قطعنامه انتقادی علیه جمهوری اسلامی در شورای حکام تصویب شد
۱۴۰۱ آبان ۲۶, پنجشنبه
اکثریت اعضای شورای حکام به قطعنامه پیشنهادی چهار قدرت غربی در انتقاد از عدم همکاری ایران با آژانس رای موافق دادند. در این قطعنامه جمهوری اسلامی فراخوانده شده هر چه سریع‌تر به ابهام‌ها و پرسش‌های آژانس پاسخ دهد.
عکس: Alex Halada/AFP/Getty Images
تبلیغات
شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در دومین روز از نشست فصلی خود به بررسی قطعنامه پیشنهادی آمریکا و سه کشور اروپایی طرف توافق هسته‌ای (بریتانیا، فرانسه و آلمان) پرداخت.
از ۳۵ عضو این شورا نمایندگان ۲۶ کشور روز پنجشنبه، ۱۷ نوامبر (۲۶ آبان) به قطعنامه پیشنهادی چهار قدرت جهانی رای موافق دادند و فقط چین و روسیه با آن مخالفت کردند. هفت عضو دیگر یا در رای‌گیری شرکت نکردند یا رای ممتنع دادند.
در این قطعنامه از جمهوری اسلامی خواسته شده هر چه سریع‌تر با آژانس همکاری کند و به پرسش‌ها درباره منشاء ذرات اورانیوم کشف شده در سه مکان اعلام نشده پاسخ دهد.
دومین قطعنامه طی سال جاری
این دومین قطعنامه شورای حکام در سال جاری است که در آن از جمهوری اسلامی به خاطر عدم همکاری با آژانس برای رفع ابهام‌ها و پاسخ به پرسش‌های نهاد نظارتی سازمان ملل انتقاد می‌شود. در نشست فصلی قبلی هم قطعنامه مشابهی تصویب شد که مانند این یکی فقط روسیه و چین به آن رای مخالف دادند.
به گزارش خبرگزاری رویترز در قطعنامه تاکید شده که این یک مسئله "ضروری و فوری" است که جمهوری اسلامی هر چه سریع‌تر به پرسش‌های آژانس درباره منشاء موارد رادیواکتیو پاسخ دهد.
بنابر این گزارش لحن قطعنامه جدید به مراتب از قطعنامه قبلی صریح‌تر و قاطعانه‌تر است و می‌تواند یک بحران دیپلماتیک و ارجاع پرونده جمهوری اسلامی به شورای امنیت سازمان ملل را در پی داشته باشد.
ایالات متحده در بیانیه‌ای که پیش از رای‌گیری درباره قطعنامه پیشنهادی منتشر شد تاکید کرده که جمهوری اسلامی باید به تمام همکاری‌های ضروری با آژانس تن دهد و از دادن "وعده‌های توخالی" اجتناب کند.
در این بیانیه تاکید شده که اگر جمهوری اسلامی آماده همکاری‌های ضروری برای رفع ابهام‌های آژانس نباشد اقدام‌های دیگری در دستور کار قرار می‌گیرند که می‌تواند شامل ارجاع پرونده به شورای امنیت باشد.
ایران در واکنش به قطعنامه قبلی شورای حکام سطح همکاری‌های خود با بازرسان آژانس را کاهش داد و ۲۷ دوربین نظارتی این نهاد در تاسیسات هسته‌ای خود را از مدار خارج کرد.
جمهوری اسلامی پس از مدت‌ها که ادعا می‌کرد پاسخ‌های قانع کننده به آژانس داده و مختومه شدن پرونده پرسش‌ها را شرط بازگشت به مذاکرات متوقف شده احیای برجام عنوان می‌کرد چندی پیش از این موضع عقب نشینی کرد و هیئتی را برای مذاکره به وین فرستاد.
در ادامه این روند قرار بود هیئتی از آژانس تا پایان ماه نوامبر در سفر به تهران برای رفع نگرانی‌ها و ابهام‌های این نهاد با مقام‌های جمهوری اسلامی مذاکره کند.
هشدار گروسی درباره لغو مذاکره با آژانس
روز گذشته محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی در جمع خبرنگاران با اشاره به احتمال تصویب قطعنامه پیشنهادی چهار کشور غربی سودمندی و نتیجه‌بخش بودن سفر هیئت آژانس به تهران را زیر سوال بد و به طور تلویحی از احتمال لغو آن سخن گفت.
رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در واکنش به این اظهارات ابراز امیدواری کرد که مذاکرات فنی در زمان پیش‌بینی شده در تهران انجام شود و هشدار داد که لغو این نشست فقط اوضاع را وخیم‌تر می‌کند.
جمهوری اسلامی از اردیبهشت ۱۳۹۸ و یک سال پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای اجرای تعهدات خود مطابق این توافق و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را کاهش داد و این کار را ادامه می‌دهد.
