«تحریم نفتی اروپا از سوی ایران واکنشی طبیعی است» این گفته‌ی سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران است. رامین مهمانپرست در نشست خبری خود به خبرنگار خبرگزاری مهر گفته: «نمایندگان ملت ما اقداماتی را در دستور کار دارند و این مسئله طبیعی است که اگر کشورهایی به دنبال خصومت با ما باشند عکس‌العمل‌هایی را در پی خواهد داشت».

هم‌زمان با صحبت‌های مهمانپرست، نمایندگان مجلس ایران هم پیگیر تصویب فوریت برای طرح قطع صادرات نفت ایران به اروپا شدند.

به گزارش خبرگزاری مهر، در جلسه علنی روز سه‌شنبه ( ۱۸ بهمن/ ۷ فوریه) مجلس شورای اسلامی، نماینده مردم مشهد با اعلام تذکری از هیئت رئیسه خواست طرح دو فوریتی مجلس برای قطع صادرات نفت به اروپا را در دستور کار مجلس قرار دهند.

علی لاریجانی رئیس مجلس نیز در پاسخ به این تذکر گفت: «مجلس پیگیر این موضوع است، کمیسیون امنیت ملی نیز وارد بررسی موضوع شده و مجلس شورای اسلامی هم آمادگی بررسی این مسأله را دارد».

اعضای کمیسیون انرژی مجلس و دولت نیز البته بیکار ننشسته‌اند و خبر از بررسی طرحی برای توقف صادرات نفت به اروپا داده‌اند.

هم‌زمان با این تلاش‌ها در پاستور وبهارستان، دانشجویان بسیجی نیز روز دوشنبه (۱۷بهمن/۶ فوریه) با تجمع مقابل مجلس از نمایندگان خواستند «با اقدامات انقلابی از حريم نظام اسلامی در برابر اقدام زورگويانه اتحاديه اروپا برای تحريم نفت ايران دفاع كند».

بر خلاف انتظارات سخنگوی وزرات خارجه، نمایندگان مجلس و دانشجویانی که خواهان قطع صادرات نفت ایران به اروپا پیش از ماه ژوئن شده‌اند، در صورت چنین اقدامی ایران می‌تواند مشمول جریمه قرار گیرد.

رضا تقی‌زاده کارشناس انرژی در این باره به دویچه‌وله گفت: «ایران قراردادهای شش ماهه برای تحویل نفت تا ماه ژوییه آینده دارد و اگر به این قراردادها بی‌اعتنایی نشان دهد، خلاف تعهدی عمل کرده که پیش‌تر از این پذیرفته است. ایران همیشه به‌عنوان یک تحویل‌دهنده‌ و عرضه‌کننده‌ی مورد اطمینان در بازارهای نفت معروف بوده، ولی حالا این شهرت را هم با حداقل داشتن ظرفیت صادرات خدشه‌دار می‌کند».

بشنوید: گفت و گو با رضا تقی‌زاده

و این در حالی است که این اقدام از دید آقای تقی‌زاده می‌تواند بر روند ادامه مذاکرات ایران با غرب هم تاثیر منفی بگذارد. او می‌گوید: «این طبیعتاً به نفع اقتصاد ایران نخواهد بود، برای این که ایران را بیش از پیش منزوی‌تر خواهد کرد و فرصت گفتگوهای سازنده در طول ماه‌های آینده را از ایران خواهد گرفت. توجه داشته باشید که به‌هرحال ارتباط جدی اقتصادی ایران با اروپا فروش نفت است. در حالی که اتحادیه اروپا و خانم اشتون رهبری مذاکرات جامعه جهانی را در مورد برنامه‌ی اتمی ایران سرپرستی می‌کنند، کاهش سطح ارتباط تجاری با اروپا بر نگاهی که اروپا به موضع ایران دارد تأثیر می‌گذارد».

اروپا نگران است یا ایران؟

جواد کریمی نماینده‌ای که خواهان بررسی فوری طرح قطع صادرات نفت ایران به اروپا شده، به نگرانی اروپا از این مسئله نیز اشاره کرده و گفته: «چندی پیش سفیر فرانسه، دانمارک و سه سفیر دیگر با وزیر نفت دیدار داشتند و نگرانی‌ خود را از قطع صادرات نفت به اروپا اعلام کردند».

