قوه قضائیه "در حال بررسی خودکشی" کاووس سیدامامی
۱۳۹۶ بهمن ۲۳, دوشنبه
غلامحسین محسنی اژه‌ای، سخنگوی قوه قضائیه، روز دوشنبه (۲۳ بهمن/ ۱۲ فوریه) ضمن تأیید خبر بازداشت شماری از فعالان محیط زیست در ایران گفت که این افراد "به اتهام دادن اطلاعات طبقه‌بندی‌شده از مراکز حساس به سرویس‌های اطلاعاتی بیگانه از جمله رژیم صیهونیستی و آمریکا" در روزهای گذشته دستگیر شده‌اند و "برخی از آنها در بازداشت هستند".
محسنی اژه‌ای همچنین در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره "خودکشی" کاووس سیدامامی در زندان اوین گفت: «فرد مورد نظر شما جزو همان بازداشت‌شدگان بوده است، اما اینکه برای چه کسانی و به چه میزانی اتهامشان اثبات می‌شود، باید تا پایان بررسی‌ها و دادگاه صبر کرد». او در مورد علت مرگ دکتر سیدامامی افزود: «من هم شنیده‌ام ایشان خودکشی کرده‌اند، اما هنوز از جزییات آن اطلاع ندارم».
دستگاه قضایی ایران کمتر از دو هفته پس از بازداشت کاووس سیدامامی، اعلام کرد که این پژوهشگر و فعال ۶۴ ساله محیط زیست در زندان اوین خودکشی کرده است. کاووس سیدامامی دکتر در جامعه‌شناسی و شهروندی دوتابعیتی (ایرانی ـ کانادایی) بود.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
عباس جعفری دولت‌آبادی، دادستان تهران، روز گذشته در مورد مرگ کاووس سیدامامی گفته بود: «این فرد با توجه به اینکه می‌دانست اعترافات زیادی هم علیه وی شده و هم خود اعترافاتی داشت، متأسفانه در زندان دست به خودکشی زد». دادستان تهران شنبه گذشته از دستگیری چند نفر خبر داده و گفته بود که آنها «در قالب اجرای پروژه‌های علمی و محیط زیستی، نسبت به جمع‌آوری اطلاعات طبقه‌بندی شده کشور در حوزه‌های استراتژیک اقدام می‌کردند».
فاصله‌های کوتاه چند "خودکشی"
جان باختن کاووس سیدامامی در اوین تنها مرگ مشکوک در زندان‌های جمهوری اسلامی طی هفته‌های گذشته نیست. پس از موج بازداشت‌ها در جریان اعتراض‌های سراسری اخیر ایران که روز ۷ دی‌ماه آغاز شد، گزارش‌هایی مبنی بر مرگ مشکوک شماری از بازداشت‌شدگان، ضرب و شتم زندانیان و نیز خوراندن داروهایی مانند "متادون" به آنان منتشر شده بود.
دلیل مرگ قربانیانی چون سینا قنبری در زندان اوین تهران، وحید حیدری و شهاب ابطحی‌زاده در اراک، محسن عادلی در دزفول و سارو قهرمانی و کیانوش زندی در سنندج، هنوز هم توسط بازرسان مستقل روشن نشده است. اعضای خانواده این افراد، فعالان حقوق بشر، برخی شاهدان و نیز مسئولان حکومتی در ایران در مورد علت مرگ این قربانیان سخنان متفاوت و ضد و نقیضی گفته‌اند. به ادعای مسئولان قضایی و مقام‌های انتظامی و امنیتی ایران، این قربانیان یا در بازداشتگاه‌ها "خودکشی" کرده‌اند و یا مرگ آنها بی‌ارتباط با اعتراض‌های اخیر بوده است.
با توجه به مرگ مشکوک کاووس سیدامامی و پیش از آن تأیید رسمی خبر "خودکشی" دو نفر دیگر از معترضان حوادث اخیر در زندان‌های ایران، چرایی افزایش شمار "خودکشی" در این زندان‌ها و نقش و مسئولیت سازمان زندان‌ها در حفاظت از جان بازداشت‌شدگان، به پرسش مرکزی رسانه‌ها و افکار عمومی تبدیل شده است. سخنگوی قوه قضائیه ایران امروز در مورد همین نگرانی‌ها بود که گفت: «مراقبت می‌شود، اما این موضوع اخیر نیز در حال بررسی است که ببینیم چگونه اتفاق افتاده است».
پیش‌تر حسام‌الدين آشنا، رئيس مرکز استراتژيک رياست‌جمهوری، در فضای مجازی به مرگ سيدامامی واکنش نشان داده و در تویيتر نوشته بود: «قاضی‌ها و دادستان‌ها و ضابط‌ها و بازپرس‌ها و بازجوها نه معصوم‌اند، نه بی‌خطا و نه خالی از حب و بغض. همان‌گونه که نظارت بر قوه مجريه ضروری است، اعمال نظارت بر رفتار با متهمان و محکومان هم ضروری است. مصيبت يک مرتضوی برای يک کشور کافی بود؛ او را تکثير نکنيم».
