نزدیک به چهار ماه پیش چندین زن در اصفهان قربانی اسیدپاشی شدند. در هنگامهی اسیدپاشی فریاد اعتراض از همهجا بلند شد. اما حالا سروصداها خوابیده وکمتر کسی خود را موظف به پشتیبانی از این زنان و خانوادهشان میداند.
تبلیغات
روزنامه شهروند در گزارشی با عنوان «زخمهای بیمرهم» به وضعیت زنانی پرداخته که قربانی اسیدپاشی شدهاند. گزارش از زنی نوشته که ۱۸ ماه پیش شوهرش بر او اسید پاشیده و هنوز هم با همان شوهر به زندگی ادامه میدهد چون «طی این همه سال هیچکس سراغش نرفته و از حمایت برخوردار نبوده است». شهروند پای صحبت خبرنگارانی نشسته است که دست به کار پژوهشی درباره وضعیت این زنان زدهاند.
گزارش حاکی است که نه یک بانک اطلاعاتی در مورد این قربانیان وجود دارد و نه سازمانهای غیردولتی که بتوانند در کنار سازمان بهزیستی و کمکهای اجتماعی به این زنان کمک کنند. ترانه بنییعقوب، روزنامهنگار در این زمینه گفته است: «هیچ کس از پس هزینههای جراحی برنمیآید. آنها بهطور متوسط بین ۳۳ تا ۵۰ عمل انجام میدهند و برای آن باید ردیف بودجهای تعریف شود، یا بهزیستی یا تأمیناجتماعی موظف شوند که آنها را رایگان درمان کنند.»
ترانه بنییعقوب افزوده است: «گاهی کسی که قربانی است باید یکسال منتظر نوبت چشمپزشکی باشد. برای کمکهای مردمی هم افراد ممکن است به اشخاص اعتماد نداشته باشند یا خیرهای خارج از ایران که دوست دارند کمک کنند به این راحتی نتوانند این کار را انجام دهند، اما یک سازمان مردمی میتواند کمکها را سازمان داده و به هدف برساند.»
زندگیهای نابود شده
مهرماه گذشته خبر اسیدپاشی بر صورت دستکم هفت یا هشت زن در اصفهان موجی از نفرت و اعتراض در ایران به راه انداخت. اما واقعیت این است که در سالهای گذشته موارد متعددی از اسیدپاشی در ایران رخ داده است. زنانی که قربانی اسیدپاشی میشوند، هرگز به زندگی گذشته خود بازنمیگردند. روند درمان قربانیان اسیدپاشی طولانی و پرهزینه است. روندی که به گفته پزشکان ممکن است تا ۱۰ سال هم طول بکشد.
زمانی که حادثه اصفهان رخ داد، کلانتر هرمزی عضو هیئت مدیرهی "انجمن جراحان پلاستیک ایران" به خبرگزاری ایلنا گفت که برخی از این زنان ممکن است با دستکم ۶۰جراحی سلامتی خود را بازیابند. و بازیابی سلامتی، مطلقا به معنای بازیابی زیبایی نیست. قربانیان اسیدپاشی به گفته این پزشک دیگر زیبایی خود را به دست نخواهند آورد. اما این همه مشکل نیست.
موقعیتی شبیه مرگ
حامد محمدی کنگرانی، روانپزشک وضعیت قربانی اسیدپاشی را به «موقعیتی شبیه مرگ» تشبیه کرده است: «این اختلال اغلب در مورد بازماندگان جنگی به کار میرود و قربانیان اسیدپاشی با واقعه بسیار دردناکتری مواجهاند. چون این مسأله عوارضی همچون از بین رفتن زیبایی صورت و از دست دادن چشمها را دارد و نوع زندگی فرد و اهداف او را تغییر میدهد.»
این روانپزشک افزوده است:« خود این اختلال علایم مختلفی مانند افسردگی، بیخوابی، پرخاشگری، تجسم مداوم آن صحنه و دیدن کابوس آن حادثه و تجربه مجدد آن را همراه دارد.»
به گفته حامد محمدی کنگرانی به مسائل روحی و روانی این بیماران زمانی میتوان رسید که عمل جراحی انجام شده و مدتی از آن حادثه گذشته است. اما در زمانی که فرد حادترین دوره را میگذراند چه نهادی میتواند به او کمک کند؟
ترانه یعقوبی میگوید که این کار از عهده یک سازمان غیردولتی و نهادی با وکلا و حقوقدانان مجرب بر میآید که میتواند هم به لحاظ روحی و هم مالی از فردی که قربانی اسیدپاشی شده و اطرافیان او حمایت کند.
