هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان، در دفتر مخصوص بازدیدکنندگان از موزه مرکز یادبود قربانیان هولوکاست در اورشلیم موسوم به "یاد واشم" نوشت: «ما باید هر روز و در همه جا قاطعانه در برابر تمام اشکال یهودی‌ستیزی و نژادپرستی بایستیم».

این سیاستمدار سوسیال دمکرات پیش از این بارها از این مرکز دیدن کرده بود؛ مکانی که برایش "بی‌رحمانه‌ترین جنایت‌های تاریخ بشری" و مسئولیت‌پذیری آلمان را تداعی می‌کند. اما سفر روز گذشته (یکشنبه، ۲۵ مارس/ ۵ بهمن) هایکو ماس در مقام وزیر خارجه آلمان، دیداری ویژه است.

مبارزه با یهودی‌ستیزی

شارلوته کنوبلاوخ، رئیس پیشین مرکز یهودیان در آلمان، هایکو ماس را در دیدار یک ساعته‌اش از مرکز یادبود هولوکاست همراهی می‌کرد؛ ساعتی که برای دیپلمات ارشد آلمانی با سکوت و تأملی آشکار سپری شد. نسل‌کشی یهودیان نقشی ویژه در تحول سیاسی وزیر خارجه جدید آلمان ایفا کرده است؛ نقشی که او آن را در نخستین روز دیدارش از اسرائیل آشکار کرد.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

ماس در سخنرانی خود به مناسبت ورودش به اسرائیل گفت که او "نه به خاطر ویلی برانت و نه به خاطر جنبش صلح، بلکه به خاطر آوشویتس" وارد سیاست شده است.

کلماتی که از سیاستمداران نسل قدیم به‌کرات شنیده شده، نزد این سردیپلمات نسبتا جوان طنینی شبیه به یک "قول" داشت. او در نخستین روز دیدارش از اسرائیل بارها از مبارزه با نژادپرستی و یهودی‌ستیزی رشدیابنده، از جمله در آلمان، سخن گفت و تأکید کرد که «نسل‌کشی یهودیان کماکان اخطار و تکلیفی برای ما است تا برای حقوق بشر و رواداری در سراسر جهان تلاش کنیم». این سخنان پیام مهمی از آلمان در آستانه هفتادهمین سالگرد تأسیس دولت اسرائیل بود.

اسرائیل می‌تواند روی آلمان حساب کند

هایکو ماس در جریان سفرش با تأکید بر ویژگی همکاری دو کشور، اطمینان داد که آلمان از اسرائیل حمایت می‌کند؛ از کشوری که "یاد تمام کسانی را زنده می‌دارد که زندگی و رؤیاهایشان نابود شده‌اند".

وزیر خارجه جدید آلمان می‌خواهد بهبود روابط دو کشور را در دستور کار خود قرار دهد. اما مشکلاتی بر سر راه او وجود دارد. مناسبات آلمان و اسرائیل هیچگاه به پیچیدگی امروز نبوده ‌است. سفر سیاستمداران آلمانی به اسرائیل و مناطق فلسطینی جزو دشوارترین مأموریت‌های دیپلماتیک هستند.

وزیر خارجه پیشین آلمان، زیگمار گابریل، سال گذشته میلادی این پیچیدگی را تجربه کرد. نتانیاهو در آن زمان به خاطر دیدار گابریل با سازمان‌های منتقد سیاست‌های دولت اسرائیل، دیدار خود با وزیر خارجه آلمان را ناگهان لغو کرد.

وزیر خارجه جدید آلمان اما می‌خواهد به گونه‌ای دیگر عمل کند. او در جریان سفرش لحنی آرام را برگزیده و به ‌تأکید از شراکت و همکاری دو کشور سخن گفته است.

هایکو ماس در اورشلیم (بیت‌المقدس) تصریح کرد: «درست در این سال ـ هفتادمین سالگرد ـ دولت اسرائیل می‌تواند روی این حساب کند که آلمان در کنارش ایستاده است»؛ قولی که وزیر خارجه آلمان آن را در برابر رووین ریولین، رئیس جمهوری اسرائیل نیز تکرار کرد.

بندبازی دیپلماسی

روز دوم دیدار وزیر خارجه آلمان از اسرائیل می‌تواند روز دشوارتری برای یافتن نوعی موازنه باشد. هایکو ماس ابتدا با محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی و سپس با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل دیدار می‌کند. موضوع گفت‌وگو کم نیست. راه حل دو کشور، سیاست شهرک‌سازی اسرائیل و موضوع مناقشه‌برانگیز اورشلیم به عنوان پایتخت این کشور از جمله موضوعات مورد بحث‌اند.

بیشتر بخوانید: انتقاد دولت ‌آلمان از "رویکرد تهاجمی" ایران نسبت به اسرائيل

پس از تصمیم دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده، در مورد انتقال سفارتخانه آمریکا به اورشلیم، اروپایی‌ها زیر فشار قرار گرفته‌اند. آلمان کماکان بر موضع خود در این مورد پای می‌فشارد که موقعیت حقوقی اورشلیم بایستی از طریق یک معاهده صلح چندجانبه تعیین شود. این در حالی است که اسرائیل اورشلیم را پایتخت مشروع خود می‌داند و فلسطینی‌ها هم شرق بیت‌المقدس را به عنوان پایتخت دولت آتی خود در نظر گرفته‌اند.

در عین حال بحثی هم بر سر یک کرسی غیردائم شورای امنیت سازمان ملل وجود دارد. آلمان خود را نامزد این کرسی برای سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ کرده و بدین‌ترتیب مستقیما در رقابت با اسرائیل قرار گرفته است.

انتظارات از وزیر خارجه جدید آلمان بالاست. هم‌زمان طرفین می‌خواهند در رایزنی‌های سالانه دولت‌های دو کشور در پاییز سال جاری میلادی (۲۰۱۸) مناسبات خود را بیش از پیش تعمیق کنند.

نویسنده: روزالیا رومانیتس از اورشلیم