با شتاب گرفتن برنامه‌های هسته‌ای ایران ذخایر اورانیوم غنی‌شده این کشور مطابق تازه‌ترین گزارش آژانس به حدود ۱۸ برابر حد مجاز تعیین شده در برجام رسیده که مقدار زیادی از آن اورانیوم با غنای پنج، ۲۰ و ۶۰ درصد است.
بدتر شدن اوضاع و منتفی شدن احیای برجام؟
مذاکرات احیای برجام که آمریکا به طور غیرمستقیم در آن مشارکت دارد فروردین سال پیش آغاز و اسفند ماه بدون نتیجه متوقف شد. در این فاصله تمام تلاش‌ها برای حل اختلاف‌هایی که به طور عمده میان آمریکا و ایران باقی مانده به نتیجه‌ای نرسیده است.
تا مدتی پیش توقف مذاکرات احیای برجام یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کشورهای غربی در رابطه با جمهوری اسلامی بود اما تداوم خیزش اعتراضی مردم ایران و مسئله استفاده روسیه از پهپادهای ساخت ایران در جنگ علیه اوکراین اوضاع را دگرگون کرده است.
رابرت مالی، مامور ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران به تازگی اعلام کرده که به دلیل سرکوب خشونت‌بار معترضان و فروش پهپاد به روسیه تمرکز واشنگتن دیگر بر احیای برجام نیست.
سه کشور اروپایی طرف توافق در بیانیه مشترکی که روز پنجشنبه منتشر کردند وضعیت کنونی را خطرناک توصیف کرده و هشدار داده‌اند که اگر ایران درباره بازگشت به پایبندی کامل به تعهدات برجامی تصمیم نگیرد شرایط در آینده نزدیک فقط بدتر خواهد شد.
برنامه هسته‌ای ایران به روایت تصویر
نمایندگان ایران و ۱+۵ دوم آوریل ۲۰۱۵ بر سر چارچوب برنامه‌ای به توفق رسیدند که در صورت نهایی شدن به مناقشه اتمی ۱۲ ساله ایران و غرب پایان می‌بخشد. ابعاد برنامه هسته‌ای ایران چیست و چه مراکزی برای پیشبرد آن احداث شده‌اند؟
عکس: Keyhan
توافق اتمی لوزان
دوم آوریل ۲۰۱۵ و دو روز پس از ضرب‌الاجل تعیین‌شده، سرانجام بیانیه مشترک مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران و نمایندگان گروه موسوم به ۱+۵ (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) در لوزان سوئیس منتشر شد. این بیانیه چارچوب توافق نهایی است که قرار است تا پایان ژوئن ۲۰۱۵ تنظیم شود و در صورت تحقق به ۱۲ سال مناقشه هسته‌ای ایران با غرب پایان می‌دهد. ابعاد برنامه هسته‌ای ایران چیست؟
عکس: Getty Images/AFP/F. Coffrini
برنامه اتمی ایران پیش از انقلاب
محمدرضا شاه پهلوی در مراسم افتتاح کرسی انرژی اتمی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲. وی همزمان با تاسیس سازمان انرژی اتمی، قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را در دی ماه ۱۳۵۳ (نوامبر ۱۹۷۴) منعقد کرد. قرار بود نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان اولین نیروگاه اتمی ایران توسط شرکت "کرافت‌وِرک اونیون" آلمان (Kraftwerk Union AG) ساخته شود.
عکس: Keyhan
برنامه اتمی ایران پیش از انقلاب
محمدرضا شاه پهلوی در مراسم افتتاح کرسی انرژی اتمی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲. وی همزمان با تاسیس سازمان انرژی اتمی، قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را در دی ماه ۱۳۵۳ (نوامبر ۱۹۷۴) منعقد کرد. قرار بود نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان اولین نیروگاه اتمی ایران توسط شرکت "کرافت‌وِرک اونیون" آلمان (Kraftwerk Union AG) ساخته شود.
عکس: Keyhan
برنامه اتمی ایران
دانشمندان اتمی زن ایران. بریده‌ای از جراید ایران در دهه ۵۰ خورشیدی. از راست به چپ خانم‌ها دکتر مرآت، رقیه باقرزاده اکبری، دکتر مهین‌دخت رحمانی، ثریه سمیعی، ماهرو اکبرنیا، فرزانه محمدی، دکتر افسر سیار و دکتر زهره عابدین‌زاده
عکس: Creative Commons
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران تا زمان انقلاب ۵۷
دکتر اکبر اعتماد، متولد ۱۳۱۰ در شیراز و فارغ‌التحصیل دانشگاه لوزان سوئیس. وی در سال ۱۳۴۷ به سمت اولین رئیس موسسه تحقیقات و برنامه‌ریزی علمی و آموزشی منصوب شد و در سال ۱۳۵۳ ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را به دست گرفت. اعتماد به خواست شاه حکم معاونت نخست‌وزیری را برای "تأمین انرژی" دریافت کرد و در این زمینه شخصا به شاه گزارش می‌داد.
