پس از ساختمان قصر یک میلیارد دلاری، اکنون بزرگترین و گرانترین کاخ، مسجد، استادیوم و برج تلویزیونی در آسیای‌میانه ساخته می‌شود. "پلیمیکس" شرکت ساختمانی ترکیه استادیوم ۲ میلیارد دلاری در ترکمنستان می‌سازد. بویوک، شرکت مشترک فرانسه- ترکیه نیز، در حال اجرای قراردادهای چند میلیارد دلاری در این کشوراست.

تاسیس بناهای عظیم در تاشکند، عشق‌آباد و آستانه، چهره این شهرها را در قیاس با ۱۰ سال پیش تغییر داده است. پیمانکاران و شرکت‌های آلمانی نیز در اجرای این پروژه‌ها فعالند. شرکت آلمانی گانترکه در تزئین داخل قصرهای لوکس جهان شهرت دارد، به همراه ۲۳ پیمانکار آلمانی در سال ۲۰۰۹ در ظرف ۶ ماه داخل "قصرسفید" تاشکند را برای ۳۰۰ میلیون یورو تزئین کردند و هزینه آن تاکنون به صورت کامل پرداخت نشده است.

"جنون قصرسازی" در ازبکستان

روزنامه‌ی تاگس‌سایتونگ انتقاد می‌کند که در"جنون کاخ سازی" ازبکستان شرکت‌های آلمانی شریک بودند. رسانه‌های آلمان گزارش می‌دهند که در دیدار ولادیمیر نوروف معاون وزیر امور خارجه‌ی ازبکستان از آلمان، که در ۱۹ مه ۲۰۱۱ انجام گرفت، پیرامون بازپرداخت ۶۰ میلیون یورو بدهی ازبکستان به ۲۳ شرکت‌ساختمانی آلمان نیز مذاکره شده است.

سازنده‌ی قصرسفید تاشکند معروف به „Dvaretz Forumov“ شرکت سوئیسی تسروماخ Zeromax است که در سال ۲۰۰۴ در سوئیس بنام میرعادل جلال‌اف و همسرش ثبت شده است. این شرکت با اروپائی‌ها گاز، پنبه و طلای ازبکستان را معامله می‌کرد و میلیون‌ها دلار ثروت اندوخت. اکنون این شرکت ورشکست شده، زیرا ازبکستان پس از احداث قصر سفید به این شرکت گاز نفروخت.

ویکی‌لیکس افشا کرده است که "گلنارا کریموا" دختر بزرگ رئیس جمهور ازبکستان با این شرکت همیشه جنگ و دعوا داشته است. گلنارا که دانشگاه هاروارد را تمام کرده، از سال ۲۰۰۸ نماینده‌ی ازبکستان در یونسکو است و دارائی شخصی او حدود ۶۰۰ میلیون دلار برآورد می‌شود.

روزنامه‌ی آلمانی زود دویچه سایتونگ ادعا کرده است که دختران اسلام کریم‌اف در پشت ماجرا با شرکت تسروماخ Zeromax همدست هستند. اما گلنارا و لولا کریم‌اوا هرگونه "مداخله و یا مشارکت" در این شرکت را تکذیب کرده‌اند.

"با هواپیما ماسه آوردند!"

روزنامه‌ی تاگس‌سایتونگ آلمان می‌نویسد، بیش از ۲ هزار کارگر و مهندس آلمانی در احداث و دکوراسیون داخل قصرسفید در تاشکند دست داشتند و مصالح ساختمانی آن از جمله ماسه و سیمان را با هواپیما از اروپا آوردند.

این روزنامه همچنین خبر می‌د‌هد که آلمانی‌ها در بهترین هتل‌های تاشکند ساکن شدند و برای اضافه‌کاری آنها ساعت‌های سوئیسی هدیه دادند. علاوه بر آلمانی‌ها ۴ هزار کارگر ازبک و خارجی نیز از چهارگوشه‌ی دنیا در احداث این قصر دست داشتند.

دلایل احداث بناهای عظیم

به‌نظر خدایبردی اورازاف، رئیس پیشین بانک مرکزی ترکمنستان، اجرای پروژه‌های ساختمانی و احداث بناهای عظیم به دلیل پول‌شویی انجام می‌گیرد. اورازاف انتقاد می‌کند: «احداث بلندترین، بزرگترین ویا قشنگ‌ترین بناها، مناسب‌ترین شرط را برای دزدی‌، پول‌شوئی و هرگونه فساد مالی و رشوه‌خواری فراهم می‌کند».

