصمیم شده است.»

مسئولان استان سیستان و بلوچستان می‌گویند درصد بالایی از سوخت قاچاق از دیگر استان‌های کشور به سیستان و بلوچستان حمل می‌شود. در این میان برخی نیز کارت‌های سوخت خود را به این استان می‌فرستند.

یک مقام استانداری سیستان و بلوچستان به مهر گفته است که روزانه حدود ۳ میلیون لیتر فرآورده‌های سوختی از این استان خارج می‌شود، در حالی‌که کل گازوئیل توزیع شده در استان روزانه ۱ میلیون و ۳۵۰ هزار لیتر است.

سال گذشته نیز یک نماینده مجلس از قاچاق روزانه ۱۰ میلیون لیتر سوخت از مرزهای شرقی ایران خبر داده و گفته بود که افزایش قیمت دلار موجب شده تا قاچاقچیان بار دیگر دست به کار قاچاق سوخت بزنند.

بیکاری اصلی‌ترین عامل روی آوردن مرزنشینان به قاچاق سوخت است. استاندار سیستان و بلوچستان اقدامات متداول از جمله توقیف خودروهای سوخت را برای مبارزه با قاچاق ناکافی دانسته و گفته است: «بسیاری از این افراد قاچاق و حمل سوخت را شغل خود تعریف کرده‌اند و لذا هنگامی که تصمیم داریم شغل آن‌ها را با ابزارهای قانونی بگیریم، باید پیش از آن شغل دیگری ایجاد کنیم.»

سیستان و بلوچستان پهناورترین استان ایران است که جاذبه‌های گردشگری و تاریخی ارزشمندی را در خود جای داده است. این استان بنا بر اطلاعات مرکز آمار ایران، حدود ۲ میلیون و پانصد هزار نفر جمعیت دارد.