در دوره هشت ساله دولت محمود احمدینژاد بیشتر سازمانهای غیردولتی دیگر قادر به ادامه کار خود نشدند. این سازمانها میتوانستند بر خیلی از زخمهای جامعه مرحم بگذارند. جای نهادهایی که بتوانند از قربانیان فقر، خشونت و عقبماندگی حمایت کنند، اکنون بیش از همیشه خالی است.
قوانین هم نه تنها حمایتی از زنانی که قربانی اسیدپاشی شدهاند نمیکند، بلکه متوسط مجازات اسیدپاشی در ایران بر اساس ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی تا به حال بین ۲ تا ۵ سال حبس بوده است. بیشتر زنانی که تا به حال قربانی اسیدپاشی شدهاند، جوان بودهاند. جوانی و زندگی آنها در چند ثانیه نابود شده است.
اسیدپاشی • زنانی که قربانی کینه مردان میشوند
اسیدپاشی یکی از بیرحمانهترین خشونتهایی است که همچنان در بسیاری از کشورها شاهد آن هستیم. خشونت جبرانناپذیری که بیشتر در مورد زنان رخ میدهد؛ زنانی که دیگر هرگز همچون گذشته زندگی نخواهند کرد اما همچنان مقاوم هستند.
عکس: Ann-Christine Woehrl/Echo Photo Agency
یک عکاس آلمانی به نام "کریستینه ووهرل" Christine Woehrl به تازگی به عکاسی از زنانی پرداخته است که در کشورهای مختلف قربانی این خشونت شدهاند. زنانی که با وجود اینکه قربانی اسیدپاشی شدهاند اما با قدرتی غیرعادی به زندگی ادامه میدهند.
عکس: Ann-Christine Woehrl/Echo Photo Agency
"نصرت" در پاکستان از سوی همسر و برادر همسرش مورد اسیدپاشی قرار گرفته است. این زن پاکستانی پس از اسیدپاشی بسیاری از موهای خود را از دست داد. با کمک پزشک "نصرت" حالا بخشی از صدمات وارد شده به صورتش و موهایش جبران شده است. عکاس این مجموعه از امیدی که در چشمهای نصرت موج میزند یاد کرده و میگوید: «این زنان پس از مدتی دیگر خودشان را پنهان نمیکنند. آنها با امید به زندگی ادامه میدهند.»
عکس: Ann-Christine Woehrl/Echo Photo Agency
هرچند در آلبوم عکسهای این عکاس آلمانی، هیچ یک از زنان قربانی اسیدپاشی ایرانی حضور ندارند اما نگاهی گذرا به صفحات حوادث بسیاری از روزنامههای ایران، متاسفانه مهر تاییدی بر وجود چنین پدیدهای در ایران خواهد زد. معروفترین قربانی اسیدپاشی در ایران شاید "آمنه بهرامی" باشد که در سال ۱۳۸۲ قربانی خشم همکلاسی سابق خود شد و یکی از پر سر و صداترین پروندههای اسیدپاشی در ایران را رقم زد.
عکس: Mehrnews.ir
"آمنه بهرامی" از همان دست زنانی بود که با وجود مشکلات فراوانی که دچارش شد، حتی از قصاص چشم عامل اسیدپاشی خود گذشت. در طول سالهای درمان، کتابی درباره زندگی او در آلمان با عنوان "چشم در برابر چشم" منتشر شد. آمنه همچنین برای فرهنگسازی و جلوگیری از حوادث این چنینی در جلسههای بسیاری حضور پیدا کرد و از تجربیاتش گفت.
عکس: Namenews.ir
"فلاویا" در سال ۲۰۰۹ از سوی فرد ناشناسی در اوگاندا مورد اسیدپاشی قرار گرفت. او و خانوادهاش تا امروز نمی دانند که چرا و توسط چه کسی این کار انجام شده است. اما اسیدپاشی باعث توقف زندگی "فلاویا" نشد.
عکس: Ann-Christine Woehrl/Echo Photo Agency
هیچ چیز برای "فلاویا" ساده نبود. او تا مدتها از خانه خارج نمیشد اما با کمک خانواده و دوستانش حالا همه چیز آسانتر شده است. او حالا نه تنها به روند عادی زندگی بازگشته است بلکه به صورت کاملا حرفهای به رقص سالسا روی آورده است.