عکس: PressTV
نیروگاه اتمی بوشهر
عکس قدیمی از نیروگاه نیم‌ساخته‌ی بوشهر (متعلق به حدود سال ۱۹۷۷). قرارداد ایران با شرکت آلمانی کرافت‌ورک اونیون برای احداث دو واحد نیروگاه اتمی بود. در سال ۱۳۵۷ در حالی که حدود ۷۵ درصد از واحد اول و ۶۰ درصد واحد دوم نیروگاه ساخته شده بودند، با تغییر نظام سیاسی ایران ساخت هر دو واحد متوقف ماند.
عکس: Creative Commons
نیروگاه اتمی بوشهر
نمایی از نیروگاه اتمی بوشهر
عکس: Fars
نیروگاه اتمی بوشهر
مدل نیروگاه اتمی بوشهر در غرفه ایران در اکسپوی شانگهای
عکس: Creative Commons/Bernd.Brincken
برنامه پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم در ایران
بسیاری از کشورهایی که به لحاظ فنی قادر به تولید سوخت نیروگاه‌های اتمی هستند به دلیل با صرفه‌تر بودن ترجیح می‌دهند آن را از خارج تهیه کنند. این کشورها نیازی مشخص و برنامه‌هایی شفاف مبتنی بر محاسبات اقتصادی دقیق و مرسوم دارند که هدف آن در نظر گرفتن منافع ملی است. صرف ده‌ها میلیارد دلار برای تولید داخلی سوخت یک نیروگاه که با ۵۰ میلیون دلار قابل خریداری است نمی‌تواند گامی در جهت رشد و شکوفایی باشد.
تأسیسات نظامی پارچین
یکی از مراکز مهمی که با فعالیت‌های هسته‌ای ایران مرتبط است پایگاه نظامی پارچین واقع در جنوب شرقی تهران است. این مرکز یک پادگان نظامی و در اختیار سپاه پاسداران جمهوری اسلامی است، اما آژانس احتمال می‌دهد که ایران در این مکان دست به آزمایش انفجار هسته‌ای زده باشد.
عکس: DigitalGlobe/ISIS via dapd
تأسیسات نظامی پارچین
در نیمه نخست سال ۲۰۱۲ آژانس بین‌المللی از انجام عملیات گسترده خاکبرداری و پاکسازی احتمالی در پارچین خبر داد که مستند به تحلیل عکس‌های هوایی بود. اما ایران دیگر اجازه بازدید از پارچین را به بازرسان آژانس نداد.
تأسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم
تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز. ایران در بهمن ۱۳۸۵ رسما خبر راه‌اندازی دو آبشار ۱۶۴ تایی در تاسیسات زیرزمینی نطنز را اعلام کرد. در سال‌های بعد تعداد سانتریفوژهای این مرکز به چند هزار افزایش داده شد. راه‌اندازی و نگهداری تاسیسات این بخش، به دلیل ویژگی دستگاه‌ها و پیچیدگی ساخت آنها یکی از پرهزینه‌ترین قسمت‌های چرخه‌ی سوخت هسته‌ای است. ده‌ها میلیارد دلار هزینه برنامه غنی‌سازی شده است.
عکس: Fars
تأسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم
در فروردین سال ۱۳۸۶ محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور ایران برای نخستین‌بار از نصب و راه‌اندازی سه هزار دستگاه سانتریفوژ در نطنز خبر داد. رسانه‌های ایران نوشتند که این دستگاه‌ها از نوع نسل جدید سانتریفوژهاست که توسط خود ایران ساخته شده‌اند. در آخرین گزارش‌های رسانه‌ها، تعداد سانتریفوژ نصب شده در نظنز تا ۶ هزار نیز قید شده است.
عکس: AP
تأسیسات هسته‌ای
تاسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم نطنز در نزدیکی شهر نطنز در شمال اصفهان قرار دارد. زمان آغاز ساخت تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم نطنز روشن نیست. اما بخش اصلی این تاسیسات که محل استقرار سانتریفوژهاست، در زیرزمینی به عمق ۳۰ متر قرار دارد.