خدایبردی اورازاف شرکت‌های غربی را متهم می‌کند که بیشتر آن‌ها برای همکاری خود نظر دیکتاتورها را جلب می‌کنند و این شرکت‌ها با تائید آنان کارمی‌کنند. به‌نظر رئیس پیشین بانک مرکزی ترکمنستان این شرکت‌ها در استحکام قدرت دیکتاتورها نقش مهمی بازی می‌کنند.

پرداخت رشوه در ازبکستان و مجازات در آلمان!

آلکساندر راهر، کارشناس شورای روابط خارجی آلمان، نظر اورازاف را قبول ندارد. وی در گفت‌وگو با دویچه‌وله ضمن رد گفته‌های اورازاف دلیل می‌آورد که اگر شرکت‌های غربی در خارج رشوه بپردازند، مجازات می‌شوند. راهر می‌‌افزاید: «اگر شرکت‌های آلمانی در ازبکستان رشوه داده باشند، در دادگاه‌های آلمان مجازات می‌شوند».

نمایندگان نهادهای بین‌الملل ازجمله سازمان شفافیت جهانی، که درباره‌ی رشوه‌خواری در دنیا تحقیق می‌کند، به دویچه وله گفتند که شرکت‌های آلمانی برای امضای قرارداد در آسیای میانه مجبور می‌شوند، رشوه بپردازند. نمایندگان این سازمان نظر راهر را هم تائید کردند که شرکت‌های آلمانی اگر رشوه دهند مجازات خواهند شد.

اپوزسیون شرکت‌های آلمانی را متهم می‌کند!

اپوزسیون ازبکستان دولت آلمان را متهم می‌کند که با "رژیم دیکتاتور و مستبد کریم‌اف" همکاری می‌کند. مقام‌های آلمان اخیرا به آتاناظار عاریف‌اف یکی از رهبران اپوزسیون ازبک که قرار بود از قزاقستان به آلمان سفرکند و در اعتراض‌های شهروندان ازبک در دوسلدورف شرکت کند، ویزا ندادند.

از سال ۲۰۰۲ سربازان آلمانی در پایگاه هوائی ترمذ در جنوب ازبکستان واقع در مرز ازبکستان و افغانستان، مستقرهستند. آلمان سالانه ۱۶ میلیون یورو بابت استفاده از این پایگاه می‌پردازد. درعین حال رسانه‌های آلمان انتقاد کرده‌اند که برلین به رژیمی دیکتاتور پول می‌پردازد.

آیا ازبکستان طلب پیمانکاران آلمانی را خواهد پرداخت؟

خدایبردی اورازاف، رئیس پیشین بانک مرکزی ترکمنستان درباره‌ی راه حل ماجرای بدهی ازبکستان به شرکت‌های آلمانی می‌گوید که اگر این شرکت‌ها به مراجع بین‌المللی شکایت کنند ازبکستان با پرداخت بدهی خود موافقت خواهد کرد. به‌نظر اورازاف ازبکستان قصد ندارد بدهکار بدی در غرب معرفی شود و حیثیت خود را بر باد دهد.

شرکت‌های آلمانی برای پیروزی در این دعوا نیاز به حقوق‌دان‌های باتجربه بین‌المللی دارند که هزینه‌ای گران می‌طلبند و به همین خاطر آنان دست به دامان سیاستمداران آلمانی شدند. نمایندگان شرکت‌های متضرر به "بادیشه سایتونگ" گفته‌اند که دولت آلمان تمایل ندارد برای تامین لجستیکی ارتش خود در افغانستان و سربازانش در ترمذ، رابطه‌اش را با حاکمان ازبکستان تیره کند.

الکساندر راهر، کارشناس آلمانی به دویچه وله می‌گوید که در سفر اخیر مقام‌های ازبک به برلین، آن‌ها متوجه شدند که حیثیت و اعتبار کشورشان به دلیل عدم پرداخت بدهی‌ها خدشه دارشده است. آقای راهر همچنین تاکید می‌کند که اگر ازبکستان بدهی خود را نپردازد، در سطحی بالاتر راه چاره‌ای دیگر جستجو خواهد شد.

طاهر شیرمحمدی

تحریریه: جواد طالعی