عکس: Ann-Christine Woehrl/Echo Photo Agency
"علی نجفی توانا" حقوقدان در این رابطه میگوید: «در بحث اسيدپاشی، بايد ابتدا آسيبشناسی صورت گيرد. علتها را جستوجو كنيم و ببينيم چرا اين بزه در حال گسترش است. بررسیهای علمی نشان میدهد كه دلیل افرادی که دست به اسیدپاشی میزنند معمولا برای انتقام گرفتن به دليل اختلافات خانوادگی به ويژه شكستهای عشقی و عاطفی است.»
عکس: Mehrnews.ir
"نیهاری" ۱۹ سال دارد و اهل هند است. او هم یکی دیگر از قربانیان گمنام اسیدپاشی است که عکسش در کتاب این عکاس آلمانی وجود دارد. کتابی که دربردارنده ۱۰۰ عکس از قربانیان اسیدپاشی است. "نیهاری" از سوی همسرش مدتها تحت شکنجه روحی و جسمی بود. میزان این شکنجهها روحی و جسمی تا جایی پیش رفت که روزی تصمیم گرفت، خودش بر روی خودش اسید بریزد.
عکس: Ann-Christine Woehrl/Echo Photo Agency
"نیهاری" که به خاطر آزارهای جسمی و روحی همسرش دست به این کار زده بود، حالا با وجود جراحتهای بسیار به زیبایی خود همچنان اهمیت میدهد. او معتقد است، زنان سوخته هم زیبا هستند. عکسهای "نیهاری" و بسیاری دیگر از زنان قربانی اسیدپاشی در نمایشگاهی در موزه مردم شناسی شهر مونیخ در آلمان تا ۱۱ ژانویه ۲۰۱۵ در معرض دید بازدیدکنندگان است.
عکس: Ann-Christine Woehrl/Echo Photo Agency
مرجان آسیابانی، روانشنانس معتقد است: «در فرهنگ مردسالار بسیاری از کشورها، زمانی که مردی از به دست آوردن زن مورد علاقه خود ناامید میشود، با اقدام به اسیدپاشی به نوعی انتقام میگیرد. حس مالکیتی که نسبت به آن زن وجود دارد، خشم مرد را تا جایی پیش میبرد که با ریختن اسید بر روی او میکوشد مانع از زندگی مشترک او با فرد دیگری شود.»
عکس: Jamejamonline.ir
عکاس این مجموعه که برای جمعآوری مجموعه خود به بنگلادش، هند، پاکستان، کامبوج، نپال و اوگاندا سفر کرده است، میگوید: «این زنان تلاش میکنند با تنهایی و گوشهگیریای که به آنها تحمیل شده کنار بیایند، اعتماد به نفس از دست رفتهشان را دوباره بیابند و زندگی تازهای را آغاز کنند.»
عکس: Ann-Christine Woehrl/Echo Photo Agency
"فریدا" اهل بنگلادش است و ۲۴ سال سن دارد. او از سوی همسرش که به مواد مخدر اعتیاد دارد مورد اسیدپاشی قرار گرفته است. شوهر "فریدا" بسیاری از اموالشان را در قمار باخته بود. این زوج مشاجرههای بیشمار خانوادگی داشتند که در نهایت شوهرش هنگامی که "فریدا" در خواب بود با پاشیدن اسید بر روی وی، انتقامش را از او گرفت. "فریدا" تاکنون ۱۷ بار تحت عمل جراحی قرار گرفته است.
عکس: Ann-Christine Woehrl/Echo Photo Agency
انتقامجویی و کینه مردان اما در مواردی تنها به زنان بازنمیگردد. در موارد بسیاری کودکان یک خانواده هم همراه مادرشان قربانی اسیدپاشی میشوند. سمیه در روستای همتآباد بم و فرزندش از سوی همسرش که اعتیاد دارد، در خواب مورد اسیدپاشی قرار گرفتند. بسیاری از حقوقدانان در ایران نسبت به فقدان قانون سختگیرانه نسبت به این جرم بارها هشدار دادهاند.
عکس: Mehrnews.ir
زنان قربانی اسیدپاشی با یکدیگر در پاکستان دیدار میکنند. آنها معتقدند در این دیدارها دیگر حس تنهایی نمیکنند و افرادی حضور دارند که کاملا آنها را درک میکنند. با این وجود عکاس این مجموعه پس از عکاسی از این زنان معتقد است، قربانیان اسیدپاشی با وجود همه تلاشها نمیتوانند احساس زن بودنشان را بازیابند. اما عکاس با گردآوری این مجموعه تلاش کرده این احساس را در آنها بیدار کند.