ذکر نام سعید مرتضوی توسط حسام‌الدین آشنا اشاره‌ای است به پرونده جنجال‌برانگیز زهرا کاظمی، خبرنگار ایرانی ـ کانادایی که روز ۲۰ تير ١٣٨٢ پس از ١٨ روز بازداشت در زندان اوين به شکل مشکوکی درگذشت. زهرا کاظمی در جریان اعتراض‌های دانشجويی خرداد ١٣٨٢ به‌خاطر عکس‌برداری از تجمع خانواده زندانيان در مقابل اوين، تحت نظارت سعید مرتضوی، دادستان وقت تهران، بازداشت شده بود.
"فعال محيط زيست را چه به جاسوسی؟"
عبدالرضا هاشم‌زایی، رئیس سنی مجلس دهم، به روزنامه "شرق" گفته است: «خبرهای پياپی خودکشی از اوين مردم را نااميد می‌کند. پس وظيفه سازمان زندان‌ها چيست؟ چرا اين همه استرس و بی‌اعتمادی به جامعه و افکار عمومی تزريق می‌شود؟ چه کسی پاسخ‌گوی فشار روانی ناشی از اين مرگ‌ها بر افکار عمومی است؟».
این نماینده اصلاح‌طلب مجلس افزوده است: «اصلا مسئولان بفرمايند فعال محيط زيست را چه به زندان؟ چه به جاسوسی؟ چه به اوين؟ ابعاد جاسوسی اين روزها بسيار مدرن شده و فرد و افراد لازم ندارد. از هوا با دوربين عکس می‌گيرند. کاری نکنيم که مردم برای فعاليت جهت حفاظت يوزپلنگ ايرانی هم دچار نگرانی و ترس و مسائل امنیتی شوند. اينها هزينه‌های زيادی دارد و سرمايه‌های اجتماعی و اعتماد عمومی را به باد می‌دهد».
"ابهام" در خاکسپاری
غلامرضا حیدری، عضو فراکسیون امید مجلس خبر "مرگ‌های مبهم" زندانیان در اوین را "نگران‌کننده" خوانده است. وضعیت خاکسپاری کاووس سیدامامی نیز هنوز مبهم است.
مهران سیدامامی، فرزند آقای سیدامامی، در صفحه اینستاگرام خود نوشته است: «به‌دليل نامشخص بودن شرايط خاکسپاری در حال حاضر قادر به دادن اطلاعات دقيق دراين باره نيستيم. احترام به انسانی که سراسر عمر پربارش به همنوع و زيستگاهش خدمت کرد حکم می‌کند که همه علاقه‌مندان بتوانند در اين مراسم شرکت کنند. عذرمان را بپذيريد اگر اين اطلاعات در حال حاضر از دستمان خارج است. به محض روشن‌شدن شرايط، زمان و مکان خاکسپاری اعلام خواهد شد».
فاطمه سعيدی، تنها نماینده زن عضو هيأت بازديدکننده از زندان اوين در توييتر نوشته است: «فارغ از مسئله چرایی بازداشت فعالان محيط زيست، مسئولان زندان اوين بايد در برابر جان زندانيان مسئوليت‌پذير باشند. چطور در مدتی كوتاه دو زندانی در زندان اوين خودکشی می‌كنند؟»
"تداوم نگاه‌های امنیتی"
چهار انجمن علمی ایرانی نیز خواستار توضیح پیرامون علت مرگ کاووس سیدامامی شده‌اند. انجمن‌های جامعه‌شناسی، علوم سياسی، مطالعات صلح و نیز انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات ایران در نامه‌ای به حسن روحانی، رئیس جمهوری، از او خواسته‌‌اند که در راستای تأکيدات خود بر حقوق شهروندی، موضوع مرگ دکتر سيدامامی در اوين را پیگیری کند.
این انجمن‌ها ضمن تأکید بر "ابهامات و سؤالات زیاد" مرگ سیدامامی، نوشته‌اند: «تداوم نگاه‌های امنیتی به نهادهای آموزش عالی و فعاليت‌های علمی و بين‌المللی و بي‌توجهی به قوانين و آيين‌نامه‌های مربوط به آيين دادرسی، با شعارهای دولت تدبير و اميد همخوان نيست و نتيجه‌ای جز يأس و بدبینی ندارد».
روز گذشته خبر بازداشت كاوه مدنی، معاون آموزش و پژوهش سازمان محيط زيست ایران نیز منتشر شد، اما روابط عمومی سازمان محیط زیست آن را تكذيب كرد. سپس محمود صادقی، نماینده تهران مجلس، به نقل از عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، دستگیری معاون این سازمان را تأیید کرده بود.
اما پستی از کاوه مدنی در توییتر در بامداد امروز دوشنبه حکایت از آزادی او دارد. آقای مدنی در پست توییتری خود نسبت به "از بین رفتن تنگ‌نظری‌ها" و ایجاد آرامش خاطر برای "فعالان و دغدغه‌مندان محیط زیست" ابراز امیدواری کرده است.