رامین مهمانپرست سخنگوی وزارت خارجه نیز در کنفرانس خبری خود تصریح کرده: «بیشتر از هر کسی از تحریم نفت ایران مردم کشورهای اروپایی دچار زیان خواهند شد و این جای تاسف دارد که چطور مسئولان اروپایی بدون در نظر گرفتن منافع مردم خود وارد مسیری می‌شوند که مردمشان تحت فشار قرار گیرند».

وی با اشاره به بحران‌های مالی اروپا، تحریم نفت ایران را "اقدامی نسنجیده" دانسته که به عقیده‌ی وی مردم اروپا باید تاوان آن را بدهند.

اشاره آقای مهمانپرست احتمالا به سه کشور ایتالیا، اسپانیا و یونان است که بیشترین واردات نفت از ایران را دارند وهم‌اکنون نیز درگیر بحران‌های مالی هستند. بنا به پیش‌بینی برخی کارشناسان، احتمالا این سه کشور اولین کشورهایی خواهند بود که ایران صادرات نفت خود را به آنها قطع خواهد کرد تا از این طریق کل اروپا را زیر فشار بگذارد.

رضا تقی‌زاده اما این محاسبه‌ی ایران را اشتباه می‌داند چرا که به نظر او: «کشورهای دیگری در منطقه وجود دارند که نیازهای نفتی این سه کشور را تأمین می‌کنند. عربستان وارد این بازار شده، عراق مشغول فعال شدن در این بازار است و پیش از این دو کشور، لیبی که یکی از تأمین‌کنندگان اصلی نفت برای ایتالیا و جامعه‌ی اروپا بوده، حالا به ظرفیت طبیعی تولید خودش نزدیک می‌شود. بنابراین، این ایران است که از یک بازار ثابت و بازاری که دارای اهمیت سیاسی هم بوده محروم می‌شود».

عربستان سعودی در حال حاضر دارای دو میلیون و پانصد هزار بشکه ظرفیت اضافی تولید نفت است. لیبی روزانه یک میلیون و هشتصد هزار بشکه نفت صادر می‌کند و عراق به تازگی ظرفیت صادراتی‌اش از ایران بیشتر شده.

ایران در حال حاضر روزانه سه میلیون و پانصد هزار بشکه تولید نفت دارد. از این مقدار، بیش از دو میلیون بشکه در روز مصرف داخلی ایران است. بنابراین آنچه برای صادرات باقی می‌ماند در حدود یک میلیون و پانصد هزار بشکه خواهد بود.

بدین ترتیب حتی اگر لیبی و عراق را هم کنار بگذاریم، تنها اگر عربستان بتواند به ظرفیت اضافی تولیدش دست پیدا کند قادر به جبران نفت ایران خواهد بود.

اقتصاد بدون نفت با یک اقتصاد ورشکسته محقق نمی‌شود

برخی از مقامات حکومتی ایران، پیش از این اعلام کردند که تحریم خرید نفت ایران می‌تواند فرصت مناسبی برای پیش رفتن به سوی اقتصاد بدون نفت باشد. سردار نقدی رئیس سازمان بسیج و احمد خاتمی عضو مجلس خبرگان از جمله این افراد بودند.

اما با توجه به وضعیت کنونی اقتصاد ایران، رضا تقی‌زاده تحقق چنین رویایی را محال می‌داند. او می‌گوید: «در طول کمتر از چهار یا پنج ماه گذشته پول ملی ایران در حدود ۴۰ درصد ارزش خودش را از دست داده و به همین نسبت یقیناً افزایش قیمت کالاها در ایران غیرقابل اجتناب خواهد بود. صنایع ایران چون به‌هرحال ایران یک کشور صنعتی‌پیشرفته نیست، وابسته به کالاهای وارداتی‌ست و برای ادامه‌ی تولید نیاز به واردات دارد. گران شدن واردات طبیعتاً بر نرخ تولید و اشتغال در ایران اثر می‌گذارد. آقایانی که چنین توصیه‌ای می‌کنند، یقیناً تصویر شش ماه آینده توقف تولید و افزایش بیکاری را در نظر ندارند و افزایش قیمت‌ها در شرایط رکود را پیش‌بینی نمی‌کنند. در هرحال اداره‌ی یک اقتصاد ورشکسته را هر کس می‌تواند مدعی باشد، ولی این اقتصاد، اقتصادی شکوفا نخواهد بود».

میترا شجاعی
تحریریه: شهرام اسلامی