عکس: picture-alliance/ dpa
تأسیسات هسته‌ای
مرکز کنترل تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز
عکس: REUTERS
تأسیسات اتمی
میله‌های سوختی
عکس: picture-alliance/dpa
تأسیسات اتمی
در سال ۲۰۱۱ و پس از گذشت ۱۵ سال پیمانکار روسی اعلام کرد که واحد اول نیروگاه بوشهر به مرحله راه‌اندازی آزمایشی رسیده است. مدت زمان ساخت یک نیروگاه مشابه بوشهر در کشورهای پیشرفته صنعتی حداکثر ۷ سال و در کشورهای مشابه ایران حداکثر ۸ سال طول می‌کشد.
عکس: AP
تأسیسات فردو
خبر احداث تأسیسات زیرزمینی غنی‌سازی فردو در اطراف قم در بحبوحه مناقشه هسته‌ای ایران و غرب (۲۰۰۹) منتشر شد. غرب خواستار برچیدن این تأسیسات و جمهوری اسلامی خواستار ادامه فعالیت آن بود. بر اساس بیانیه مشترک لوزان، فردو به مرکز تحقیقات هسته‌ای و فیزیک پیشرفته تبدیل می‌شود و هزار سانتریفوژ در آن فعال خواهند بود؛ اما غنی‌سازی اورانیوم در این تأسیسات متوقف شده و ماده شکاف‌پذیری نیز در آن تولید نمی‌شود.
عکس: picture-alliance/dpa
مذاکرات اتمی میان ایران و غرب
مذاکرات اتمی میان نمایندگان ایران و کشورهای شش‌گانه‌ی آمریکا، فرانسه، بریتانیا، روسیه، چین به انضمام آلمان به سرپرستی کاترین اشتون، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا در استانبول، آوریل ۲۰۱۲. پیش از روی کار آمدن دولت حسن روحانی، سعید جلیلی (تصویر) سرپرستی تیم مذاکره‌کننده ایران را بر عهده داشت.
عکس: Reuters
تأسیسات هسته‌ای آب سنگین اراک
پروژه‌های آب سنگین در چارچوب قرارداد منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای قرار می‌گیرد و باید زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشند.
عکس: aeoi.org.ir
تأسیسات هسته‌ای آب سنگین اراک
آنچه سبب حساسیت آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به رآکتورهای آب سنگین شده، تولید پلوتونیوم به عنوان محصول فرعی است. از این پلوتونیوم می‌توان مستقیم و بدون نیاز به غنی‌سازی اورانیوم، سلاح‌های اتمی ساخت. بر اساس توافق اتمی لوزان، رآکتور تحقیقاتی اراک آب سنگین باقی می‌ماند اما با بازطراحی روزآمد می‌شود و از میزان پلوتونیوم تولیدی آن نیز کاسته می‌شود.
عکس: aeoi.org.ir
تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان
"تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان" (Uranium Conversion Facility – UCF) مرکزی برای تبدیل کیک زرد به گاز هگزا فلوراید است. این گاز سپس در سانتریفوژها تزریق می‌شود تا اورانیوم قابل استفاده آن افزایش یابد. فکر ایجاد تاسیسات اصفهان به پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران باز میگردد که به عنوان گزینهای برای تکمیل چرخه سوخت نیروگاه اتمی بوشهر پیشنهاد شد.
عکس: aeoi.org.ir
"کیک زرد"
یکی از وظایف مهم تاسیسات UCF اصفهان تولید "گاز هگزا فلوراید اورانیوم" (UF6) است. برای تولید این گاز ابتدا كیك زرد (سنگ اورانیوم پودر شده با درجه خلوص بیشتر) را در اسید نیتریك حل می‌كنند. بر اثر این عمل، ماده‌ای به نام نیترات اورانیوم تولید می‌شود. پس از یک رشته فعل و انفعالات گاز هگزا فلوراید اورانیوم تولید می‌شود. این همان گازی است كه برای غنی‌سازی در دستگاه‌های سانتریفوژ تزریق می‌شود.
عکس: aeoi.org.ir
رآکتور تحقیقاتی تهران
رآکتور تـحقیقاتی آب سبک تهران یکی از انـواع راکـتورهای چند منظوره و در نوع خود از کارآترین انواع راکتورهای دنیا در زمینه علمی و صنعتی است. این رآکتور با ظرفیت ۵ مگاوات در سال ۱۹۶۷ توسط آمریکا در مرکز تحقیقات اتمی تهران وابسته به دانشگاه تهران ساخته شد. آمریکا برای مدت ۲۰ سال سوخت مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران را تامین کرد.
عکس: aeoi.org.ir
رآکتور اتمی تهران
در سال ۲۰۱۰ ایران اعلام کرد سوخت رآکتور تهران در حال اتمام است و از طریق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواستار تامین سوخت ۲۰ درصد برای این رآکتور شد. اما این درخواست با دیگر مسائل مناقشه‌ی اتمی ایران پیوند خورد و موضوع آن‌طور که ایران مایل بود، حل‌وفصل نشد.
