کمتر روزی است که در خبرها از شمال افغانستان، بویژه از قندوز خبر درگیری و یا حمله نیروهای طالبان و گروه‌های وابسته به آنان شنیده نشود. به نظر می‌آید که این ایالت نیز رفته رفته به پایگاه دیگری برای طالبان تبدیل می‌شود. دلیل این امر چیست؟

در منطقه شمال افغانستان، پنجمین مرکز بزرگ فرماندهی نیروهای ایساف مستقر است. این ناحیه حدود یک چهارم از مساحت کل این کشور را در برمی‌گیرد. حدود چهارهزار سرباز آلمانی در چارچوب عملیات نیروهای ایساف، مسئولیت حفظ امنیت این منطقه را برعهده دارند. فرماندهی این نیروها در ناحیه شمال افغانستان در دست آلمانی‌هاست.

حدود ۷۰۰ سرباز آلمانی در قندوز بسر می‌برند. مردم محلی از ناامن شدن این منطقه به‌ویژه در دو سال گذشته شکایت می‌کنند. از جمله محمد رسول از اهالی قندوز که ۴۰ سال دارد، می‌گوید: «جاده‌های اصلی این ناحیه ناامن شده‌اند. نیروهای مسلح طالبان هر چه بیشتر به مسافران حمله می‌کنند.» رسول با خانواده‌اش در مرکز قندوز زندگی می‌کند. وی می‌گوید که جرأت نمی‌کند به دهات و شهرهای اطراف سفر کند. به ویژه در طول شب کنترل بسیاری از راه‌ها در دست نیروهای طالبان است.

کم کاری دولت مرکزی

محمد عمر، فرماندار قندوز از جمله دولت مرکزی افغانستان را نیز مسئول این امر می‌داند: «نیروهای طالبان و القاعده از مدارای ما در این منطقه سوءاستفاده می‌کنند. اگر برخورد سخت‌تری با آنان صورت گیرد، این چنین رشد نمی‌کنند. نباید در مقابل تروریسم و القاعده کمترین گذشتی شود.»

محمد عمر از تعداد کم نیروهای امنیتی افغانی شکایت می‌کند. تنها ۱۲۰۰ تن از نیروهای پلیس و ۳۰۰ سرباز ارتش افغانستان در قندوز استقرار دارند. به گفته‌ی وی «این تعداد سرباز و مامور پلیس مسئولیت حفظ امنیت حدود یک میلیون نفر را در مساحتی به اندازه ۸۰۰۰ کیلومتر مربع برعهده دارند. اما چگونه این امر امکان‌پذیر است؟ مسئولان دولت مرکزی افغانستان در مقابل طرح چنین پرسش‌هایی واکنش عصبی نشان می‌دهند.»

سمرای بشری سخنگوی وزارت کشور می‌گوید: «اصول نظامی ایجاب نمی‌کند که ما همان شدت عمل و تدابیری که در مناطقی که شورشیان مسلح قدرت دارند، را در نقاط امن هم پیاده بکنیم. ضرورتی بر این امر نیست و تعداد نیروهای پلیس ما در نقاط امن کمتر از نقاطی است که در خطر قرار دارند.»

نیروهای طالبان در شمال جدی گرفته نشدند

کارشناسان مسئله افغانستان این توضیح را قانع کننده نمی‌دانند. آن‌ها دولت و نیروهای ایساف را متهم می‌کنند که مدت‌های طولانی رشد نیروهای طالبان و القاعده را در این منطقه جدی نگرفته‌اند. موضوع دوم اینکه نیروهای طالبان می‌خواهند راه‌های ارتباطی از شمال را که ارسال تجهیزات و نیرو را از طریق روسیه ممکن می‌کنند، تحت کنترل خود درآورند.

علومی، نماینده مجلس افغانستان این پرسش را مطرح می‌کند: «چرا اقدامات ما هماهنگ نیست؟ در ولایاتی که عملیات نظامی انجام گرفته، بین نیروهای خودی و بین نیروهای افغانی و خارجی هماهنگی نداریم. اگر هماهنگی بیشتری وجود داشت، این رشد منفی را در منطقه شاهد نبودیم.»

علومی معتقد است که نیروهای دولتی و خارجی مستقر در منطقه ارتباط خود با مردم را از دست داده‌اند. وی حتی با وجود برنامه دولت برای ارسال بیشتر نظامیان افغانی و همچنین اعزام حدود ۳۰۰ سرباز دیگر آمریکایی به این منطقه، امیدی نسبت به جلب اعتماد مردم و تغییر اوضاع منطقه ندارد.

SJ/SA